پنج سال پس از شورشی که به کشته شدن معمر قذافی، دیکتاتور لیبیا ختم شد اکنون ساکنان پایتخت این کشور جنگ‌زده با خندۀ تلخ از دلتنگی برای دوران وی می‌گویند؛ چرا که دیگر از زندگی روزمرۀ پر اضطراب در پرتو آتش همیشگی جنگ به ستوه آمده‌اند.
کسانی که این روزها ساکن طرابلس، پایتخت لیبیا هستند می‌گویند از قطعی برق، قیمت‌های بالا و کمبود پول همزمان با درگیری رقبای سیاسی و جنگ شبه نظامیان برای کنترول این قدرت نفتی خسته شده‌اند.
فیاض الناس، دواساز ۴۲ ساله با اشاره به بیش از چهار دهه حکومت قذافی می‌گوید: متنفرم که این را بگویم اما زندگی ما در دوران رژیم قبلی بهتر بود.
او می‌گوید: «امروز ما برای گرفتن مقداری از پول خود ساعت‌ها در مقابل بانک‌ها می‌ایستیم و به بانک‌داری التماس می‌کنیم. قیمت همه چیز در حال حاضر نسبت به گذشته سه برابر افزایش داشته است.»
لیبیا فعلی توسط دولت وفاق ملی تحت حمایت سازمان ملل اداره میشود. این تشکیلات برای دستیابی به قدرت و اختیار در سراسر کشور با شرایط دشواری دست و پنجه نرم می‌کند. در حالیکه در شرق آن دولت طبرق که دولت وفاق ملی را به رسمیت نمی‌شناسد قدرت دارد.
بحران و آشوب پس از سقوط قذافی در سال ۲۰۱۱ اوج گرفت. این رخداد علاوه بر تمامی این ماجراها به داعش اجازه داده تا در نزدیکی دروازه‌های اروپا به پیشروی‌هایی دست یابد و شهر سرت را اشغال کند.
نیروهای وفادار به دولت وحدت ملی با حمایت هوایی امریکا شش ماه است که برای خارج کردن آخرین سربازان داعشی از این مامن‌شان درگیر جنگ هستند. اما گروه داعش تاکنون نیز براین شهر سرت تسلط دارد و شکست خود را نپذیرفته‌اند.
در این میان، درحالی که نیروهای وفادار دولت وفاق در جنگ علیه داعش ضعیف شده‌اند، نیروهای تحت رهبری خلیفه حفتر، نظامی بحث‌برانگیز لیبیا ماه گذشته توانست کنترول ترمینال‌های کلیدی نفتی به شرق را به دست گرفته وصادرات نفت این کشور از سوی شرکت ملی نفت را از سر بگیرد.
پارلمان شرق لیبیا از خلیفه حفتر حمایت می‌کند؛ کسی که خود را ناجی لیبیا در مقابل رشد تهدید تروریست‌ها می‌داند. اما بسیار تفرقه‌افکن است. در حالی که ارتش او تقریبا افراط‌گرایان را از بنغازی، محل تولد خیزش ۲۰۱۱، بیرون رانده است، منتقدان‌اش وی را به تلاش برای رسیدن به یک هدف که آن هم دستیابی به قدرت برای ایجاد یک دیکتاتوری نظامی جدید است متهم کردند.
محمد الحرج، تحلیل‌گر مسایل لیبیا در این باره می‌گوید: «لیبیایی‌ها مجبورند میان دو افراط‌گرا انتخاب کنند؛ یا درگیری با شبه نظامیان و افراط‌گرایان به عنوان نیروهای برتر یا حکومت نظامی.»
به باور وی، هیچ گزینه متقاعدکننده دیگری در حال حاضر وجود ندارد. این در حالی است که نیروهای حفتر برای خارج کردن افراط‌گرایان از بنغازی بیش از دو سال جنگیدند در حالی که نیروهای حامی دولت وفاق ملی درگیر نبرد با داعش در سرت بودند.
به گفته مایتا توالدو، کارشناس مسایل لیبیا، این نیروهای رقیب ممکن است بخواهند نفوذ خود را در سایر مناطق این کشور افزایش دهند و با مقاومت شدید محلی مواجه شوند. توالدو می‌گوید: «سخت است فکر کنیم که ثبات به زودی به این کشور باز می‌گردد.»
آشوب و ناآرامی مداوم همچنین باعث شده تا قاچاقچیان انسان نیز فعالیت‌های خود را در میان کشورهای حوزه مدیترانه افزایش دهند. در همین حال لیبیا این روزها تبدیل به هستۀ اصلی حملات تروریستی به کشور همسایه‌اش تونس شده است.
با چنین وضعیتی است که تعداد زیادی از مردم لیبیا برای دیکتاور خودشیفته‌یی چون قذافی دلتنگ شده‌اند. آنان آرزوی روزی را دارند که نظم و قانونمندی برگردد، هرچند در رأس قدرت یک دیکتاتور خودخواه قرار داشته باشد. اما در حالی که بعضی از مردم لیبی افسوس می‌خورند که زندگی در دوران قذافی آسان‌تر بود، برخی دیگر تاکید می‌کنند که ناآرامی‌ها در این کشور ریشه در دهه‌ها مدیریت نادرست تحت قدرت این دیکتاتور دارد.
عبدالرحمان عبدالله نقشه بردار ۳۲ ساله لیبیایی می‌گوید: جنگ امروز لیبیا نتیجۀ منطقی ۴۲ سال نابودی و خرابکاری سیستماتیک است. اما آیا نظم نسبی به این کشور برخواهد گشت تا مردم را به آرامش مطلوب برساند؟ این سوال بی‌پاسخ هر لیبیایی در شرایط حاضر است.
منبع: خبرگزاری فرانسه/ برگردان: کامران رستگار
