میانجیگری روسیه از ادعا تا عمل؟
کاخ کرملین پس از شکست شوروی در افغانستان، همواره نقش خنثا در داشته و یا دستکم در پشت پردۀ حوادث جاری قرار داشته است. با اینحال، گمانههایی از ارتباط پنهانی و حمایت احتمالی مسکو از گروه طالبان یا سایر هراسافگنان در افغانستان وجود داشت.
تا اینکه همدستی مسکو و طالبان در یک سال اخیر آشکار شد و مسوولان دیپلماتیک این کشور در کابل نیز از چنین رابطهیی انکار نکردند. همانگونه که گمان میرفت، دخالت کاخ کرملین با همکاری تهران صورت گرفت و شاید پیشتازیهای این دو کشور در میدان نبرد سوریه، چنین جراتی را در افغانستان نیز به دنبال داشت.
دولتمردان روسیه گفتهاند: حاضر به همکاری در روند صلح افغانستان هستند. حکومت وحدت ملی، به نشانۀ حسن نیت، صلاحالدین ربانی، سرپرست وزارت خارجه را به مسکو فرستاده تا زمینه و نشانۀ همکاریاش را نشان داده و ثابت سازد که کابل، دست هرکسی را که در راستای مساعدت به پروسۀ صلح بلند شود، خواهد فشرد.
به نظر میرسد اعزام نماینده به مسکو به منظور اثبات ادعای مسوولان این کشور در این عرصه، گامی نیکی است که باید برداشته میشد؛ زیرا اگر گزینههای دیپلماتیک جهت اثبات چنین ادعایی به کار گرفته شود، روشن خواهد شد که آیا روسیه از نفوذ لازم برای حضور گروههای مسلح طالبان در میز مذاکره برخوردار است یا نه؟
اما آنچه شواهد جاری و سوابق فکری گروه طالبان نشان میدهد، اطاعتپذیری این گروه به دلایل مختلف از مسکو، قابل توجه نبوده و باز کردن حساب روی این ورق سیاسی، کار مطلوبی نخواهد بود؛ زیرا از یکسو گروه طالبان به صورت عمده، یک ساختار ایدیالوژیک دارد و حکومت رییسجمهور پوتین توانایی نفوذ در لایههای فکری این گروه را نخواهد داشت. این گروه شاید برای باجگیری در جبهههای نبرد و پیشبرد اهداف جنگیشان از روسیه مساعدت دریافت کنند، ولی تسلیم شدن آنان در عرصۀ سیاسی به دولتی که سابقۀ خصمانه با ایدیالوژی اسلامی داشته، قابل باور نمیباشد.
دلیل دومی که ثابت میسازد روسیه شریک سیاسی خوبی در روند مذاکره نخواهد بود، آن است که این کشور همانند سایر حامیان مخالف مسلح افغانستان، نیت صادقانه و عملکرد شفافی در این حوزه نداشته است. برگزاری نشست سهجانبه در مسکو، بدون اینکه رضایت و نقش دولت کابل را با خود داشته باشد، به خوبی گواه این مساله میباشد.
بنابراین، نگرانی عمده این است که کاخ کرملین، پاکستان دیگری در عرصۀ جنگ و صلح افغانستان شده و بهجای رونق بخشیدن به مذاکرات صلح، این پروسه را پیچیدهتر ساخته و به یک باجگیر سیاسی دیگری مبدل شود. رفع این نگرانی، رایزنی سازنده و حضور نمایندههای افغانستان در تعامل با روسیه را لازم دارد که باید در دستور کار هیات کنونی و سایر گروههای مسوول در این عرصه مد نظر گرفته شود.