آزارهای خیابانی؛ شکنجۀ روحی از نسلی به نسلی دیگر!

مادامی که قوانینی برای آزارهای خیابانی وجود نداشته باشد، مردان آزار خیابانی را عملی غیرقانونی نمی‌دانند و عواقب آن را جدی نمی‌گیرند
الهه موسوی؛ جامعه‌شناس
«آن روز، مانند هر صبح از خانه به سمت محل کارم در حرکت بودم که چند پسر نوجوان و گاری به دست از کنارم گذشتند و با کلمات بسیار زشتی، مرا به تمسخر و توهین گرفتند. فحش‌های جنسی که به من و مادرم گفتند، هنوز فراموش نکرده‌ام. از روی عصبانیت جواب‌شان را دادم اما دیدم همچنان در مسیری که می‌روم به دنبالم می‌آیند و حرف‌های مرا با حالتی تمسخرآمیز تکرار می‌کنند. چیزی که آن لحظه بیشتر از همه باعث رنج و ناراحتی‌ام می‌شد مردانی بودند که با بی‌تفاوتی ما را تماشا می‌کردند و در مقابل آن پسران نوجوان گستاخ عکس‌العملی نشان نمی‌دادند» این تنها یکی از نقل‌ قول‌های فراوانی است که زنان و دختران جوان بیان نموده‌اند. به جرات می‌توان گف تمام زنان دست‌کم یکبار در زندگی خود تجربه چنین آزارهای خیابانی را داشته‌ و دارند.
ارائه تعریفــی دقیــق، از آزارهــای خیابانــی دشــوار اســت؛ زیرا تعاریــف متعــددی دارد، برخـلاف آزارهــای جنســی آزارهــای خیابانــی بیشــتر بــا مصادیقــش شــناخته می‌شــود کـه تابـع تجربیـات مختلـف زنـان اسـت. اگـر آزار خیابانی را نوعـی آزار جنسـی در فضـای عمومـی تلقی کنیـم، می‌توانیم بگوییـم: ( آزار خیابانـی هـر گونـه عمل شـنیعی بـا ماهیت جنســی اســت کــه در آن فــرد یــا افــرادی بــا تعــرض بــه شــخصیت یــک نفــر و بـا توسـل بـه آزار کلامـی و حتا غیرکلامـی بـه تحقیـر جنسیتی می‌پردازند.)
در واقـع، آزار خیابانـی رفتـاری اسـت کـه به سـبب جنسـیتِ زنــان از ســوی مــردانی بیگانه بــر آن‌هــا تحمیــل می‌شــود.
ایــن رفتارهــا شــامل صدا کردن، بــه زبــان آوردن اصــوات نامفهـوم و زننده، چشـمک زدن، لمـس دسـت و سـایر اعضـای بـدن زنـان، تحقیـر و مسـخره کـردن آنـان، پیشـنهادهای بی‌شـرمانه، تهدیـد بـه خشـونت‌های جنسـی، ضـرب و شـتم در فضـای عمومـی و تجـاوز بـه عنـف اسـت.
با روی کار آمدن تکنالوژی و انترنت و قابل دسترس بودن آن در جهان امروزی آزارهای کلامی و رفتاری مردان از سرک‌ها و خیابان‌ها در فضای مجازی و صفحات اجتماعی هم انتقال یافته و جهان اجتماعی زنان را با چالش‌ها و بیم‌های فراوانی روبرو کرده است.
پیامد آزارهای خیابانی
آزار و اذیت خیابانی همیشه مانع رشد زنان و آزادی‌های فردی آنان بوده است. تکرار آزارهای خیابانی موجب می‌گردد تا زنان دچار اختلال وسواس فکری و روحی گردند و یا گاهی تمایلی به فعالیت در اجتماع نداشته باشند. افغانستان امروز زنان با استعداد و پرتلاش زیادی را در عرصه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارد. زنانی که با مشکلات و تعدد نقش‌های مختلفی که بر آنان از طرف جامعه محول گردیده است، دست به گریبانند.
آزارهای خیابانی می‌تواند بیشتر از هر مشکل و مانعی در مقابل آنان قرار گیرد و راه را برای آنان دشوارتر سازد. علاوه بر کاهش یافتن فعالیت‌های اجتماعی زنان که مهم‌ترین پیامد است، فقدان اعتماد اجتماعی، کاهش اعتماد به نفس، ترک تحصیل، مشکلات خانوادگی و مغشوش نمودن ذهن از جمله پیامدهای آزارهای خیابانی محسوب می‌شوند.
راهکار
حال باید دانست که برای بیرون‌رفت از این خفقان و انزجاری که برای زنان در محیط‌های اجتماعی به‌وجود می‌آید چه باید کرد؟
۱. باید مردان اصلاح و تغییر در نوع نگرش و عمل خود ایجاد نمایند. اصلاح رویه مردان می‌تواند به زنان امنیت بخشیده و فرهنگ شهرنشینی را تقویت ببخشد.
۲. باید مجرای پی‌گیری و تنبیه از جانب دولت به وجود بیاید. تا مادامی که قوانینی برای آزارهای خیابانی وجود نداشته باشد، مردان آزار خیابانی را عملی غیرقانونی نمی‌دانند و عواقب آن را جدی نمی‌گیرند.
۳. تربیت سالم در خانواده، مکتب و دانشگاه‌ها می‌تواند، فرهنگ درست را در به مردان آموزش دهد و باید مردان از کودکی با جایگاه و احترام گذاشتن به زنان آشنا گردند.
۴. فرهنگ‌سازی می‌تواند تاثیر مستقیمی بر کاهش مساله آزارهای خیابانی داشته باشد. نهادهای دولتی بسیاری همانند وزارت معارف، وزارت اطلاعات و فرهنگ، وزارت حج و اوقاف، وزارت امور زنان، وزارت امور داخله و سایر نهادهای عدلی و قضایی می‌توانند در آگاهی بخشی و فرهنگ‌سازی اقدام نمایند و از طریق مجلات، روزنامه‌ها، صفحات اجتماعی و سایر رسانه‌های دیگر می‌توانند بر اهمیت و ضرورت آزادی و امنیت در بین زنان و حفظ و احترام به ارزش‌های آنان تاکید ورزند.
۵. نقش زنان در کاهش آزاری‌های خیابانی کم نیست. زنان باید نسلی آگاه و روشنفکر در دامن خود پرورش دهند و مقابله با این آزارها را از نهاد خانواده آغاز نمایند. گرچه تربیت و تعلیم‌های فردی تنها بر دوش مادران نیست اما با بی‌توجهی و عدم کنترل رفتار فرزندان پسر در خانواده، زنان هم نادانسته و ناخواسته، به سهم خود، در گسترش و جریان نسل به نسل آزارهای خیابانی سهیم هستند.
در نتیجه باید گفت، تا زمانی که هر فرد مسوولیت فردی‌اش را در برای کاهش دادن آزارهای خیابانی قبول و به آن عمل نکند، آزارهای خیابانی همچنان جریان پیدا خواهد کرد و خیابان‌ها جایی برای تردد زنان نخواهند داشت.