در ازبکستان، کشوری‌که حکومت‌اش در مورد وضع سلامت تنها رهبر آن و بیماری او تا زمان مرگ، سکوت اختیارکرده بود، پیش‌بینی رهبر آینده‌اش، کاریست مشکل، اما برخی نشانه‌ها حکایت از بالابودن چانس «شوکت میرزایف» برای ریاست بر این کشور دارد.
اسلام کریمف، هفتۀ گذشته، بعد از دچار شدن به عارضۀ مغزی در هفتم سنبله، سرانجام در 12 این‌ماه، در سن 78 سالگی و بعد از 26 سال در اختیار داشتن مسند ریاست جمهوری درگذشت.
از گفته‌های کارشناسان سیاسی و منابع خبری ازبکستان چنین برمی‌آید که شوکت میرزایف، چهرۀ پرده‌نشین حکومت ازبکستان بوده است. اگر چه از اسلام کریمف مانند دیگر رهبران آسیای میانه فرد قدرتمندی یاد می‌شد که به‌تنهایی تصمیم‌گیرنده برای امور کشورش بوده است، اما میرزایف، نخست‌وزیر نیز همواره ترجیح می‌داد در پشت صحنه ایفای نقش کند.
کارشناسان، پس از این‌که سکتۀ مغزی اسلام کریمف اعلام شد، میرزایف را به‌عنوان یک گزینه اصلی صندلی ریاست جمهوری در مرکز توجه قرار دادند. احتمالی که در روز استقلال تاجیکستان این پیش‌بینی را تقویت کرد.
روزی که «اسلام کریمف» بیمار و در آستانۀ مرگ بود، میرزایف، در روز جشن ملی استقلال؛ همان کارهایی را کرد که هر سال کریمف در روز جشن ملی استقلال اجرا می‌کرد، از جمله مراسم گل‌گزاری در این جشن ملی.
یکم سپتامبر، یعنی یک روز پیش از اعلام رسمی مرگ کریمف، شوکت میرزایف سریعن به‌سمرقند، زادگاه کریمف سفر کرد.
درعکس‌هایی که رسانه‌های محلی بعد از سفر میرزایف به سمرقند منتشر کردند، آمادگی شهر برای برگزاری یک مراسم گسترده مهم و رسمی پیش‌بینی می‌شد. قبرستان ریگستان هم که مادر و برادر اسلام کریمف در آن آرمیده‌اند، پاک و شسته شد و این نشانه‌ها حکایت از مرگ قریب الوقوع کریمف و آمادگی برای دفن وی در زادگاهش داشت. میرزایف شاید در آن لحظات در تصورات‌ا‌ش خود را بر صندلی ریاست جمهوری آینده می‌دید.
موضوعی که رییس‌جمهور شدن میرزایف را بیشتر تقویت می‌کند رابطۀ تنگاتنگ وی با خانوادۀ رییس‌جمهور فقید و مقامات امنیتی کشور ازبکستان است.
گزینه‌های دیگر چوکی ریاست جمهوری ازبکستان
کارشناسان، نعمت‌الله یولداشیف؛ رییس فعلی پارلمان ازبکستان را داوطلب جدی صندلی ریاست جمهوری ارزیابی نمی‌کنند. اما رستم عظیم‌اف 56 ساله، وزیر مالیه و رستم عنایت‌اف 72 ساله، رییس خدمات امنیت ملی، از جایگزین‌های مهم احتمالی اسلام کریمف ارزیابی می‌شوند.
رستم عظیم‌اف، معاون نخست‌وزیر و وزیر مالیه را از مروجان فرهنگ غربی می‌شناسند و هنوز هم در حلقه اصلی قدرت سیاسی این کشور جای دارند.
اگر چه وی از سال 2005 به‌عنوان یک بانک‌دار بزرگ، در چند پروندۀ فساد اقتصادی کشور دست داشته است، اما با انتقال کریمف به شفاخانه و بالاگرفتن زمزمۀ مرگ او، شایعه شده بود که پولیس معاون نخست‌وزیر را در بازداشت خانگی قرارداده است. البته این خبر بعدها از سوی خود دولت تکذیب شد و بلافاصله او نیز در تیم سازماندهی مراسم تدفین رییس‌جمهور دیده شد.
سومین گزینۀ مهم برای جانشینی رییس‌جمهور، رستم عنایت‌اف، رییس سازمان امنیت ملی ازبکستان است که از سال 1995 در این مسند قرار دارد و از شخصیت‌های کلیدی قدرت در این کشور به‌شمار می‌رود.
به اعتقاد تحلیلگران، اگرچه شاید این شخصیت کلیدی ملی 72 ساله و عضو سابق سازمان اطلاعات شوروی، خودش نخواهد جای کریمف را بگیرد، اما جایگاه سیاسی او اقتضا می‌کند که در تعیین رهبری کشور نقش اساسی بازی کند.
البته شخصیت عنایت‌اف نیز به سبب نقش او در سرکوب سال 2005 اعتراضات شهر هندیجان و قتل عام صدها نفر در آن شهر چندان مثبت نیست.
گلناره و لاله کریمف
از گلناره و لاله کریمف؛ دو دختر کریمف نیز به‌عنوان نامزدهای احتمالی رییس‌جمهوری نام برده می‌شود.
لاله، نمایندۀ کشورش در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) است و در بحبوحۀ بیماری پدر، با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، پدرش را دارای نارسایی مغزی معرفی کرده بود.
وی در سال 2013 در گفت‌وگویی با بی بی سی گفته بود که 12 سال است که با خواهر بزرگ‌تر خود گلناره، قهر است.
گلناره 44 ساله نیز به‌عنوان یک خوانندۀ معروف پاپ کشور، که از سال 2014 به سبب پرونده‌های فساد مالی، تحت بازداشت خانگی به‌سر میبرد، خودش از مدعیان جانشینی پدراست.
او نیز پیش‌تر نمایندۀ کشورش در مقر سازمان ملل در جینوا بود و در همان ایام، به‌دلیل شرکت در یک پروندۀ رسوایی مالی 330 میلیون دالری در مخابرات کشور، با شرکت‌های مخابراتی اروپایی تحت تعقیب قرار گرفت.
در مدت 25 سال ریاست اسلام کریمف بر ازبکستان، وی مثل دیگرسران منطقه، چندین بار در قانون اساسی دست برد و مدت ریاست‌اش را تمدید و این شیوۀ حکومتی را در دوران ریاست‌اش تبدیل به یک سیستم دولتی کرد.
حضور درازمدت کریمف بر صندلی ریاست جمهوری و نظارت شدید بر تمام زوایای زندگی مردم، باعث ایجاد حساسیت در مورد آیندۀ ازبکستان در زمینه وارث قدرت شده است.
بر اساس قانون اساسی ازبکستان؛ رییس مجلس ملی، بعد از درگذشت رییس‌جمهوری ازبکستان، برای سه ماه این وظیفه را بر دوش خواهد داشت و در این مدت انتخابات ریاست جمهوری را برگزار و رییس دولت انتخاب خواهد شد. «فرادید»
