حالا پس از ۱۷ سال جنگ و هزینۀ صدها میلیارد دالر توسط ایالات متحده علیه تروریزم وافراط‌گرایی درافغانستان، روسیه از امریکا در نشستی دعوت می‌کند که هدف از آن نشست، رسیدن به یک راه صلح‌آمیز با همین گروه‌های تروریستی و شورش‌گر است.
گزافه نخواهد بود اگر بگوییم که امریکا پس از ۱۷ سال جنگ و تحمل صدها میلیارد دالرهزینه جنگ و بازسازی درافغانستان، حالا بازی را به رقیب تاریخی‌اش یعنی روسیه واگذار کرده است.
روسیه میزبان نشستی در چهاردهم اپریل در مسکو خواهد بود که هدف آن نشست امنیت افغانستان و دورنمای صلح با طالبان خوانده شده است.
ماریا زخروفا، سخن‌گوی وزارت خارجۀ روسیه با ابراز این مطلب گفت: نشستی که در مسکو به تاریخ ۱۴ اپریل برگزار می‌شود، تمرکز آن روی امنیت در افغانستان و دورنمای صلح منطقه‌یی خواهد بود.
در این نشست، نمایندگان افغانستان، پاکستان، هندوستان، ایران، چین و کشورهای آسیای مرکزی اشتراک خواهند داشت.
ایالات متحده نیز در این مذاکرۀ دعوت شده، اما منابع مختلف نظرهای ضدونقیضی از حضور امریکا در این نشست ارایه می‌کند.
منابع روسی پیش‌تر گفته بودند که امریکا مشارکت در نشست مسکو را رد کرده است، ولی اخیرن وزارت خارجه روسیه گفته است که ایالات متحده علاقمند اشتراک در نشست مسکو است.
بحث امنیتی افغانستان و تماس با گروه‌های تروریستی که در حال جنگ‌اند، درست پس از آن توسط روسیه به شکل علنی آشکار می‌شود که لجام اتفاق‌های سیاسی‌ونظامی خاورمیانه در دست روسیه و ایران قرار گرفته است.
روس‌ها در معادله‌ها و معامله‌های منطقه‌یی در پنج سال اخیر خوب درخشید و منافع و مصالح امریکا و همه متحدان غربی‌اش را به خوبی دور زده است.
مسکو در کنترول گرفتن اوضاع خاورمیانه با منفعت مشترک که با ایران تعریف کرده است، موفقانه عمل‌کرده و نه تنها در سوریه که در عراق نیز از مجرای ایران حرف تعیین‌کننده را می‌زند.
پروژه داعش که در عراق‌وسوریه تنها مایۀ دل‌گرمی برخی از دولت‌های غربی و به‌خصوص امریکا بود، حالا با مضمحل‌شدن داعش در سوریه و عراق که حمله‌های هوایی روسیه در سوریه علیه داعش نقشی اساسی درآن داشته است، دیگر شانس غرب و امریکا، نزدیک به صفر رسیده است.
کار داعش در موصل به اتمام رسیده و در سوریه نیز دیگر داعش توان برخواستن را ندارد.
جالب این است که روسیه مستعدانه بازی کرد، طوری که از دو نیروی موثر و درعین‌حال مخالف، در بحث خاورمیانه سود لازم را میبرد. موقف ایران‌وترکیه در مسالۀ خاورمیانه به همه هویدا است. پیش از سال ۲۰۱۶ دولت ترکیه به رهبری اردوغان درواقع تسهیل‌کننده کمک‌های غربی‌وخلیجی به تروریزم داعش در خاورمیانه را داشت، اما روسیه چنان حساب‌شده بازی کرد که حالا همین ترکیه به یکی از متحدان روسیه علیه داعش در منطقه مبدل شده است. در حالی که با ایران مخالفت شدید دارد، ولی بازهم روسیه منافع متضاد را در برخی وقت‌ها در هم جمع کرده است.
