اصطلاح «به تو چی» و گریز از مسوولیتپذیری
با خیالی در سر، از کنار سرک میگذشتم. موتر بسیار لوکسی از کنارم گذشت و گیلاسی پر از سوپ را از شیشه موتر بهسمت بیرون انداخت. طوری که از بیرون موتر دیده میشد، سرنشینان آن آدمهای به ظاهر با فرهنگی معلوم میشدند، اما با یک حرکت نامسوولانهشان، به کثافت و زشتی شهر افزودند. سوپ با آن رنگ و لزجی که دارد، واقعن سرک را کثیف کرده بود و دل هر رهگذری را از سوپ و از شهر بد میکرد.
هنگامی که در کوچه و سرکهای شهر قدم میزنیم، بسیاری اوقات با چنین چیزهایی روبهرو میشویم و بوی گند کثافت بیرون از زبالهدانی خالی، قدم زدن در هوای گرم کابل را بیشتر طاقتفرسا میکند. گاهی هم با چیزهای بدتر از آن نیز روبهرو میشویم و حتا نمیتوانیم در قبال این اشخاص بیمسوولیت، مسوولیت شهروندی خود را ادا کنیم و به آنها بگوییم که این کار را نکنند؛ چون در اکثر موارد پاسخ آنها “به تو چی” خواهد بود.
پاکی و صفایی شهر مسوولیت هر شهروند کشور است، اما آنچه که شهر ما را زشت و کثیف ساخته است، بیمسوولیتی شهرداری و فرهنگ ضعیف شهروندان آن است.
در یک محاسبۀ ساده، در کابل در حدود 5 میلیون جمعیت زندگی میکند که اگر هر شخص روزانه یک بوتل آب را به زمین بیندازد، بیش از 5 میلیون بوتل در یک روز میشود و این شهر را بیشتر نازیبا میسازد و در واقع با انداختن یک بوتل به زمین، قامت یک کارمند کهنسال شهرداری را خم ساختهایم.
برخی از شهروندان کابل نیز با شکایت از این افراد و این اقداماتشان میگویند که این نسل «اصلاح ناپذیر»اند و تا آمدن نسل جدید، با فرهنگ جدید و قوی، این کار تکرار میشود.
محمد تقی، مردی که اکثر اوقات در یکی از کوچههای کابل مینشیند میگوید:« این مردم به گپ نمیشود و تا زمانی که نسل جدید با فرهنگ جدید نیاید کابل پاک و زیبا نمیشود.»
او تاکید میکند زمانی که کسی را میبیند کثافات را در روی سرک میاندازد، به او میگوید که «این کار را نکن و شهرت را چون خانهات پاک نگهدار» اما در پاسخ “به تو چی” میشنود.
وی افزود که این اشخاص چنین تربیت شدهاند، عادت کردهاند و با منع کردن اصلاح نمیشوند و به حرف کسی گوش نمیدهند.
ظاهرن شهروندان افغانستان شهرشان را خانۀ خود نمیدانند و تنها در فکر صفایی چهار دیواری خانهشان هستند و بههمین دلیل کثافات را در هر گوشه و کنار شهر میاندازند و کسی به فکر جمع کردن آن نیز نیست.
شهرداری نیز در این رابطه اقدامات چشمگیری نکرده و حتا اکثر زبالهدانیها تا چند روز یا بیش از یکهفته خالی نمیشوند و کثافات اطراف آن در تمام نقاط پخش میشود.
تاج محمد ، شهروند دیگر نیز میگوید که مردم باید تشویق شوند تا زبالههایشان را در زبالهدانیهای بیندازند تا باعث آلودگی شهر نگردد و از دولت میخواهد که زبالهدانیهای بیشتری در نقاط مختلف شهر جابهجا کند تا شهروندان به سادگی دسترسی داشته باشند.
یکی دیگر از مشکلاتی که باعث افزایش کثافات در روی سرکها میشود، نبود یا کمبود زبالهدانی در بعضی مناطق کابل است که این خود سبب انباشتگی زبالهها در یک محیط شده، مشکلات زیادی را خلق میکند.
شهروندان کشور و شهرداری باید دست به دست هم داده، شهر را پاک و زیبا نگه دارند و هر فرد شهرش را مانند خانهاش دوست بدارد و از آن نگهداری کند.