مقام‌های امریکایی می‌گویند که جاه‌طلبی‌های روسیه در خاورمیانه، به فراتر از سوریه می‌رسد. آرایش‌های نظامی و فعالیت‌های دیپلماتیک روسیه از افغانستان تا لیبیا، نگرانی‌های شدید مقام‌های پنتاگون یا وزارت دفاع امریکا را برانگیخته است؛ امری که از دیدگاه آن‌ها، تضعیف امریکا و ناتو از سوی روسیه خوانده می‌شود.
مسکو به برخی اقدام‌ها، از جمله به حمایت و تجهیز یک گروه شورشی مسلح در لیبیا و تلاش برای مشروعیت‌دادن سیاسی به طالبان و شاید هم ارسال سلاح و تجهیزات به آنان، متهم شده است. چیزی که روسیه از آن با استفاده از هواپیماهای جنگی و کشتی‌های‌شان، مخالفان متحد خود را در سوریه هدف قرار داد.
در اوایل این ماه بود که جنرال جوزف وتل، ناظر نیروهای امریکایی در منطقه، به کمیتۀ نظامی مجلس سنای این کشور گفته بود: به نظر وی، روسیه تلاش می‌کند نفوذ خود را در این بخش مهم جهان افزایش دهد. فرماندهان و تحلیل‌گران نظامی بر این باورند که روسیه تلاش می‌کند از تلاطم ژیوپولیتیک در شرق میانه استفاده کرده و بار دیگر، این کشور را به یک بازیکن بزرگ در منطقه، به جهان معرفی کند.
حضور قابل توجه نظامی اتحاد جماهیر شوروی در جریان جنگ سرد در افغانستان، درواقع برای مقابله با شرکای امریکایی و غربی بود که روسیه توانست نفوذ ژیوپولیتیک خود را گسترش دهد. اما ازهم‌پاشیدن متحدان‌اش به شمول نزدیکی و یا ایجاد روابط حسنه، میان امریکا و مصر و فروپاشی شوروی در سال 1991 باعث شد که روسیه، نیروهایش را از شرق میانه بیرون کند. بیل روگیو، در بنیاد دفاع از دموکراسی در واشنگتن به سی‌ان‌ان گفت: «قطعن، روسیه درحال‌گسترش نفوذشان است و تلاش می‌کند دوباره خود را به‌عنوان یک ابرقدرت معرفی کند.»
امپریالیسم روسیه؟
به باور روگیو، سردبیر مجلۀ جنگ طولانی در واشنگتن، این تلاش‌ها درواقع شکل‌گیری جدید از امپریالیزم روسی است که هدف آن تضعیف امریکا و ناتو می‌باشد.
انا بورش چیویسکایا، از انستیتیوت پالیسی شرق نزدیک به سی‌ان‌ان گفت: «با تمام این‌ها، اقدام‌های کریملین نشان می‌دهد که آقای پوتین بیشتر از هرچیز دیگر، در پی جدایی و تضعیف غرب می‌باشد.»
سازمان‌های استخباراتی امریکا در افغانستان، برای تصعیف و خروج سربازان اتحاد جماهیر شوروی از این کشور، یک‌بار از شورشیان مسلح، بیش از حد حمایت کردند.
شوروی با یک هزینۀ هنگفت، در سال 1979 با و اعزام ده‌ها هزار سرباز، به افغانستان حمله کردند که در نتیجه در سال 1989 با یک شکست سنگین این کشور را ترک کردند که شماری از مورخان، آن را شکست سریع شوروی در جهان خواندند.
خطوط موازی میان افغانستان و سوریه از دید روسیه
از دیدگاه افسران نظامی امریکا، تلاش‌های روسیه برای تقویت و دادن مشروعیت به طالبان و تضعیف نقش ناتو در افغانستان، به شدت درحال‌گسترش است. به باور امریکایی‌ها، ظاهرن روسیه در پی جبران‌کردن خطای سخت‌شان از حملۀ پیشین‌اش به افغانستان و همچنان در پی گرفتن انتقام از تلاش امریکا برای شکست روسیه در دوران جنگ سرد می‌باشد. کورتیس اسکاپراروتی، یک جنرال ارشد امریکایی به روز چهارشنبه در اروپا گفت: روسیه حمایت‌اش را از طالبان افزایش داده و به طور بالقوه، آنان را تجهیز می‌کند. وی به کمیتۀ خدمات نظامی مجلس سنای امریکا گفته است: «من در این اواخر افزایش نفوذ روسیه، حمایت و تجهیز آنان از طالبان را دیده‌ام.» هرچند این مقام ناتو و امریکایی، نوع سلاح را که احتمالن روسیه در اختیار طالبان قرار داده مشخص نکرده است، اما مسکو این اتهام‌ها را رد کرده و آن را نادرست خوانده است.
واکنش مسکو
ضمیر کابولوف، یک مقام وزارت امور خارجه روسیه به رسانه ریانووستی دولتی روسیه، این ادعاها را کاملن نادرست خوانده و گفته که آنان، بارها این خبر را رده کرده است. آقای کابولوف گفت: امریکا با این ادعا، درواقع شکست خود را در افغانستان توجیه می‌کند. وی افزوده که آنان هیچ‌گونه توضیح دیگری برای این ادعا ندارد. جوزف وتل و جنرال جان نیکلسون فرمانده عمومی نیروهای ناتو در افغانستان نیز پیش از این گفت: به بهانۀ مبارزه با گروه تروریستی داعش، برای تضعیف حکومت افغانستان و دادن مشروعیت سیاسی به طالبان تلاش می‌کند؛ چیزی که مقام‌ها و کارشناسان ناتو آن را رد کرده‌اند.
