ماین همچنان دشمن خاموش
چهارم اپریل، «روز جهانی ماینروبی» نام شده است. این روز توسط سازمان ملل متحد به هدف مبارزه با ماینهای زمینی و افزایش آگاهیها راجع به این مساله اختصاص یافته است. در این روز، پیشرفت کشورها در خصوص ماینروبی به تصویر کشیده شده و راههای مقابله با آن مورد ارزیابی قرار میگیرد.
افغانستان اما از سال 1989 برنامۀ ماینروبی را آغاز کرده و تاکنون بیش از 2500 کیلومتر مربع را پاکسازی کرده، ولی جنگ جاری و عملیاتهای مسلحانهیی که توسط مخالفان دولت جریان دارد، این روند را کماکان با چالشهای زیادی مواجه ساخته است.
به گفتۀ ویساحمد برمک (وزیر دولت در امور حوادث)، هنوز هم هر ماه 142 شهروند کشور قربانی ماین میشود و همه روزه بر تعداد کشتزارهای ماین، افزوده میشود؛ زیرا مخالفان از کاشت ماین در مناطق تحت کنترلشان استفاده کرده و ماینهای کنار جاده و کنترلشده نیز از ابزارهای مهم رزمی آنان به حساب میآیند.
همین دلیل نیز باعثشده تا هنوز بیش از یکهزارکیلومتر مربع زمین با ماین آلوده باشد و این بستر مرگبار روبهافزایش است. دلیل آن نیز نبود هزینه و بودجۀ لازم از یکسو و عدم دسترسی مسوولان مرتبط به زمینهای کشتزارهای ماین از جانب دیگر است.
براساس آمارهای علمی ارایهشده، پاکسازی ماین هزینۀ زیادی دارد. هزینۀ تولید یک ماین ۳ دالر است و هزینۀ پاکسازی همان ماین ۱۰۰۰ دالر!
ازجانبدیگر، فقدان نقشۀ دقیق ماینها و ماینگذاری غیرکارشناسانه، چالش دیگر این مساله است؛ زیرا مخالفان مدام اقدام به ماینگذاری مناطق جدید میکنند که هیچ نقشهیی از آن در اختیار دولت نیست. این امر کار پاکسازی را بسیار دشوارتر میکند تا آنجا که تعداد زیادی از خنثاکنندگان ماین، جان یا سلامت خود را در این راه از دست میدهند.
واقعیت دیگر اینکه قربانیان ماین هم از میان ماینیاباناند و هم مردم عادی و نکتۀ تلخ و تأسفبار دیگر این است که از قربانیان ماین حمایت لازم صورت نمیگیرد و سرنوشت زخمیان یا بازماندگان آنان به شدت دشوار و ناگوار رقم میخورد. به این ترتیب کسانی که خود زمانی نانآور یا کمکی برای خانواده بودند، به سرباری برای خانواده تبدیل میشوند.
میزان آسیبپذیری، فقر و محرومیت خانوادهها، بهویژه دختران و کودکان را از آموزش و صحت افزایش مییابد که خود موجب خشونتهای خانگی، ازدواجهای اجباری دختران و گسترش پدیدههایی چون خودسوزی، فحشا و فرار دختران میشود. ازاینرو، ماین دشمن خاموشی است که پیامدهای چندگانه دارد و قربانیان آن فاقد پناهگاه میباشند. بنابراین علاوه بر اقدامهای ماینروبی، نگاه انسانی و اخلاقی به این پدیده ایجاب میکند تا شرایط دشوار و پرچالش فعلی قدری بهترشده و بهبود یابد.