«سید سپه‌سالار، در عصر نوین از جلسه بن اول ۱۳۸۰ تا انتخابات ۱۳۹۴ همیشه نقش‌های سیاسی پررنگ را در مراحل بازسازی کشور و تقویت دموکراسی نیز عهده‌دار بوده است.» از متن بیانیه رییس‌جمهور.
دور از توقع بود؛ حضور بیش از ۱۵هزار نفر در هوای گرم تابستانی کابل که از ولایات محتلف، برای پاسداشت از اولین سالیاد درگذشت سپه‌سالار جهاد و مقاومت افغانستان، سترجنرال سید حسین انوری گردهم آمده بودند.
یک‌سال گذشت، از عروج عیارمردی که همه او را به «جوانمردی» می‌شناسند. روز جمعه ۱۶ سرطان از اولین سالیاد ستر جنرال سید حسین انوری نماد عیاری و جوانمردی در کابل در مدرسه محمدیه تپه سلام یادبود به عمل آمد.
در این گردهمایی بزرگ، بیش از ۱۵ هزار نفر از ولایات مختلف، اقوام مختلف و جریان‌های سیاسی، زن‌ومرد، پیروجوان، شرکت کرده بودند.
محمدکریم خلیلی؛ رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان، رییس شورای عالی صلح و معاون پیشین ریاست جمهوری، سرور دانش؛ معاون دوم ریاست جمهوری، عبدالستار مراد؛ وزیر اقتصاد حکومت وحدت ملی، آقای شاکر؛ نماینده رییس‌جمهور، فاضل سانچارکی؛ معین نشراتی وزارت اطلاعات‌وفرهنگ، استاد قاسمیار؛ عضو شورای عالی صلح، احمدولی مسعود؛ رییس بنیاد احمدشاه مسعود قهرمان ملی کشور، داکتر قیوم سجادی؛ عضو مجلس، استاد محمد اکبری؛ عضو مجلس و رییس حزب حراست، جنرال مرادعلی مراد؛ معین امنیتی وزارت امور داخله و معاون پیشین ستاد ارتش کشور، سیاست‌مداران، عالمان دین، بزرگان و اقشار مختلف جامعه در این مراسم با شکوه اشتراک ورزیده بودند.
سنگ‌اندازی‌ها
این گرامیداشت با کمال شکوه‌مندی، امنیت و آرامش به اتمام رسید. هرچند به باور برخی از برگزارکنندگان این یادبود، سنگ‌اندازی‌های زیادی صورت گرفته بود تا مراسم اولین سالیاد سترجنرال انوری به نحوی سبوتاژ گردد، اما حضور گسترده مردم نشان داد که جایگاه وی بلندتر از آن بوده است که به آن رخنه‌یی وارد گردد.
قرار بر این بود که مراسم اولین سالیاد انوری فقید در محوطه حوزه علمیه خاتم‌النبیین برگزار گردد. ستاد مردمی برگزاری مراسم با مسوولان حوزه علمیه خاتم‌النبیین هفته‌ها پیش برای برگزاری این مراسم در آن محل به توافق رسیده بودند، اما ناگهان دو روز قبل از میعاد مراسم بدون هم‌آهنگی با ستاد مردمی، این توافق به‌طور یک‌جانبه از سوی آیت‌الله محسنی؛ بنیان‌گذار حوزه علمیه خاتم‌النبیین از طریق تلویزیون تمدن که متعلق به آقای محسنی است لغو اعلام گردید.
در کنار آن تبلیغات وسیعی از جهت‌های مختلف بر عدم اشتراک مردم علیه برگزاری مراسم نیز صورت گرفته بود که با همۀ این چالش‌ها مراسم باشکوه بیشتر و با ثبات تمام برگزار شد.
سید خلیل‌الله انوری؛ فرزند ارشد سترجنرال سید حسین انوری و رییس شورای مرکزی حزب اسلامی حرکت مردم افغانستان نیز با این اشاره:«تجمع این جمع عظیم، امروز به خاطر تجلیل از نام او و كاركردهای او [سترجنرال انوری] نشان‌دهندۀ این نكته است كه هیچ تبلیغات خناسانه‌یی نمی‌تواند محبت مردم، عشق و احترام مردم نسبت به ایشان را كم كند»، حرکات سبوتاژگونه علیه حزب حرکت مردم افغانستان را ناچیز خواند.
آقای انوری که بیانیه‌اش را در سه بخش مهم و مجزا از هم؛ یادواره‌یی از رفتار و سلوک جوانمردانۀ انوری، اشاراتی به مشکلات سیاسی کشور و نیازهای عصر جدید ایراد کرد، مرگ انوری فقید را پایان برنامه سیاسی و سلوک سیاسی انوری نه که آغاز فصل جدیدی از حیات سیاسی انوری و جریان فکری انوری خواند.
وی اذعان داشت:« درگذشت انوری پایان منش رفتاری و شیوۀ فكری او نیست؛ بل صفحۀ جدیدی از حیات سیاسی اوست. منش و شیوۀ فكری انوری فقید نه تنها از بین‌رفتنی نیست؛ بل هر روز در حال تجلی بیشتر است.»
عبور از تعارض
مهم‌ترین دغدغۀ امروز انتقال دست‌آورهای سیاسی‌وفرهنگی بدون تعارض، از نسل بر سر اقتدار به نسل بعدی است. سید خلیل‌الله انوری که پس از پدر؛ بی‌مهابا متحمل مسوولیت‌های کلان سیاسی و مردمی شده است در این خصوص اعتقاد راسخی دارد:« روزگار جدید، روزگاری متفاوت با سی‌سال قبل است. ما وارد عصر جهانی شدن و ارزش‌های جهانی شده‌ایم. باید به علوم روز، خود و فرزندان‌مان را مجهز كنیم. باید قبول كنیم كه اتفاقات امروز افغانستان بخشی از اتفاقات جهانی‌اند. فرو ریختن یك برج در آن طرف دنیا، سرنوشت میلیون‌ها آدم را در هر طرف دنیا متاثر می‌كند.»
