دور متفاوت «ستاره افغان»
در دور اخیر رقابتهای ستارۀ افغان که یک برنامۀ تفریحی و روزنهیی جهت کشف استعدادهای موسیقی در کشور است؛ اینبار سید جمال مبارز مقام اول را از آن خود کرد؛ او از مزار شریف است و در خانوادهیی بزرگ شده است که براساس گرایش تند به مسایل مذهبی، در ابتدا چندان با اشتراک او در این رقابتها موافق نبودند.
سید جمال، در مزار دکان سلمانی داشت. تصور اینکه او از ورای یک دکان سلمانی به اوج شهرت برسد و با آواز خود در قلب میلیونها نفر جای بگیرد، کمی سخت به نظر میرسید، اما او تصمیماش را گرفته بود؛ راه درازی در پیش بود و رقبای قابل اهمیتی که با آهنگهایشان میتوانستند چالش بزرگی برای موفقیت او به حساب آیند.
«رپ» یکی از سبکهای موسیقی در افغانستان است که هرچند در سطح وسیعی توسعه داده نشده است، اما بودند و هستند هنرمندان جوانی که با اجراهای مختلفشان جنبۀ انتقادی به کارشان داده و دردهای جامعه را به سبک «رپ» بیان میکردند؛ سید جمال در حقیقت توانست پویایی و گیرایی رپ را در افغانستان با همان سبکهای همذاتپنداری و عامیانهاش به تصویر بکشد، حرکتهای او، تسلط و بیان او در چگونگی اجرای این سبک، ستودنی است بهخصوص اینکه خودش مبتکر اشعار انتقادیاش بود.
بیان این دردورنج و انعکاس آن در قالب «رپ» توانست تاثیر شگرفی در میان طیفهای مختلف جامعه داشته باشد؛ او در حقیقت انگشت را بر سر نقطۀ درد میگذاشت، آن را واکاوی میکرد و برای آن، راهکار مطلوب ارایه مینمود، این همه را میشد در میان اشعار کوبندۀ او به وضوح دید و حس کرد، حسی که میلیونها افغان در سراسر جهان با آن خود را پیدا میکردند و دلهایشان همانچیزی را فریاد میکرد که مبارز در میان آهنگهای رپ، به صدا در میآورد.
سید جمال مبارز جوانی متواضع، ساده و بیریا است، او با پوششی متفاوت که بیشتر خوانندههای رپ خود را به آن میآراستند در جایگاه اجرا قرار میگرفت، یکی از ابروهای خود را به رسم استایل، به اندازۀ خط باریکی تراشیده بود؛ لبخندهای او برای طرفداراناش دوستداشتنی بود. این شاخصها سبب شد تا طرفداران او در افغانستان بیشتر شود و داوران این برنامه، ضمن قدردانی از آهنگهای بکر، متفاوت و اعجوبهاش، اخلاق او را نیز در امتیازدهیهایشان به حساب آورند.
در مقابل او دختری از جلالآباد وارد این پروسه شده بود؛ زلاله هاشمی، با دنیایی از امید و قبول بسیاری از خطرها، در این برنامه اشتراک کرد؛ دختری که با لباس سنتیومحلی خود و زبان پشتو، طرفداران زیادی را به سوی صدای خود جلب کرد. هواداران او را علاوه بر طیفهای مختلف جامعه، دختران و زنانی تشکیل میداد که امیدوار بودند تا اینبار «دختری» از جنس آنان، تندیس طلایی و مقام اول ستارۀ افغان را کسب کند. زلاله هاشمی با تُن صدای گیرا و محکماش، معمولن به پشتو سخن میگفت و داوران به جسارت، اعتمادبهنفس و همت او باور داشتند و میدانستند که در آینده یکی از خوانندههای موفق در عرصۀ موسیقی افغانستان خواهد شد.
هرچند میتوان گفت که بیشتر رقابتها در افغانستان چهرۀ قومی به خود گرفته است، اما موسیقی نیز در این استثناء قرار نگرفت و در بسیاری از رقابتهای تند در کنار رای به صدای خوش یک کاندید، به گرایشهای قومی، نژادی و منطقهیی او نیز رای داده میشد و شاهد بودیم که در سالهای گذشته، حتا مقامهای محلی حکومت از برندگان مقام اول در ولایت خود قهرمانانه استقبال میکردند و منطقه را بهعنوان یک فاکتور مهم در تعیین آرای کاندید پیروز در افکار عمومی تثبیت میکردند، اما بودند کسانی که با استعدادهای قابل ارزش خود توانستند مقام بالا را کسب نمایند و چه خوش صداهایی هم بودند که در نبود آرای بیشتر در سطوح پایین این رقابتها ماندند و برای مدتی در انزوا قرار گرفتند.
تفاوتی که این برنامه با گذشته دارد، آرای مردم به استعدادها بود؛ بدون شک سید جمال مبارز، برای خواندن رپ از فاکتورهای تعیینکننده در یک موفقیت حتمی کار میگرفت، او شعر را با شعور درهم میآمیخت و درد را با تمام مولفههای آن تبارز میداد و صدای خستۀ یک ملت را در لابهلای موسیقی رپ به صدا در میآورد؛ تمام اینها حاصل تلاشی بود که به آن باور داشت. حالا مبارز یک جوان بینامونشان نیست، او مشهورشده و با لهجۀ محلی هزارگی خود، چنگی بر دل رنجور دردمندان جامعهاش میزند.
یکی از نکات مهمی که میتوان در روز پایانی و معرفی مقام اول آموخت، فداکاری، همپذیری و کاکگی سید جمال مبارز بود که میلیونها افغان به این صحنۀ دلپذیر چشم دوخته بودند، امید نظامی مجری موفق برنامۀ ستارۀ افغان، نام سید جمال مبارز را بهعنوان مقام اول برنامه ستاره افغان اعلام کرد، مبارز تندیس طلایی ستارۀ افغان را کسب کرد، دستانش به علامت پیروزی بالا برده شد، صدای هیاهو، شوق و لبخند در فضای تالار پیچید؛ او نگاهی به زلاله انداخت، دختری که خود را تا مرز موفقیقت رسانیده بود، زلاله آرام و بیصدا صحنۀ شکوهمند پیروزی حریفاش را نگاه میکرد؛ در میان کفزدنها و خندههای مشتقانه، ناگهان سید جمال تندیس طلایی ستاره افغان را به زلاله داد تا بگوید که برای او مهمتر از هر تندیسی صداقت، دوستی و همپذیری قابل اهمیت است. این یک موج شادی بود و تبصرههایی که این صحنه را پایدار و متداومتر ساخته بود.
در فرجام اینکه سید جمال مبارز، زلاله هاشمی و بسیاری از اشتراککنندگان این برنامه در طول یکسال گذشته تلاش کردند، سختی کشیدند تا بتوانند به موفقیتی دست پیدا کنند که خود را زیبندۀ آن میدانستند و امیدواریم که افغانستان بتواند همچنان در سایۀ امنیت و صلح، استعدادهای دیگری را در بخشهای گوناگون علمی، فرهنگی، هنری و ادبی به جامعه اهدا کند.
نویسنده: مهدی ثاقب