عین این بازی را روسیه حالا در افغانستان با موفقیت روزافزون پیش میبرد. پاکستان در طول تاریخ سیاسی‌اش از جمله کشورهای مخالف منافع روسیه و متحد منطقه‌یی امریکا بوده است. جهاد افغانستان علیه روسیه گویای روشنی از این واقعیت می‌باشد. ولی در دو سال پسین روسیه از همین مهرۀ امریکایی منطقه‌یی به‌خوبی علیه آن استفاده لازم را میبرد.
سال قبل مانور مشترک نظامی محدود میان روسیه‌وپاکستان در خاک پاکستان برگزار شد، در ابتدا حقیقتن یک مانور محض خوانده می‌شد ولی تلاش‌های اخیر روسیه برای درکنترول‌گرفتن شورشیان طالب و تروریزم در منطقه این واقعیت را نشان می‌دهد که بحث دیگر کاملن فرق کرده است. حالا روسیه با بلند دستی که در خاورمیانه کسب کرده، کاپی همان بازی را در افغانستان نیز فعال کرده است.
مقام‌های پاکستانی گفته‌اند که یک هیات نظامی روسی، پنج‌شنبه ۱۰ حمل از منطقه قبایلی وزیرستان شمالی در نزدیکی مرز افغانستان دیدار کرده است. این منطقه به‌عنوان مرکز اصلی تروریزم وشورش‌گری حساب می‌شود.
به گزارش اسوشیتدپرس، ارتش پاکستان با نشر یک اعلامیه، خبری گفته است که این هیات روسی از دست‌آوردهای پاکستان در مبارزه علیه تروریزم ستایش کرده است.
فعال‌شدن بیش‌ازپیش روسیه در منطقه نشان می‌دهد که روس‌ها با دست‌وپاکردن متحدان جدیدی چون پاکستان در امور امنیتی‌وسیاسی منطقه به‌خصوص افغانستان کمر را برای دور زدن منافع غرب بسته است.
الکساندر گروشکو نماینده روسیه در پیمان ناتو در گفتگو با روزنامه روسی «کامرسانت» بیان داشته که مسکو در تماس با طالبان آنها را تشویق به هم‌گرایی با طرح سازش ملی افغانستان مطابق اصول قیدشده در قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل نموده است.
به گفتۀ نمایندۀ روس در ناتو، این کشور از مذاکره با طالبان در حضور نمایندگان افغانستان و همچنان بازیگران منطقه‌یی که در آوردن صلح در افغانستان نقش دارند حمایت می‌کند.
ازآنطرف هم در تلاش است پای چین را به‌عنوان یک متحده قوی و قابل حساب در مساله افغانستان بکشاند. چنان‌که این موضوع را نیز تا حدی موفق عمل کرده است. چین طی سال‌های اخیر به جز برخی از مناقشه‌هایی که با جاپان و تایوان داشته است، تلاش کرده است که به‌جای تلاش‌های نظامی، قلمرو اقتصادی‌اش را افزایش داده و از این طریق رقبای غربی و امریکا را محدود سازد.
اما در مسالۀ افغانستان پای چین را نیز توانست به‌عنوان بزرگ‌ترین رقیب اقتصادی امروز و رقیب نظامی فردا در برابر غرب و امریکا در امور منطقه‌یی بکشاند.
حضور چین در نشست‌های چهارجانبه و سه‌جانبه بیان‌گر این است که در امور منطقه‌یی در برابر امریکا چندان بی‌میل نیست و تلاش‌های روسیه این اشتها را افزایش داده است.
با‌این‌همه، واقعیت مسلم این است که منافع نظامی غرب به‌طور جدی در افغانستان به‌صورت خاص و در منطقه به‌صورت عام، توسط روسیه دور زده شده است.
امریکا و متحدان غربی‌اش شانس اندکی بیش ندارد، ولی این شانس نیز نیازمند بازی هوشمندانه است.
سید امین بهراد؛ روزنامه‌نگار
