انزوای حامیان تروریزم، آیا تنبیه جهانی در راه است؟
آنچه از اتفاقات غیرمترقبه در مقیاس منطقه و جهان بر میآید، این است کشورهایی که زمانی و حتا تا همین ماههای اخیر در ردیف اول حمایت از تروریزم نقش کلانی در تحولات منطقه و جهان داشتند، اکنون در مرحلۀ انزوای حتمی قرار گرفتهاند.
تحریم کشورهای هند، افغانستان، بنگلهدیش، نیپال و بوتان جلسه سارک را که قرار بود در ماه نوامبر در پاکستان برگزار شود، به این احتمال قوت میدهد که این جلسه لغو شود؛ زیرا از هشتعضو سازمان سارک پنج عضو عمده آن بهدلیل آنچه حمایت پاکستان از تروریزم در منطقه خوانده میشود، در صف تحریمکنندگان قرارگرفتهاند.
هرچند دیدگاههای متفاوتی در این موضعگیری افغانستان مطرح میگردد، ولی واقعیت این است که افغانستان بیش از هر کشور دیگر چه در سطح جهان و چه در سطح منطقه از پدیدۀ تروریزم و دهشتافکنی آسیب دیده و مردم افغانستان متحمل خسارات و قربانیهای زیادی شدهاند.
هنوزهم کشور ما در خط نخست خطرهای ناشی از افراطگرایی و تروریزم قرار دارد. از اینجهت موضعگیری اخیر دولت افغانستان در برابر حکومت پاکستان، حسابشده و دقیق بهنظر میرسد.
جهان شاهد است که افغانستان در ۱۵ سال گذشته و بهخصوص یکسال اخیر تلاشهای وسیعی بهخرج داد تا با پاکستان بر اساس احترام متقابل و حسن همجواری بتواند بر معضل تروریزم به تفاهم مشترک برسد، ولی خلاف این توقع، حمایت پاکستان از تروریزم افزایش یافت.
حکومت وحدت ملی در اولین فرصت، تلاش کرد که با کسب اعتماد پاکستان، بتواند این کشور را قناعت دهد در مورد حل بحران پدیدۀ تروریزم در منطقه به نتیجه مطلوب برسد، هرچند در این قمار دوست به بزرگی و صداقت هند را روی میز گذاشته بود، ولی معلوم شد که پاکستان در مسالۀ تروریزم هیچ بدیلی را باور ندارد.
از جانب دیگر نزدیکی ایالات متحده امریکا با هند بهجای پاکستان که قبلن تنها دوست استراتیژیک منطقهیی امریکا پنداشته میشد و سرانجام حمله هوایی جنگندههای هندی بر خطوط مرزی هند و پاکستان همه بیانگر یک واقعیت است: دیگر فصل انزوای پاکستان بهدلیل حمایتهای بیدریغ و طولانی که از تروریزم در منطقه انجام داده، سر رسیده است.
در همین حال مسودهیی قانونی از تصویب کانگرس ایالات متحده امریکا گذشت که خانوادههای قربانیان حادثه یازدهم ستامبر میتوانند از عربستان سعودی بهعنوان بزرگترین حمایتکننده تروریزم و حامی اصلی احتمالی حادثه ۱۱ سپتامبر، در محکمههای فدرال امریکا شکایت درج کنند.
گفتنیست که از جمله ۱۹ تن هواپیماربایی که در حملات ۱۱ سپتامبر دست داشتند، ۱۵ تن آنان شهروندان عربستان سعودی بودند.
شایان ذکر است که عربستان تلاش کرده از تصویب «جاستا» قانونی که حق شکایت به قربانیان حادثه ۱۱ سپتامبر را میدهد، جلوگیری کند، اما تا حال در این زمینه توفیقی نداشته است.
هرچند مقامهای دولت سعودی قبل از تصویب قانون جاستا از خرابی رابطه میان دو کشورِ به ظاهر دوست، هشدار داده بودند، ولی سناتوران امریکایی جسورانه بهتصویب آن رای دادند.
عربستان سعودی که در جنگهای داخلی سوریه و یمن نیز دست بالایی دارد، به شدت مورد انتقاد جهانی قرار داشته از سوی نهادهای مدافع حقوق بشری پیوسته متهم به کشتار غیرنظامیان و کودکان میشود و در یک انزوای منطقهیی فرورفته است.
حالا که بزرگترین پروندۀ تروریستی جهان هم به پسزمینه سیاه این کشور ثروتمند عربی اضافه شده، راه را بر انزوای جهانیاش بیش از پیش هموار ساخته است.
در نگاهی کلی چنین بر میآید: کشورهای حامی تروریزم که تا ماههای پیش همیشه در صدر معادلات و معاملات سیاسی جهانی قرار داشتند، اکنون نقش پروژهیی شان در حال زایل شدن است و مسیر انزوای زودرسی را در پیش دارند.
تحولات جدید منطقهیی و رویکردهای سیاست کشورهای بزرگ، فرصت خوبی را در اختیار کشورهای آسیبدیده از تروریزم، بهخصوص افغانستان قرار داده است، اما پرداختن به مساله دقت نظر و عمل جسورانه میخواهد.
آنچه از عملکردهای اخیر ایالات متحده امریکا بر میآید این است که دیگر صرف انزوای کشورهای حامی تروریزم کافی نیست، که این کشورها نیاز به تنبیه نیز دارند.