وزارت فواید عامه در نظر دارد تا سال 2020 میلادی، 1425 کیلومتر راه آهن در چهار نقطه غرب به شمال، غرب به جنوب و جنوب شرق و شمال به جنوب را بسازد.
محمود بلیغ، سرپرست وزارت فواید عامه، روز دوشنبه در نشستی خبری در کابل گفت که در شش نقطه کشور برنامه‌های ساخت راه آهن توسط اداره راه آهن کشور مد نظر گرفته شده که این برنامه‌ها وابستگی ما را از کشورهای همسایه کمتر می‌کند.
راه آهن خواف به هرات، راه آهن بندر حیرتان در مزار شریف، راه آهن 5 جانبه ایران، افغانستان، تاجیکستان، قرغیزستان و چین، راه آهن اسپین بولدک، راه آهن هرات تورغندی از برنامه‌های وزارت فواید عامه است.
آقای بلیغ افزود، کشور ما یک کشور محاط به خشکه است که انکشاف خطوط راه آهن، وابستگی ما را از یک یا دو بندری که در حال حاضر مورد استفاده قرار دارد، کم می‌کند و از طریق خط آهن با کشورهای بیشتری متصل می‌شویم.
گفتنی است که از برنامه‌های ذکر شده، تنها مسیر حیرتان در مزار شریف، مسیر خواف تا غوریان در هرات و مسیر امام نظر ترکمنستان تا بندر آقینه در بادغیس کار شده است.
خط آهن خواف-هرات سه قطعه آن کار شده و قطعه چهارم آن از غوریان تا پارک صنعتی هرات باقی مانده است، در مزار شریف نیز بندر حیرتان به خطوط راه آهن ازبکستان، تاجیکستان و چین وصل شده و بندر آقینه در بادغیس به ترکمنستان وصل شده است.
اولین محموله راه آهنی از کشور چین بارگیری شد و بعد از دو هفته از طریق کشورهای تاجیکستان و ازبکستان وارد بندر حیرتان در ولایت بلخ شد.
محمود بلیغ در این نشست به مقدار تبادله‌های خط آهنی اشاره کرد و افزود: پیش‌بینی می‌شود، در سال آینده حدود یک میلیون تُن و تا سال 2018 سالانه حدود 3 میلیون تُن کالا از طریق خط آهن آقینه تبادله شود.
وزارت فواید عامه در برنامه‌های تطبیقی در سال‌های آینده، در نظر دارد که 5550 کیلومتر راه آهن در سراسر کشور بسازد که تاکنون کمتر 200 کیلومتر راه آهن ساخته شده است.
عبدالباری صدیقی؛ رییس اداره راه آهن کشور در همین حال گفت: در نظر داریم تا سال 2030 حدود 3.5 هزار کیلومتر راه آهن را در نقاط مختلف کشور بسازیم که افغانستان را به کشورهای آسیای میانه، ایران و چین وصل می‌کند.
وی در قسمت مطالعات امکان‌سنجی ساخت راه آهن نیز افزود که 2511 کیلومتر راه تحت مطالعه است و 770 کیلومتر دیگر نیز از نظر اقتصادی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
آقای صدیقی خارج از نشست خبری به خبرنگاران گفت که هزینۀ ساخت یک کیلومتر راه آهن حدود 1.7 میلیون دالر خواهد بود که این مبلغ در مسیرهای کوهستانی کشور به دلیل حفر تونل بیشتر نیز خواهد شد.
مشکل‌های راه آهن کشور با منطقه
بر اساس گفته‌های وزارت فواید عامه، مسیر راه آهن 5 جانبه (افغانستان، ایران، تاجیکستان، قرغیزستان و چین) از نوع استندرد است، اما خط‌هایی که از سمت کشورهای آسیانه میانه کشیده می‌شود با استندرد روسی و خطی که قرار است از سمت پاکستان کشیده شود، با استندرد انگلیسی است.
استندرد جهانی عرض خط آهن بیش از 143 سانتی‌متر است، اما عرض خط آهن روسی حدود 152 سانتی‌متر و نوع انگلیسی آن 163 سانتی‌متر است که این نوع خطوط راه آهن کشور را با چالش‌هایی مواجه خواهد کرد.
آقای بلیغ در این مورد می‌گوید که برای وصل شدن کشورهای آسیای میانه به خطوط آهن افغانستان یک خط دیگر به اندازه خط روسی اعمار خواهد شد تا قطارهای کشورهای آسیای میانه و روسیه نیز وارد بندرهای افغانستان شوند.
این روش به دلیل آماده بودن زیرساخت، هزینه زیادی را نخواهد داشت اما با توجه به این معیارها، قطارهای افغانستان قادر نخواهند بود -در صورت مهیا نبودن خط استندرد- به کشورهای پاکستان و یا آسیای میانه سفر کنند.
مطالعات امکان‌سنجی ساخت راه آهن
وزارت فواید عامه در مورد خط آهن 5 جانبه (ایران، افغانستان، تاجکستان، قرغیزستان و چین) می‌گوید که در سال 2014 نشستی در تاجیکستان برگزار شد و توافق بر مطالعه امکان‌سنجی ساخت این مسیر کردند.
طول این مسیر، 2100 کیلومتر است که 1100 کیلومتر آن از خاک کشور می‌گذرد که به نوعی احیاکنندۀ راه ابریشم نیز خواهد بود.
خط آهن آقینه، شبرغان، هرات، کندز و در نهایت شیرخان بندر نیز تحت مطالعات فنی و اقتصادی است. مطالعات این مسیر در دو بخش صورت گرفته که بخش اول آن حدود 8 میلیون دالر هزینه در بر گرفته است.
خط آهن تورغندی-هرات به طول 170 کیلومتر است که با هزینه 1.7 میلیون دالر از کمک‌های بلاعوض بانک انکشاف آسیایی مورد مطالعه قرار گرفته است.
مطالعۀ مسیر مزار شریف، میمنه، هرات که به طول 585 کیلومتر می‌باشد با یک شرکت بنگلادیشی در سال 2011 قرار داد شده است.
مطالعه مقدماتی فنی و اقتصادی مسیر راه آهن هرات، فراه، زابل ایران که 404 کیلومتر است شروع شده، از این مسیر 254 کیلومتر در خاک افغانستان خواهد بود.
وزارت فواید عامه همچنین گفت که مطالعات مقدماتی خط راه آهن فراه، قندهار، اسپین بولدک با طول 482 کیلومتر در سال 2010 با یک شرکت کشور از جمهوری چک سپرده شده است.
محمود بلیغ همچنین در قسمتی دیگر از سخنان خود گفت: در مسیر خط گاز موسوم به تاپی یک خط آهن و یک مسیر انتقال برق نیز کشیده خواهد شد، اما از نوع و زمان این پروژه چیزی نگفت.
گفتنی است که افغانستان در بین کشورهای منطقه کمترین راه آهن را دارد و در صورت ساخت راه آهن کشوری، امکان عوایدهای ترانزیتی و صادرات کالا مهیا می‌شود.
علی‌رضا احمدی/ راه مدنیت
عالی است.