محمد محقق، معاون ریاست اجرایی حکومت وحدت ملی می‌گوید که دولت اختیار وادار کردن مهاجران به بازگشت را ندارد.
آقای محقق که روز سه‌شنبه در سمینار علمی مهاجرت، فرصت‌ها و چالش‌ها سخنرانی می‌کرد، افزود: دولت باید برای شهروندانی که باقی مانده‌اند زمینه کار و امنیت را فراهم کند.
وی علاوه کرد، اکثر ولایت‌ها ناامن است و زمانی که امینت و زمینه کار فراهم شود، مهاجران به صورت داوطلبانه بر می‌گردند.
این سخنان را معاون ریاست اجرایی حکومت در حالی ایراد می‌کند که در نشست بروکسل سران حکومت وحدت ملی با کشورهای اروپایی به تفاهم رسیدند که زمینه برگشت مهاجران افغان را مهیا کنند.
گزارش‌هایی که از نشست بروکسل نیز منتشر شده است، می‌رساند که رییس‌جمهوری گفته است مهاجرانی که در ولایت‌های امن زندگی می‌کنند، برگشت داده شوند.
این گزارش باعث واکنش‌هایی در بین مهاجران در کشورهای اروپایی نیز شد و در چندین شهر بزرگ کشورهای اروپایی نیز تظاهرات‌های گسترده‌یی راه‌اندازی گردید.
محمد محقق در قسمتی دیگر از سخنان خود بیان کرد که کشورهای خارجی که مدعی حقوق بشراند، مکلف‌اند از حقوق مهاجران پشتیبانی کنند.
او گفت که از سوی دیگر بازگشتاندن 6 میلیون مهاجر، هزینه‌های هنگفتی را لازم دارد و ممکن هست که مهاجران بازگشت داده شده دوباره اقدام به مهاجرت کنند.
در همین حال، انجینر محمد خان، معاون اول ریاست اجرایی نیز با مخالفت از بازگشت مهاجران گفت که مردم از سر “شوق” خانه‌های‌شان را ترک نکرده و دست به مهاجرت نزده‌اند.
آقای محمد خان از دولت و جامعه جهانی خواست که در برابر مهاجران افغان بی‌تفاوت نباشند و پشتیبانی همه‌جانبه کنند.
بر اساس گفته‌های وزیر امور مهاجران و عودت‌کنندگان، افغانستان حدود 7 میلیون مهاجر در سراسر جهان دارد که 4 میلیون آن در کشورهای ایران و پاکستان و باقی در سایر کشورهای جهان پراکنده شده‌اند.
سید حسین عالمی بلخی، وزیر مهاجران و عودت‌کنندگان در این نشست گفت که سیر بازگشت مهاجران به کشور افزایش یافته است و در سال جاری بیش از 600 هزار پناهنده به کشور بازگشته‌اند که نیمی از آنان مهاجران دارای مدرک بوده‌اند.
آقای عالمی همچنین از روند بازگشت مهاجران به کشور حمایت کرد و افزود: «ما تلاش می‌کنیم که مهاجرت را به فرصت تبدیل نماییم و از سوی دیگر زمینه بازگشت را نیز فراهم کنیم.»
موافقان بازگشت
در بین سخنرانان سمینار امروزی فضل‌الهادی مسلم‌یار، رییس مشرانو جرگه و عرفان‌الله عرفان منشی مجلس نمایندگان از مهاجرت شهروندان افغان انتقاد کرد و خواهان بازگشت آنان شدند.
آقای عرفان گفت که کسانی که کشور را ترک کرده‌اند، همه به دلیل ناامنی و بیکاری مهاجر نشده‌اند؛ بل اشتیاق‌های بی‌مورد باعث مهاجرت از کشور شده است.
وی به موردی در شهر کابل اشاره کرد و افزود که فرد مذکور دارای کار و خانه بود که خانه خود را فروخت و فرزندان خود را آواره کشورهای بیگانه کرد و خود مستاجرنشین شده است.
آقای مسلم‌یار نیز افزود که در ولایت‌های کابل، هرات و مناطق مرکزی ناامنی وجود ندارد و این افراد بیهوده کشور را ترک کرده‌اند.
اما شهروندان کابلی با دیدگاه اعضای شورای ملی مخالف است و می‌گویند که امنیت در افغانستان فقط در بین دیوارهای کانکریتی و موترهای زرهی موجود است.
یکی از شهروندان به سخنرانی رییس‌جمهوری در بادام باغ اشاره کرد و افزود، براساس گفته‌های خود رییس جمهوری 40 درصد مردم افغانستان شبانه گرسنه به رخت خواب می‌روند و 70 درصد دیگرشان مصئونیت غذایی ندارند.
او گفت که چطور ممکن است دولت برای 7 میلیون مهاجر دیگر زمینه کار و سهولت‌های ابتدایی زندگی را مهیا کند؟
هرچند شهروندان کابلی از حکومت چندان امیدوار نیستند، اما عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت با ارسال پیامی به این سمینار گفته که حکومت تلاش می‌کند شرایط را برای مهاجران افغان مهیا کند.
وی مهیا کردن شرایط در افغانستان برای مهاجران را مشروط بر کمک‌های جامعه بین‌المللی عنوان کرده بود.
کاهش مهاجرت
طی یک سال گذشته علاوه بر ناامنی، پدیده مهاجرت از دیگر مشکلات فراروی حکومت وحدت ملی بوده است که کارشناسان همواره علت مهاجرت را ضعف حکومتداری عنوان کرده‌اند.
مایا امیرتونگا، نماینده UNHCR در افغانستان می‌گوید که طی سال جاری اقدام به مهاجرت افغان‌ها کاهش چشمگیری داشته است.
خانم تونگا علت کاهش مهاجرت را مسدود شدن مرزهای کشورهای مسیر عنوان کرد.
به باور او، نبود امنیت، نبود امکانات اولیه زندگی و امید به یک زندگی بهتر باعث شده است که شهروندان افغان اقدام به مهاجرت کنند.
وی خاطرنشان کرد که اگر این مشکل‌ها مرفوع نشود، باز هم شاهد مهاجرت شهروندان افغان خواهیم بود.
بر اساس آمارهای منتشرشده سازمان ملل، در سال گذشته میلادی، حدود 300 هزار شهروند افغان به کشورهای اروپایی پناهنده شده‌اند.
خانم تونگا می‌گوید که 50 درصد مهاجران شرایط پناهندگی را به دست آورده‌اند.
سازمان ملل متحد می‌گوید در سال جاری افغانستان بعد از سوریه دومین کشور دارای مهاجر در جهان است.
علی‌رضا احمدی/کابل