وی افزود:« ما باید خود را برای درك ارزش‌های جدید جهانی آماده كنیم. باید برای اعزام جوانان به بهترین دانشگاه‌های جهان برنامه‌ریزی كنیم و بالاخره تلاش ورزیم كینه‌های گذشته را فراموش کرده و همدیگر را بپذیریم و دوست داشته باشیم. مدارا یعنی عقاید مختلف و تنوع افكار، علایق و سلایق را به جان قبول كنیم. تلاش نكنیم همه را مثل خود بسازیم؛ بل برای عقاید مختلف و حتا مخالف احترام بگذاریم. باید بپذیریم كه زمین ما با این بزرگی، ذره‌یی كوچك از وسعت جهان نیست. و كشور ما در این زمین، حتا قطره‌یی در عالم بزرگ محسوب نمی‌شود. پس چرا نسبت به هم تنگ‌نظر باشیم. قبول كنیم همۀ كسانی كه در محدودۀ این مرزها زندگی می‌كنند، حقوقی برابر دارند و باید دست به دست هم بدهند تا از این مرداب سقوط اخلاقی و جنگ و وحشت نجات پیدا كنیم. »
انوری همچنان پدیدۀ قومی در سیاست امروز افغانستان را منتفی دانسته افزود:«در روزگار نو، دیگر قبیله‌گرایی و رقابت‌های قومی بی‌معناست. باید به فرهنگ تیکه‌داری قومی پایان دهیم. تجربه ثابت کرده که تیکه‌داری قومی، چیزی جز تشدید اختلاف‌های قومی در پی نداشته است. ما در عصر حاضر به جای تکیه بر رفتارهای قومی و قبیله‌یی عقب‌گرا، پیش از همه چیز به شایسته‌سالاری نیاز داریم.»
سید سپه‌سالار
سید سپه‌سالار عنوانی است که خیلی از دوستان و منتقدان انوری فقید به وی خطاب می‌کنند. بیانیه‌یی که توسط نماینده رییس‌جمهور؛ آقای شاکر در مراسم سالیاد انوری فقید ایراد شد نیز او را چون محورهای جهاد و مقامت و نظام سیاسی جدید در کشور خطاب کرده از این عنوان یاد کرد.
در بیانیه رییس‌جمهور آمده است:« سید سپه‌سالار، در عصر نوین از جلسه بن اول ۱۳۸۰ تا انتخابات ۱۳۹۴ همیشه نقش‌های سیاسی پررنگ را در مراحل بازسازی کشور و تقویت دموکراسی نیز عهده‌دار بوده است.»
احمدولی مسعود؛ رییس بنیاد احمدشاه مسعود قهرمان ملی کشور که در این مراسم سخن زد، سیاست‌های تک‌محوری و قومی حکومت وحدت ملی را مورد نقد قرار داده، انوری را یکی از رهبران موثر جهادی و پس از آن یکی از هبران موثر سیاسی در دوره جدید خواند.
وی افزود:« حزب حرکت اسلامی مردم افغانستان می‌تواند نقش کلیدی در پروسۀ ملت‌سازی و پروسه صلح با مخالفان دولت بازی کند؛ چرا که این حزب یک حزب فراقومی است و در ترکیب آن از همه اقوام حضور دارند.»
در این مراسم، استاد محمد اکبری، داکتر عبدالقویم سجادی، کبرا مصطفوی و تن چند از شخصیت‌های سیاسی و مردمی سخن راندند که هر یک به نوبۀ خود به ابعاد شخصیتی انوری فقید پرداخته، دیدگاه‌ها و نظریات او را راهگشای چالش‌های سیاسی امروز در کشور قلمداد کردند.
حاشیه‌های مهم‌تر از متن
جدال قومی در افغانستان سال‌هاست که جریان دارد، اما در مراسم یادبود از انوری فقید، افرادی آمدند صحبت کردند و ابراز ارادت که نه به لحاظ قومی، نه به لحاظ منطقه‌یی و نه هم به لحاظ سیاسی با مرحوم انوری یکسان بودند. اما همه از او چون کوه جوانمردی وعیاری یاد می‌کردند و خاطره می‌گفتند.
در لحظات پایانی جلسه بود که سروصدایی بلند شد. متوجه شدم مرد محاسن‌سفیدی با مجری برنامه سروکله می‌زند و تلاش دارد برایش وقت صحبت بگیرد؛ مولوی غیرت‌خیل.
او چنان از ندادن وقت برآشفته شده بود که بدون اجازه در عقب ستیژ قرار گرفت و بی‌اختیار به زبان پشتوی غلیظ شروع به گلایه کرد که چرا به دوستان نزدیک انوری فرصت داده نمی‌شود تا از او یاد و صحبت کنند.
این مرد که از شدت احساسات عمیق، نفس می‌گرفت، در مدت چند دقیقه صحبت‌اش، فقط از انوری گفت و از جوانمردی او تعریف کرد.
دعاییه جلسه هم خوانده شد که یک جوان قندهاری بلند شد و در عقب ستیژ گفت که از رییس‌جمهور می‌خواهد تا چهارراهی یا جاده‌یی را به نام این اسطورۀ جوانمردی نام گذارد.
امین بهراد/ راه مدنیت
