سالی نیست که افغانستان رکورددار کشت، قاچاق و تولید تریاک نشود. سیر صعودی این مادۀ مرگ‌آور، حیثیت ملی ما را در سراسر دنیا با خاک یکسان کرده و هویت ما در نگاه جهانیان با این پدیدۀ پلید گره خورده است.
اطلاعات بیرونداده شده از گزارش سالانۀ سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که افغانستان بار دیگر صدرنشین تولید تریاک شده و قاچاقبران توانسته‌اند کاشت این سوغات مرگآفرین را تا دامنههای پایتخت نیز گسترش دهند. براساس این اطلاعات، تولید تریاک در کشور به 4 هزار و 800 تن در سال میلادی جاری (2016) رسیده درحالی که این رقم در سال گذشته 3 هزار و 300 تن بوده است.
عکسهای ماهوارهیی از زمینهای کشت مواد مخدر نشان می‌دهد که کشت مواد مخدر در حومۀ کابل، پایتخت افغانستان نیز افزایش چشم‌گیری یافته است. کشت مواد مخدر در افغانستان نسبت به سال گذشته میلادی افزایش یافته و از 183 هزار هکتار در سال گذشته به 201 هزار هکتار در سال جاری رسیده است.
دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد و وزارت مبارزه با مواد مخدر در گزارش مشترک امسال خود اعلام کرده‌اند که امسال 4 هزار و 800 تن تریاک در افغانستان تولید شده است. این رقم در سال گذشته 3 هزار و 300 تن بود.
جزییات این گزارش قرار است در روزهای آینده در نشستی مطبوعاتی برای خبرنگاران تشریح شود. این گزارش نشان می‌دهد که کشت کوکنار در مناطقی که زیر کنترول گروه طالبان و یا زیر نفوذ آنان قرار دارد، به شدت افزایش یافته و ولایت «بادغیس» که در سالهای گذشته سهم ناچیزی در تولید مواد مخدر داشته، در ردیف ولایتهای زیر کشت وسیع مواد مخدر قرار گرفته است.
این درحالی است که گزارش پیشین سازمان ملل از این حقیقت پرده برداشت که سود حاصل از تولید تریاک افغانستان در سطح جهان 68 میلیارد دالر است که تنها 10 درصد آن در این کشور باقی می‌ماند. ارزش تجارت تریاک در صادرات چیزی در حدود 4 میلیارد دالر است که یک چهارم آن به دهقانان فقیر و مابقی به مقام‌های منطقه‌یی، شبه‌نظامیان، جنگ‌سالاران و قاچاق‌چیان مواد مخدر می‌رسد.
درهمین حال، نرخ اعتیاد به هرویین در امریکا و حتا به صورت وسیع‌تر در کشورهای همسایۀ ما از روسیه تا پاکستان در حال افزایش است. این به معنای ساماندهی نوعی تجارت پرسودی است که آیندۀ کشور ما را با خطر جدی مواجه میسازد. به طور مثال، در امریکا، یک بسته کوچک هرویین یا یک‌دهم گرم از پودر این ماده مخدر 20 دالر است و در روسیه در سال 2004، یک بسته هرویین 5 دالر قیمت داشت و امروزه بین 27 دالر تا 45 دالر قیمت دارد.
پرسش این است که حاصل صرف میلیونها دالر در این بخش این است که کودکان حومۀ شهرها را به مصرف‌کنندگان مادۀ مرگ‌آور هرویین آغشته سازند؟
بخشی از پاسخ این سوال، شکست نیروهای بین‌المللی کمک به برقراری صلح و امنیت در افغانستان (ایساف) تحت فرمان امریکاست که نتوانستند منبع درآمد جایگزینی برای کشاورزان افغان تولید‌کننده تریاک بیابند.
از زمان حضور ناتو در افغانستان بیش از 6 میلیارد دالر برای محو کشت و تولید مواد مخدر هزینه شده است. به نظر می‌رسد این مبلغ برای محو کشت سودآور تریاک ناکافی بوده است؛ زیرا تریاک بیش از پنچ تا شش برابر سایر محصولات کشاورزی برای دهقانان افغان سودآور است؛ ماده‌یی که در میوههای خشک را در ردیف دوم قرار داده است. به عبارت روشنتر، تریاک 4 / 7 درصد از 367 میلیون دالر از مجموع صادرات رسمی در افغانستان را شامل می‌شود. بنابر گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرایم، کشاورزان افغان از هر کیلوگرام برداشت کوکنار به منظور تولید تریاک، 203 دالر دریافت می‌کنند.
از سوی دیگر، به‌‌رغم هزینۀ صد میلیارد دالری برای سرویسهای اجتماعی، افغانستان فاقد اقتصاد واقعی بوده و متکی به صادرات پر حجم از کشورهای بیرونی است، درحالیکه در دهۀ 1970، افغانستان خود محصولات غذایی‌اش را تولید می‌کرد.
اما درک این نکته بسیاری ضروری است که رنج تریاک تنها به دوش مردم ما سنگینی نمیکند، بل هزینۀ آن را کشورهای نزدیک به افغانستان و سایر نقاط دنیا نیز میپردازند. یک میلیون معتاد پاکستانی که سی درصد آن با تزریق هیرویین مبتلا به ایدز شده‌اند، 5/5 میلیون معتاد در روسیه که سی‌هزار آن سالانه می‌میرند و 669 هزار معتاد امریکایی در سال 2012، همگی پیامدهای شوم این مادۀ مرگبار است.
به همین دلیل نیز مقامات روسی هر ازگاهی با صدور هشدار در این خصوص، مبارزه با مواد مخدر را در اولویت کاری خویش قرار میدهند؛ زیرا اگر عزم بزرگ جهانی برای ریشه‌کن ساختن این پدیده جزم نگردد، جان میلیونها جوان در سراسر جهان به خطر خواهد افتاد.
