افغانستان از سال‌های زیادی به این‌سو در آتش جنگ‌های تحمیل‌شده می‌سوزد. امروزه جنگ در افغانستان ابعاد به شدت گسترده و پیچیده‌یی پیدا کرده است. با تاسف روز به روز گره تازه‌یی به این کور گره افزوده می‌شود و چیستی و چرایی این جنگ را ناخواناتر ساخته و در هاله‌یی از ابهام پنهان کرده است.
امروزه کشورهای منطقه و جهان در جنگ افغانستان با توجه به منافع خود به نحوی سهیم هستند و این تضاد و اشتراک منافع میان کشورهای مختلف سبب پیچید‌گی بیشتر جنگ افغانستان شده است. اما تنها چیزی که در این میان آفتابی می‌باشد، تلف شدن بی‌رحمانۀ مردم افغانستان است.
بی‌تردید در جنگ‌های افغانستان کشورهای دیگر نقش دارند و برخی از گروه‌های شورشی از نشانی کشورهای دیگر کمک می‌شوند. در دو سوی جنگ هم شماری از اتباع خارجی حضور دارند؛ اما واقعیت انکارناپذیر این است که اکثریت قاطع دو سوی جنگ افغانها هستند و قربانی اصلی این جنگ‌ها بیشتر و پیشتر از هر کسی دیگر، افغان‌هاست.
واقعیت امر این است که جنگ‌های سه دهۀ اخیر سبب شده است مردم به شدت از جنگ خسته شوند و هیچ گروه افغان امروزه مجالی برای ادامۀ جنگ در افغانستان ندارد؛ مگر ادامه و وجود جنگ بی‌هیچ تردیدی نشان‌دهندۀ این است که استخبارات دیگر کشورها از ناگزیری‌های این مردم سواستفاده کرده و صرف برای جنگیدن علیه هم پول می‌دهند.
یکی از عامل‌های اصلی جنگ در افغانستان فقر است. اگر گروه‌های شورشی امروزی راه و چاره‌یی برای خرج زندگی‌شان داشته باشند؛ امکان ندارد همه کارهای مشروع و نفقه حلال را پس کنند و سلاح برداشته، دست به کشتار هموطنان خود بزنند.
با آن‌که طی چند دهۀ گذشته در افغانستان زیر نام‌ها و شعارهای مختلف جنگ و کشتار وجود داشته است؛ اما جنگ مذهبی که در پاکستان و دیگر کشورها وجود دارد، در افغانستان سابقه نداشته است. تازه‌ترین جنگی که از سوی دشمنان بیرونی افغانستان در این کشور دامن زده می‌شود جنگ مذهبی است.
در تازه‌ترین رویداد در منطقه تاله و برفک ولایت بغلان سیزده تن از هموطنان ما را تیرباران کرده‌اند. هرچند تا هنوز مسوولیت این حمله از سوی هیچ یک از گروه‌های تروریستی پذیرفته نشده است؛ اما از آن‌جایی که قربانیان این رویداد شیعه‌ها بوده‌اند و به دلیل دشمنی که گروه تروریستی داعش با شیعه‌ها دارند، این حمله را به داعش نسبت می‌دهند.
حالا حتا اگر مسوولیت این حمله را داعش یا هر گروه دیگر به عهده بگیرد، باید ابعاد مختلف این رویداد بررسی گردد. از کجا معلوم که این افراد قربانی تقابل منافع تجاران و سرمایه‌گذاران معدن قرار نگرفته باشند؟ یا از کجا معلوم که مردم محل به دلیل این‌که بی‌کار هستند و کسانی از جاهای دور آمده در معدن منطقه شان کار می‌کنند، با آن‌ها درگیر نشده باشند؟
ما می‌باید پیش از این که به بلندگوی داعش و دیگر گروه‌های تروریستی تبدیل شویم، خواهان بررسی همه‌جانبه قضیه از حکومت شویم.
نکتۀ دیگری که در این رویدادها مهم می‌نمایند و بخشی از مسوولیت مردم است، نباید به رویدادهای خونین و غیر انسانی که اتفاق می‌افتد نگاه قومی و مذهبی داشته باشند.
پس از حملۀ تروریستی سال گذشته به ریاست ده امنیت ملی برخی در شبکه‌های اجتماعی تبصره‌هایی داشتند مبنی بر این‌که گویا این حمله به هدف کشتار تاجیک‌ها اتفاق افتاده است. همین‌گونه حملۀ تروریستی که به جنبش روشنایی شد نیز از سوی برخی حمله به هزاره‌ها یا شیعه‌ها عنوان شد.
واقعیت امر این است که جنگ جریان دارد و گروه‌های تروریستی از هیچ امکانی دریغ نمی‌کنند، اما اگر واقعن هم در برخی از این رویدادها آماج تروریستان گروه‌های خاص قومی یا مذهبی باشد، ما نباید نگاه مذهبی و قومی داشته باشیم و دقیق این نوع نگاه آب به آسیاب دشمن ریختن است.
واقع‌بینانه‌ترین و منطقی‌ترین نگاه به این رویدادها این است که قربانیان رویدادهای تروریستی را شهروندان افغانستان قلمداد کنیم. این شهروندان می‌توانند از هر قوم و مذهبی باشند. درشت کردن قومیت و مذهب قربانیان رویدادهای تروریستی نه‌تنها دردی را دوا نمی‌کند؛ بل جنگ تازه‌یی را تشدید می‌کند و سنگ کم را به یاد بقال دادن است.
پاکستان از سال‌ها به این‌سو زهر جنگ مذهبی را چشیده است و نیک می‌داند که این جنگ چقدر ویرانگر و خونین است. از آن‌جایی که پاکستان در دشمنی استراتیژیک با افغانستان به سر میبرد بدش نمی‌آید که چنین جنگی را در افغانستان دامن بزند. اما بر مردم افغانستان است تا در چنین مواردی با دقت و هوشیاری عمل کنند. حالا به دنبال کشته شدن معدن‌چی‌ها برخی از رسانه‌ها حکومت را به بی‌توجهی به شیعه‌ها و هزاره‌ها متهم کرده‌اند و از مسلح شدن هزاره‌ها به دفاع خودی سخن گفته‌اند.
بی‌گمان حکومت برای دفاع از جان تک تک شهروندان مسوول است، اما اگر حکومت را به بی‌توجهی متهم می‌کنیم می‌باید این اتهام ملی‌گریانه و غیرقومی باشد. معدن‌چی‌هایی که قربانی این رویداد شده‌اند، پیش از آن‌که هزاره باشند، شهروند کشوری به نام افغانستان هستند.
حالا اگر هزاره‌ها مسلح شوند کی را خواهند کشت؟ بدون شک باز هم هموطنان خودشان را نشانه خوهند گرفت و این دقیقن چیزی است که دشمنان مردم و افغانستان می‌خواهد.
قومی کردن و مذهبی جلوه دادن حملات تروریستی به نفع هیچ یک از گروه‌های قومی و مذهبی در افغانستان نیست. بنابراین مردم باید هوشیار باشند که دشمن نباید بهانۀ تازه‌یی برای به جان هم انداختن افغانها به دست بیاورد.
نویسنده: بکتاش روش