روگیو گفت: زمانی که گزارش‌ها مبنی بر مسلح‌کردن طالبان از سوی روسیه نشر شد، او به کمیتۀ مسلح مجلس سنا که موثرترین نهاد است تماس گرفت و این موضوع را با آنان در میان گذاشت.
سلسه نشست های که در ماه دسامبر با حضور شماری از کشورهای همسایه در مورد آینده افغانستان در مسکو برگزار شد، از نگرانی های اصلی مقام های امریکایی به شمار می رود. نشست که در حاشیه آن با نمایندگان طالبان نیز گفتگو شده بود و هیچ نماینده از حکومت افغانستان در آن شرکت نکرده بود.
آیا روسیه آماده عملیات نظامی در لیبیاست؟
اقدام‌های مسکو در افغانستان و تلاشش برای پیروزی طالبان و تضعیف ناتو، بیان‌گر این است که بهتر است امریکا از افغانستان بیرون شود. در لیبیا، اطلاعات نظامی امریکا، نیروهای روسی را در یک پایگاه هوایی در غرب مصر و نزدیک مرز لیبی کشف کرده است. امری که از دید مقام‌های امریکایی، نفوذ و دخالت رو‌به‌رشد روسیه در این کشور جنگ‌زده خوانده می‌شود. در حالی که امریکا، طرف‌دار یک دولت وفاق ملی به حمایت از سازمان ملل در غرب کشور است، اما روسیه به حمایت از خلیفه حفتر، یک فرمانده نظامی که کنترول شرق کشور را در دست دارد، ادامه می‌دهد.
از سویی جنرال توماس والدهاوسر، فرمانده نیروهای امریکایی در افریقا، از فعالیت روسیه در لیبیا، اظهار نگرانی شدید کرده است. وی به روز جمعه که در پنتاگون با خبرنگاران صحبت می‌کرد بیان داشت: «آن‌ها در محل حضور دارند و تلاش می‌کنند که به شکل عملی از نفوذشان استفاده کنند. ما با نگرانی، شاهد تماشای فعالیت آنان می‌باشیم». وی افزود: برعلاوه فعالیت‌های نظامی، در این اواخر فعالیت‌های تجاری، کسب‌وکار، نفت و حتی خرید اسلحه نیز میان دو طرف صورت گرفته است.
با این حال به تازگی رز گوته مولر معاون دبیر کل ناتو، از حضور روسیه در لیبیا ابراز نگرانی کرده است. وی یک‌شنبه در برازیل گفت: «من از حضور گستردۀ نیروهای روسیه و تاثیر آن بر وضعیت در آن‌جا بسیار نگرانم و این موضوع مرا بسیار زیاد آزار می‌دهد.»
حضور دوگانه روسیه در لیبیا
به نظر می‌رسد روسیه با حفتر نیز در ارتباط می‌باشد. حتی گفته می‌شود که مقام‌های این کشور، وی را برای یک دیدار رسمی، با یک هواپیما به یک مکان دور برده است. اما در همین اواخر کریملین، میزبان نخست‌وزیر دولت وفاق ملی بود که رقیب حفتر خوانده می‌شود.
همچنان توماس والدهاوسر در اواخر این ماه گفته بود که درحال‌حاضر روسیه تلاش می‌کند تصمیم نهایی‌اش را مبنی بر نفوذ گروهی بگیرد که قرار است مسوولیت حکومت را در داخل لیبیا عهده‌دار شود. به گفتۀ وی، روسیه تلاش می‌کند آن‌چه را که در سوریه اتفاق افتاده، در لیبیا نیز تکرار کند که این امر تاثیر قابل توجهی را در حفظ نیروهای آماده برای نبرد دارد.
اما تحلیل‌گران، دلیل حمایت مسکو را از مردان قدرتمند سکولار در سوریه، لیبی، طالبان در افغانستان و همچنین همکاری با ایران را، تلاش این کشور برای گسترش نفوذش در منطقه می‌خوانند.
انا بورش چیویسکایا در انستیتیوت واشتگتن که به نقش روسیه در شرق میانه متمرکز کرده گفته است: مسکو، گرایش زیادی به منطقۀ مدیترانه دارد و از طریق تلاش‌های دیپلماتیک می‌کوشد که نفوذ نظامی خود را در آن‌جا گسترش بدهد، جایی که به سنگر ناتو نیز معروف شده است. به باور وی در خارج از سوریه، مسکو از گسترش و دخالت نظامی اجتناب می‌کند و به جای آن، مانورهای مخفی نظامی و دیپلماتیک را ترجیح می‌دهد. بر بنیاد دیدگاه انا بورش چیویسکایا، به نظر می‌رسد پوتین از تمام محدودیت‌هایش کاملن آگاه است و تلاش می‌کند از یک سناریوی دوم افغانستان برای روسیه اجتناب کند.
به باور کارشناسان، اقدام مسکو درواقع پیشرفت روبه‌جلو پوتین و عقب‌گرد امریکا را نشان می‌دهد. دخالت امریکا در جنگ‌های داخلی سوریه و لیبیا و شکست آنان در جنگ افغانستان و عراق، بیان‌گر یک عقب‌گرد برای امریکا می‌باشد.
انا بورش چیویسکایا در یک کلام خلاصه می‌کند: «جایی که غرب عقب‌نشینی کند، پوتین آن‌جا قدم خواهد گذاشت.»
منبع: سی‌ان‌ان
ترجمه: عارف سحر
