ساختمان‌سازی‌های خودسر در تمام کلان‌شهرهای کشور به‌خصوص در کابل طی سال‌های اخیر، سمارق‌وار رشد کرد و هر روز متورم‌تر می‌شود.
طی سه سال اخیر چندین آتش‌سوزی بزرگ در شهر کابل رخ داد و عمدتن این آتش‌سوزی‌ها در مراکز تجارتی بوده‌اند.
در آخرین مورد یکی از بزرگترین مراکز تجارتی کابل، مرکز تجارتی حدران واقع کوته سنگی شهر کابل آتش گرفت. به اساس گزارش‌‌ها حدود 90 درصد این ساختمان حریق شد و چند کشته و زخمی نیز برجا گذاشت.
در این مرکز که در یکی از نقاط مزدحم تجارتی شهر کابل واقع شده، احتمال وسعت خساره‌های ناشی از آتش‌سوزی همیشه بالاست.
پس از چنین رویدادهایی، اکثر مراجع امنیتی و ارگان‌های عدلی ما به‌دنبال عامل فردی سرگردان‌اند و بعد از چندی در پی یک کمیسیون‌بازی، موضوع منتفی می‌شود.
ممکن، عامل چنین آتش‌سوزی، بی‌احتیاطی افراد باشد و یا کسی بخواهد عامدانه ساختمانی را به آتش بکشد، ولی چرا پس از حادثه، آتش‌سوزی قابل مهار نیست و کاری از دست آتش‌نشانی و نیروهای امداد برنمی‌آید؟
از موضوع دور نشویم، اداره‌های امنیتی فقط در پی یک عامل می‌گردند، آن هم فرد یا افرادی که در این ساختمان‌ها کاروبار دارند و مثل دیگران مصروف تهیه معیشت فامیل‌شان استند. اما چرا به عامل اصلی وعامل خاموشی که موجب بدبختی و فجایع است کسی نمی‌گوید که بالای چشم‌ات ابروست؟
شهرداری کابل، مسوول مستقیم درجه اول تمام خساره‌های مالی و جانی ناشی از این چنین حادثه‌هاست. من به نه عنوان یک مهندس؛ که به حیث یک شهروند عادی به دلایل ذیل شهرداری کابل را مسوول تمام خساره‌های ناشی از چنین حادثه‌ها می‌دانم.
– همه بلندمنزل‌های تجارتی در نقاط مزدحم شهر اعمار شده‌اند. اکثر قسمی ساخته شده که جز یک راه وردی کالا و مشتریان هیچ‌گونه راه خروجی دیگر ندارد و هرگز راهی برای اقدام آتش‌نشانی و سایر نیروهای امداد در نظر گرفته نشده است. به‌طور مثال در مرکز تجارتی حدران فقط از سمت جاده اصلی یعنی سمت شمال ساختمان که یک راه ورودی وجود دارد، از هیچ جهت دیگر راهی برای فعالیت‌های امدادی و اقدام‌های آتش‌نشانی وجود ندارد. یک دلیل که آتش‌نشانی توفیق چندانی در خاموش کردن آتش‌سوزی دو روز قبل نداشت هم همین است که فقط می‌توانست تنها از یک مسیر آب بپاشد و بس.
– در همه ساختمان‌ها و بلندمنزل‌های یک‌ونیم دهه اخیر در کشور، راه‌های فرار و خروج عاجل و اضطراری در نظر گرفته نشده و مالکان این گونه ساختمان‌ها بدون در نظرگیری تمام معیارهای مهندسی تلاش کرده‌اند که هرچه اطاق بیشتر، منفعت بیشتر.
در این مورد شهردار و بخش مهندسی شهرداری وقت کابل، مسوولیت تام دارد. وقتی ساختمانی به بلندی 12 طبقه به مقصد یک مرکز تجارتی در یک مرکز بزرگ دادوستد تجارتی شهر اعمار می‌شود، چگونه ممکن است راه‌های خروج اضطراری وعاجل درنظر نگرفته نشود؟
این بار مسوولان ارشد حکومت از مسوولان وقت شهرداری کابل شریفانه بازخواست کنند تا فاجعه‌هایی از این دست دیگر منتظر مردمی نباشند که هر روز قربانی می‌دهند.
– در میان 90درصد از دکان‌ها که حریق شدند، کدام دکان، بالون ضد حریق داشت و در موقع لازم از آن استفاده کرد؟ در زندگی پیشرفته امروزی معمول است که حتا در تمام خانه‌های یک طبقه مسکونی و موترهای تیزرفتار کوچک، بالون‌های ضدحریق موجود است و اداره‌های مسوول دولتی مسوولیت دارند در چنین مواردی از آدم‌های خاطی بازخواست کنند. چگونه است که مرکز تجارتی با داشتن تقریبن 1200 دکان در 12 طبقه در منطقه‌یی که در همه اطرافش ساختمان‌های تجارتی موقعیت دارند، حتا یک دکان هم کپسول آتش‌نشانی ندارد. مسوول این بخش غیر شهرداری کابل کیست و حالا چه کسی پاسخ این کم‌کاری را می‌دهد؟
آنچه در بالا ذکر شد نظر مهندسی نیست و صرف یک نظر سطحی است که در تمام شهرهای دیگر در نظر گرفته می‌شود. حالا اگر قضیه را از دید یک مهندس بررسی کنیم ممکن در موارد زیادی این ساختمان‌ها آسیب‌پذیری داشته باشند.
مسوولیت این فجایع به دوش آدم‌هایی نیست که در شهرداری هم اکنون مسوول هستند، ولی مسوولیت این مشکلات قطعن به دوش نهادی به‌نام شهرداری است و کسانی که در زمان اعمار چنین ساختمان‌های غیراستندرد مسوول بوده‌اند، به مردم پاسخ بگویند.
ساختمان‌سازی غیراستندرد و زمین‌خواری در زمان کرزی شکل گرفت، رشد کرد و پندید. حالا 20 سال دیگر نیاز است تا همه خودسری و اشتباه‌های آن دوران تعدیل و اصلاح گردد.
گفته می‌شود اخیرن برخی از ساختمان‌های خودسر که در حال اعمار بوده‌اند توسط شهرداری کابل تخریب شده‌اند، اگر این موضوع حقیقت داشته و هدف نیز اصلاح ساختمان‌سازی بوده باشد، می‌توان به آینده کمی امیدوار بود، ولی اگر این کار به‌خاطر رشوه و مداخله افراد زورمند انجام شده باشد «باز همان آش و همان کاسه» است.
پیشنهاد ما به شهرداری کابل این است که هنوز هم دیر نشده و امکان اصلاح ساختمان‌های اعمارشده وجود دارد. حداقل امکانات عاجل و امدادی را می‌شود در این ساختمان‌ها از نو اعمار و تعبیه کرد.
با این وصف هنوز هم این ساختمان‌سازی خودسر و غیراستندرد توسط زورمندان ادامه دارد. شهرداری کابل اگر می‌خواهد مسوولانه عمل کند دیگر به اعمار ساختمان‌های غیراستندرد پایان دهد.
عکس از زکی
