گسترش ناامنی در شاهراه‌ها، بازار شرکت‌های هوانوردی را رونق داده است. سال‌های پیش در مسیرهای کابل- هرات، کابل- بامیان و به‌طور کل، کابل به جنوب و غرب کشور به‌دلیل ناامنی‌ها، سفر با ترانسپورت زمینی غیرمصون و ناامن شد. در سال‌های اخیر با افزایش ناامنی در نقاط مختلف کشور، خطر مسافرت از طریق ترانسپورت زمینی نیز افزایش یافت تا جایی که سفر برای کارمندان دولتی، نهادهای خارجی و حتا هر نهاد رسمی ناممکن شده است.
حالا هر فرد، معروض به خطرهای مسافرت زمینی است. از دانشجو گرفته تا دکاندار و هر کسی که شامل گروه هراس‌افکنان نباشند.
افزایش ناامنی در ترانسپورت زمینی موجب این شد شرکت‌های مختلف هوانوردی پروازهای خود را در ولایت‌های مختلف البته عندالضروره افزایش دهند. شمار روزافزون مشتری یا مسافر ترانسپورت هوایی و نبود نظارت درست ارگان‌های مسوول، گاهی زمینه را برای قیمت‌فروشی در خدمات هوایی فراهم آورده است.
اما در دو هفته اخیر سه شرکت هوایی «صافی، کام ایر و آریانا» تخفیفی را در مسیر کابل- هرات در نظر گرفته که تا کنون پیشینه نداشته است.
فعلا تکت یک‌طرفه کابل هرات از شرکت هوایی صافی 55 دالر امریکایی یعنی معادل 3600 افغانی است و دو شرکت کام ایر و آریانا نیز با عین قیمت خدمات هوایی ارایه می‌کنند، در حالی که پیشتر تکت یک‌طرفه حدود 100 دالر امریکایی بود.
قاسم رحیمی؛ سخنگوی اداره هوانوردی ملکی می‌گوید که این اداره همه‌ساله نرخ‌نامه‌یی برای خدمات هوایی در نظر می‌گیرد که در آن، حداکثر و حداقل قیمت برای ارایه خدمات هوایی از سوی شرکت‌های خصوصی هوانوردی مشخص می‌شود.
به گفته وی، هیچ شرکتی حق ندارد از نرخ‌نامه خدمات هوایی ملکی عدول کند، یعنی نه حق بلند بردن قیمت را دارد و نه حق ازران کردن را؛ چون در بلند بردن مردم متضرر می‌شوند و در ارزان کردن، رقابت به سوی منفی می‌رود و امکان زیان رسیدن به شرکت‌های هوایی و در کل صنعت هوانوردی بیشتر می‌شود.
در عین حال این اولین باری است که شرکت‌های هوایی صافی، کام ایر و آریانا تخفیف نزدیک 50 درصد را در هزینه خدمات هوایی خود البته صرف در یک مسیر به میان آورده است. در حالی که مسافه میان کابل و بامیان ممکن بیشتر از 200 کیلومتر نباشد و حدود 25 دقیقه بیشتر زمان را نیز در بر نخواهد گرفت، ولی قیمت تکت یک‌طرفه بیشتر از دو برابر این نرخ فعلی کابل- هرات است.
آقای رحیمی در این مورد می‌افزاید: «مبتنی بر قانون اساسی، نظام اقتصاد بازار آزاد داریم، روی همین مبنا شرکت‌های هوانوردی این اجازه را دارند که سیاست‌گذاری اقتصادی خود را مبتنی بر تقاضای بازار در نظر بگیرند. درعین حال متناسب با قیمت تیل T1 و متناسب با خدمات هوایی که عرضه می‌شود قیمت تکت مشخص می‌شود.»
آقای رحیمی در پاسخ به پرسشی که آیا این تخفیف خدمات هوایی مورد پسند اداره هوانوردی ملکی است و سایر شرکت‌های هوایی نیز به چنین تخفیف‌هایی تشویق خواهند شد گفت: «شرکت‌ها الزاما تابع سیاست‌های اداره هوانوردی ملکی نیستند؛ یعنی بر مبنای مقرراتی که وجود دارند ما (اداره هوانوردی ملکی) حق نداریم در سیاست شخصی و اقتصادی شرکت‌های هوانوردی مداخله کنیم. ما صرف به فعالیت این شرکت‌ها نظارت داریم که مطابق به معیارهایی باشد که در نظر گرفته‌ایم و خدمات هم به گونه‌یی صورت گیرد که مطابق به وضعیت اقتصادی و شرایط روز باشد.»
آقای رحیمی تاکید می‌کند که این اقدام صافی، نیاز به یک نشست اقتصادی در اداره ملکی هوانوردی دارد و باید روی آن فکر شود، اما کلیت موضوع این است که فضای رقابت میان شرکت‌های هوانوردی تحت نظارت اداره هوانوردی ملکی صورت می‌گیرد.
اما دکتور محمدقاسم وفایی‌زاده؛ معین اداره هوانوردی ملکی می‌گوید که اداره هوانوردی ملکی از این تخفیف و این رقابت که جدیدا در بازار خدمات هوایی به میان آمده، استقبال می‌کند، ولی به هیچ وجه تعقیب سیاستDumping را به شرکت‌های هوایی اجازه نخواهد داد.
به گفته وفایی‌زاده، در این تخفیف اداره هوانوردی ملکی نقشی ندارد و شرایط بازار چنین فرصت را فراهم آورده است، ولی وقتی موضوع به ولایت‌های مثل بامیان و … برمی‌گردد چون اکثر شرکت‌ها حاضر به ارائه خدمات در آن ولایت‌ها نیستند بنابراین زمینه رقابت هم موجود نیست و از این جهت قیمت خدمات ناگزیر بلند است.
اما آقای فرید نظری؛ معاون شرکت هوایی صافی، رقابت موجود در خدمات هوایی مسیر کابل-هرات را منفی خوانده می‌گوید که در دو هفته اخیر که تعداد پروازها به هرات افزایش داشته و تقاضا پایین آمده، شرکت‌های هوایی که خدمات هوانوردی ارایه می‌کنند هیچ منفعتی ندارند.
او پیشنهاد می‌کند که باید یک نوع سیاست بیلانس در ارائه خدمات هوانوردی تطبیق گردد. نه به شرکت‌ها اجازه داده شود که هزینه‌های خدمات هوایی را بالا ببرند و نه طوری باشد که شرکت‌ها مفاد نکنند؛ بل مفاد متناسب و دایمی برای خدمات هوایی در نظر گرفته شود.
در واقع مخاطب این پیشنهاد آقای نظری، اداره هوانوردی ملکی است که باید بازار را طوری کنترول کند که مستهلک و ارایه‌کننده خدمات متضرر نشود، بل هر دو طرف خدمات معیاری و منفعت لازم را دریافت کنند.
اما شماری از مسافرانی که اخیرا از هرات به کابل آمده‌اند از پایین آمدن قیمت تکت هوایی خرسند استند و خواهان حفظ وضعیت موجود از سوی اداره‌های مسوول می‌باشند.
به گفته آنان، اگر وضعیت به همین روال ادامه یابد موجب خواهد شد که شمار متقاضیان مسافرت هوایی زیاد شده به این ترتیب تعداد پروازها افزایش یابند.
در عین حال هواپیماها نیز دوطرفه با تمام ظرفیت لازم پرواز نمایند، اما پیش از این در خیلی از موارد هواپیماها با چندین چوکی خالی و گاهی با کمتر از نصف ظرفیت پرواز می‌کردند.
