۱۸۳ هزار هکتار زمین تحت کشت کوکنار، حدود ۳,۵ میلیون شهروند استفادهکنندهی مواد مخدر، دست کم نیم‌میلیون معتاد، صدرنشین فهرست تولیدکنندهی مادهی مرگ‌آفرین و… از جمله مواردی هستند که نام افغانستان با آن گره خورده است.
این حقیقت تلخ سالیان زیادی است که سرفصل رخ‌دادهای تلخ افغانستان قرار گرفته و هرزگاهی صفحهی رسانههای جهانی و ملی را پر میکند. روز گذشته بار دیگر روایت تاریک کشت و تولید تریاک در افغانستان از زبان محمد سرور دانش؛ معاون دوم رییس‌جمهوری در برنامهی «در کارزار یک هفته‌یی مبارزه با مواد مخدر در افغانستان» بازگو شد و از کمکاریهایی یاد شد که در جریان یک‌ونیم دههی گذشته صورت گرفته است. نهادهای غیرمسوول و سراپا تقصیری که هرکدام به نحوی در گسترش این افیون مرگ‌آفرین نقش ایفا کرده‌اند بار دیگر نام برده شد؛ وزارت مبارزه علیه مواد مخدر، وزارت امور داخله، دادستانی و محاکم به نحوی شامل این کمکاریها بوده‌اند.
اما نقایص دستگاههای داخلی، تمام قضیه نیست و عامل اصلی کشت و تولید تریاک در کشور نمیباشد. دخالت مافیاهای بزرگ جهانی و دامن‌زدن به جنگ و ناامنی جهت فراهم ساختن زمینهی کشت و قاچاق مواد مخدر در افغانستان، استفاده از فقر دهقانان و راه‌اندازی ماشین جنگی مخالفان مسلح از جمله فاکتورهای مهم دیگری هستند که این لکهی ننگ‌بار را بر چهرهی افغانستان حک و تحمیل کرده است.
در این میان، دست‌آورد افغانستان دست کم در یک‌ونیم سال گذشته، دست‌گیری ۳۶۷۲ قاچاق‌بر، ۴۳۵ تن انواع مواد مخدر، مشروبات الکلی و مواد شیمیایی در جریان ۳۵۲۲ فقره عملیات بوده است.
حقیقت این است که مواد مخدر در افغانستان همانند بسیاری از فاکتورهای منفی دیگر به همان اندازه که ابزارهای داخلی دارد، عوامل خارجی قویتری در پشت آن نهفته است. بی‌تردید که بدون دست‌داشتن مافیاهای بزرگ مواد مخدر و عناصری از حامیان جنگ در افغانستان، رشد و گسترش این مادهی مرگ‌آور به شکل کنونی آن ممکن نیست. اما متأسفانه نبود تدابیر لازم در دهههای گذشته و عدم کاروزار لازم تبلیغاتی و کاربردی در عرصههای رزمی و تبلیغاتی باعث شده تا نام نامیمون آن در پسوند افغانستان ذکر شده و سود سرشار آن به جیب مافیاهای مواد مخدر و رهبران جنگ برود.
با این حساب، میکانیزمی نیاز است تا بتوان ضمن مبارزه با این پدیدهی پلید و رهایی از پیامدهای نامطلوب آن، توافق منطقهیی و انسجام بینالمللی را در راستای مبارزه با آن راه‌اندازی کرد. زیرا بدون چنین راه‌کاری، توفیق در این عرصه کار دشوار و چه بسا محال است.
