رویکرد جدید سیاست خارجی، پویا و فعال؟
یک سال اول کارنامۀ دولت محمداشرفغنی قابل دفاع نبوده و نیست. اینکه همۀ راهحلهای بحران افغانستان به خارج از مرزهای افغانستان برمیگردد، موضوعِ جدیدی نیست. تامین امینت داخلی و خارجی نخستین اولویت این دولت باید باشد. اما رویکرد جدید دولت اشرفغنی کاری است قابل قدر و ارزشمند، توجه به جامعه جهانی و اینکه بسیاری از مشکلات افغانستان از جانب همسایگان آن است. همیشه نقطهضعف دولتهای افغانستان این بوده که در سیاست خارجی نتوانستهاند قابلیت قابل توجهی از خود نشان بدهند.
سیاست پاکستان و دولتمردان آن برای ضربه زدن به افغانستان در چهاردهۀ گذشته بسیار موفق بوده و این دولت پاکستان است، که همواره از بازیگران اصلی در بحران افغانستان به شمار میآید، اما با اتفاقات جدید مشخص شده که این نقش کمرنگ میشود. از یکسو میتوان خوشبین بود، اما از بُعد دیگر این نگرانی وجود دارد که این نیز نوعی بازیِ جدید باشد که پاکستانیها برای امتیازگیری بیشتر شروع کردهاند. این مورد هوشیاری بیشتر دولت افغانستان را میطلبد.
پیچیدگی و پوشیدگی سیاست در افغانستان و غامضبودن خیلی از اتفاقات باعث شده تا بحران افغانستان به درازا بکشد. اتهامات علیه پاکستان در حمایت از گروههای تروریستی چیز جدیدی نیست، اما توجه بیش از حد در این زمان میتواند قابل توجه باشد. بهشرطی که سیاست خارجی دولت افغانستان همچنان پویا و فعال باقی بماند. مشکلی که در افغانستان وجود دارد اینست که متاسفانه خیلی از اتفاقات قابل معامله است و نگرانی وجود دارد که در این روند نیز معاملهیی صورت بگیرد.
نگاهی به گذشته نشان میدهد عمدۀ ضعف دولتهای پیشین ضعف دستگاه دیپلماسی بوده و این ضعف، مشکلات عدیدهیی را برای مردم افغانستان بهوجود آورده است. مشکلات امنیتی افغانستان باعث بهوجود آمدن مشکلات زیادی در اقتصاد و جامعۀ این سرزمین شده است. افغانستان تا حال نتوانسته به نفع خود از امکانات و موقعیتی که دارد، استفاده کند. آیا زمان آن فرارسیده که دولت فعلی از این امتیازها به نحو احسن استفاده کند یا خیر؟ بستگی به زمان دارد و گذر زمان این را مشخص خواهد کرد.
اجماع امروزِ جامعه جهانی در تحت فشار قرار دادن دولت پاکستان اتفاقی بهوجود نیامده است. تلاش دولت اشرفغنی در این جهت قابل قدر است. اگر بتوان در کارنامۀ این دولت موردی را مثبت ارزیابی کرد، همین دیپلماسی فعال در عرصه بینالمللی برای توجه به نقش مخرب دولت پاکستان است، نقشی که تاحال در عرصه سیاست داخلی افغانستان بازی کرده است. موضوعی که همواره تذکر داده میشود اما متاسفانه تا حال به آن توجه نشده بود. دولت اشرفغنی نباید به این حد اکتفا کند و تا رسیدن به یک نتیجۀ مثبت و ملموس این سیاست را باید ادامه دهد. افغانستان نباید همواره امتیاز بدهد و باید این روند معکوس شده و این دولت افغانستان است که باید امیتاز بگیرد.
تلاشهای سیاسی میتواند این انگیزه را در مردم زنده کند که دیگر قربانی سیاست خارجیها نیستند. حمایت مردم از این حکومت میتواند دولت را در ادامۀ این سیاست بسیار کمک کرده و توجه به بحران افغانستان در بیرون از مرزها میتواند بسیاری از مشکلات امروز را حل کند. ایران و پاکستان همواره در سیاست خارجی به عنوان تیغ دولب عمل کرده و چالشهای بهوجود آمده در این راستا کاملن ملموس بوده است.
همسویی نیروی روشنفکر در جهت روشن کردن افکار عمومی میتواند کمک خوبی برای این دولت باشد. بعد از دو سال که از عمر این حکومت میگذرد، اولین بار است که میتوان به کارکرد دولت خوشبین بود. بههرصورت از این مسئله هم نباید به سادگی گذشت که دولت فعلی با توجه به بافت سیاسی با مشکلات بسیاری روبهروست. دولت با برخورد صادقانه با مردم و بیان معضلات و مشکلات و همراه ساختن آنها با خود، گامی هرچند کوچک برای همراه ساختن افکار عمومی برداشته و وقت آن رسیده که افراد خاین و وطنفروش از بدنۀ این دولت جدا شوند. طرد این افراد میتواند دست دولت را در عملی کردن سیاستهایش باز نگاه دارد .
افغانستان بعد از فراموشی کوتاهمدتی باز در کانون توجه جهانی قرار گرفته که این مسئله میتواند برای افغانستان و مردم آن یک اتفاق خوب باشد. جامعه جهانی درک کرده که فراموش کردن افغانستان عواقب بسیاری بدی برای امنیت منطقه و جهان خواهد داشت. برگشت افغانستان به گذشته هزینههای جبران ناپذیری خواهد داشت. فصل جدید میتواند شروعی دوباره برای این مردم و این سرزمین باشد. این سرآغاز میتواند مسیر زندگی مردم این مرزوبوم را به سوی روشنایی و امنیت سوق دهد، میتوان امیدوار بود که این حرکت به نتیجۀ مثبتی برسد. پس جا دارد که مردم هم در این راستا با حمایت از این دولت وظیفه خود را انجام بدهند و با همراهی باعث تقویت دولت در چانهزنیِ مذاکرات سیاسی و مجاب کردن افکار جامعه جهانی در جهت فشار بر دولت پاکستان و اصلاح ساختار سیاسی آن باشند. این تنها راه بهروزی و پیروزی میتواند باشد هم برای مردم و هم برای دولت افغانستان.