افغانستان از معدود کشورهایی در جهان است که استفاده از خطوط آهن در آن چندان رونقی ندارد و با توجه به محصور بودن کشورمان در خشکه باعث شده است تا صادرات و واردات کالا هزینه‌های بالایی را بر تاجران و مردم تحمیل کند.
اما امروزه استفاده از حمل و نقل ریلی در زمینه‌های انتقال مسافر و کالا در دنیا به دلیل مزیت‌های آن بسیار محبوب و رو به توسعه است، همچنین هزینه‌های بالای حمل و نقل هوایی و ضعف در شبکه حمل و نقل جاده‌‌یی به ویژه ضریب ایمنی پایین راه‌های مواصلاتی در جهان، موجب شده تا کشورهای پیشرفته و پرجمعیت دنیا نسبت به سرمایه‌گذاری و توسعه شبکه راه آهن خود بیش از گذشته اقدام کنند؛ افغانستان نیز در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای استفاده از این شبکه عظیم ترانسپورتی به‌کار گرفته که با برنامه‌ریزی درست و با توجه به اهمیت استراتیژیکی کشور می‌توان از زندانی بودن در خشکی، رها شد و از طریق راه آهن به آب‌های آزاد دسترسی پیدا کرد.
اکنون افتتاح خط راه آهن آقینه- امام نظر ترکمنستان، راه آهن حیرتان در مزار شریف و بخشی از راه آهن خواف-هرات نه تنها به لحاظ اقتصادی نقش کمک‌کننده‌یی برای اقتصاد کشور دارد؛ بل از لحاظ سیاسی در آینده نیز نقش مهمی را بازی خواهد کرد. محاط بودن کشور به خشکی باعث محدودیت ما در روابط تجاری با دیگر کشورها شده است.
افتتاح این خط‌های آهن و در کنار گریز از محاط به خشکه بودن؛ راه‌های تجاری و امنیت باعث تشویق برای کار و فعالیت تاجران داخلی نیز خواهند شد و این هم دلیلی می‌شود تا تجار و سرمایه‌گذاران خارجی نیز در عرصه تجارت تشویق شوند و به سرمایه‌گذاری در کشور ما باورمند گردند. روابط کشورها چه سیاسی و تجاری بر اساس داشتن این گونه امکانات قوی‌تر خواهد شد و این باعث رشد و پیشرفت کشورها نیز می‌گردد.
در حال حاضر بخش اقتصادی کشور همانند دیگر بخش‌ها دچار بحران است، رشد اقتصادی کشور از 14درصد در سال 2013 به 3.5درصد در سال 2014 رسید. این روند تنازلی در سایر بخش‌های اقتصادی کشور نیز تاثیر وارد کرده، سقوط ارزش پول افغانی در طول 1.5 دهه قبل بی‌سابقه بوده است.
اما واقعیت این است که گذشت زمان، تغییر در رهبری کشور و نوع نگاه و نظر حامیان خارجی باعث به وجود آمدن تحولی عظیم در نحوه تصمیم‌گیری و اجرا در سطح رهبری کشور شده است. سران حکومت پی برده‌اند که محاط بودن کشورمان به خشکه باعث محدودیت‌های بسیاری در روابط تجاری ما با کشورهای مختلف جهان شده است.
در حال حاضر 43 کشور در دنیا محاط به خشکه است، یعنی افغانستان و 42 کشور دیگر که دسترسی به آب‌های آزاد ندارند باید تجارت خود را از طرق دیگر انجام دهند. این خود مشکلی بر سر راه رشد اقتصادی می‌باشد، اما افغانستان معروف به قلب آسیاست و نقطه استراتیژیک در اتصال شمال به جنوب و رسیدن به آب‌های گرم از طریق افغانستان امکان‌پذیر خواهد شد.
از سوی دیگر، امکانات و ابزار مناسب باعث قوی‌تر شدن کشورها می‌شود و بر اساس داشتن میزان قدرت‌شان اهرم تعیین‌کننده‌تری را در سطح بین‌الملل خواهد داشتو این چانه‌زنی‌ها در روابط بین دول تاثیر به سزایی دارند و هر کشور به میزان امکاناتی که دارد می‌تواند نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد که این خود باعث رشد و پیشرفت آن کشور خواهد شد.
به طور مثال کشور همسایه ما پاکستان در سال‌های اخیر سالانه میلیون‌ها دالر به خاطر رابطه تجاری با افغانستان سود به‌دست می‌آورد. البته بعد از مناقشاتی که در منطقه واگه به وجود آمد درآمد تجاری پاکستان از این طریق با 50درصد کاهش روبرو شد. این خود نشان‌دهنده آن است که اکنون افغانستان در این زمینه قدرت کافی برای چانه‌زنی دارد و حتا ممکن که تمامی تجارت خود را به جای استفاده از بنادر پاکستانی به مسیر چین و یا ترکمنستان و یا ایران تغییر دهد؛ چرا که خط راه آهن تجاری و سیاحتی افغانستان چین به شدت در حال برنامه‌ریزی و اجرا می‌باشد.
جاده ابریشم یکی از طولانی‌ترین و معروف‌ترین راه‌های تجاری که از جغرافیای افغانستان کنونی می‌گذشت، شرق آسیا را به اروپا وصل می‌کرد، اکنون خط راه آهن می‌تواند به نوعی ادامه‌دهندۀ راه ابریشم دانست که بار دیگر افغانستان را تبدیل به یکی از نقاط استراتیژیک تجاری کند و علاوه بر اینکه بسیاری از مشکل‌های تجار داخلی و خارجی حل خواهد کرد، به اهرم قدرت برای کشور نیز تبدیل خواهد شد.
در کنار تمامی این‌ها، خط‌های آهن باعث فراهم شدن زمینۀ تعداد زیادی شغل در کشور می‌شود. یکی از اساسی‌ترین نیازهای یک دولت، ایجاد اشتغال برای شهروندانش می‌باشد.
این در حالی است که میزان رشد بیکاری در کشور از 8درصد در سال 2013 به 40درصد در سال 2015 افزایش یافت. این افزایش بیکاری دلایل مختلفی همچون خروج سرمایه‌گذاران و همچنان خارجی‌ها از کشور، افزایش نا امنی و مشکل‌های اقتصادی دارد.
نویسنده؛ امیر عباس حیدری
