راه مدنیت/ نظرسنجی: هدف از بررسی و انجام این نظرسنجی در واقع تأمل بر رخدادهای اخیر و به‌خصوص افزایش ناامنی و وقوع حمله‌های انفجاری در افغانستان است. این نظرسنجی درصدد آن است که آیا ناامنی‌های همانند انفجار، انتحار، ترور، ماین مقناطیسی، وحشت در مراکز آموزشی، فرهنگی، سیاسی، تجاری و ملکی تاثیری بر روح و روان افغان‌های بیرون کشور دارد؟
به سخن دیگر، آیا هر عمل انفجاری علاوه بر قربانی در داخل افغانستان، می‌تواند شهروندان خارج از کشور را تحت تاثیر قرار دهد؟
در واقع ایدۀ اصلی این نظرسنجی، بررسی تاثیر حملات انفجاری در افغانستان و میزان احساس شرم‌ساری افغان‌های بیرون از کشور بوده است.
پرسش‌های اصلی به‌گونۀ زیر طرح شده است:
۱- اثرات حملات انفجاری در افغانستان به چه‌میزان احساس شرمندگی یا سرافکندگی را در میان شهروندان خارج از کشور به‌وجود می‌آورد؟
۲- آیا میان حملات انفجاری در افغانستان و متغیرهای جنسیت، قومیت و شغل رابطۀ معناداری وجود دارد یا خیر؟
در پاسخ، فرضیه‌های مرتبط با موضوع حاضر به شرح ذیل بیان شده است:
- میان حملات انفجاری در افغانستان و میزان احساس شرم‌ساری یا سرافکندگی شهروندان خارج از کشور رابطه معناداری وجود دارد. به هر میزانی که حملات انفجاری بیشتر گردد، میزان احساس سرخوردگی یا سرافکندگی در میان افغانان بیشتر می‌گردد.
- میان حملات انفجاری در افغانستان و متغیرهای جنسیت، قومیت و شغل شهروندان بیرون از کشور رابطه معناداری مشاهده شده است.
روش‌شناسی
الف- روش
این مقاله از طریق روش میدانی با استفاده از پرسش‌نامۀ الکترونیکی (واتسپ، وایبر، ایمو، فیس‌بوک، تلگرام و ایمیل آدرس) تهیه شده است. هم‌چنین جمع‌آوری داده‌های این پژوهش، از طریق پیمایشی (Survey Method) و نوع تصادفی می‌باشد. نوع پرسش‌نام حاوی گویه‌های (items) مختلف می‌باشد که از میان ۶۹دانشجوی مشغول تحصیل و۷۱فرد شاغل صورت گرفته است.
ب- جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش ۱۴۰نفر از شهروندان افغان مقیم کشورهای ایران، پاکستان، هند، سویدن، آلمان، فرانسه، اتریش، دنمارک، امارت متحد عرب، مالزیا، اندونزیا و استرالیا از مقاطع سنی متفاوت می‌باشد. بررسی پرسش‌نامه با شیوۀ کرونباخ به‌طور مجزا بررسی شده که از پایایی و روایایی مناسبی برخوردار بوده و مورد تایید کارشناسان علوم اجتماعی قرار گرفته است.
ج- ابزار
ابزار جمع‌آوری این نظرسنجی، پرسش‌نامه محقق‌ساخته است که برای تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده از نرم‌افزارspss و با روش تبیینی توصیفی استفاده شده.
یافته‌ها
الف- سیمای آماری پاسخگویان بررسی
ابتدا لازم است توضیحی در مورد مشخصات عمومی پاسخگویان ارائه گردد تا از طریق سیمای آماری آنان، اطلاعات کامل حاصل گردد. در ادامه به‌نتایج مربوط به نگرش پاسخگویان در ارتباط با هر یک از مفاهیم به گونۀ اساسی پرداخته میشود.
بررسی توضیح پاسخگویان بر اساس جنسیت
همان‌طوری که در زیر مشاهده میشود نتایج مندرج در جدول نشان می‌دهد که بیشتر از (۴۲٫۹درصد) جامعه آماری پژوهش را زنان، (۵۱٫۴ درصد) را مردان و (۵٫۷ درصد) را افرادی تشکیل می‌دهند که جنسیت خود را مشخص نکرده‌اند:
بررسی توضیح پاسخگویان بر اساس قوم
همان‌گونه که مشاهده می‌گردد، تعداد افرادی که پرسش‌نامه را خانه‌پری نموده‌اند (۳۱٫۴درصد هزاره)، (۲۷٫۹درصد تاجک)، (۱۸٫۶درصد پشتون)، (۱۷٫۹درصد سادات) و در نهایت (۴٫۳درصد) جامعه آماری را سایر اقوام تشکیل می‌دهند:
بررسی توضیح پاسخگویان بر اساس شغل
بیشتر از (۵۸٫۶ درصد) از جامعه آماری را دانشجویان و (۴و۴۱درصد) را افراد عادی تشکیل می‌دهند:
ب- توصیف متغیرهای بررسی
با توجه به توصیف و تحلیل متغیرهای بررسی‌شده جامعه آماری و نتیجۀ جدول زیر، زمانی که حملات انتحاری و انفجاری در بازار، مارکت، ساختمان‌های دولتی و غیر دولتی، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها، مراسم عزاداری، عروسی، ورزشی، فرهنگی و سایر مراسم صورت می‌گیرد به میزان بالایی احساس شرم‌ساری، سرافکندگی و سرخوردگی در میان افغان‌های مقیم کشورهای پاکستان، هند، سویدن، آلمان، ایران، فرانسه، اتریش، دنمارک، امارت متحد عرب، مالزیا، اندونزیا و استرالیا افزایش می‌یابد.
در نتیجه همان‌طوری که در بالا اشاره شد، میان حملات انفجاری و میزان احساس شرم‌ساری یا سرافکندگی شهروندان رابطه‌یی مشاهده می‌گردد. حملات انفجاری علاوه بر فرد مرتکب حمله انفجاری (انجام‌دهنده)، افراد متضرر (جسمی و مالی) از عمل انفجاری و شخص سومی را در بیرون از کشور دربرگرفته که باعث نگرانی روانی و روحی بالایی در آن گردیده است. برای وضاحت بیشتر به جدول زیر ببینید:
جنسیت و احساس شرم‌ساری در حملات انفجاری
تابه‌حال در افغانستان به‌ندرت عمل انتحاری و انفجاری از سوی زنان اتفاق افتاده و بیشترین انجام عملیات به دست مردان صورت گرفته است. بر اساس این بررسی، تمام شهروندان خارج از کشور اعم از زن و مرد احساس نارضایتی و شرم‌ساری می‌نمایند که میزان درصد زنان (۷۵٫۷۰ درصد) و مردان (۸۲٫۷۰ درصد) است. جدول آماری بررسی، میزان احساس شرم‌ساری و سرخوردگی شهروندان خارج از کشور را بسیار نگران‌کننده نشان داده. به هر میزانی که حملات انفجاری بیشتر صورت گیرد، میزان احساس شرم‌ساری در میان این شهروندان افزایش می‌یابد که معرف و نمایانگر چهرۀ دهشت‌افگنانه افغانستان در عرصۀ ملی و بین‌المللی است:
قوم و احساس شرم‌ساری در حملات انفجاری
میزان احساس شرم‌ساری از انجام حملات انفجاری در میان قوم هزاره (۶۸درصد)، پشتون (۶۳درصد)، تاجک (۶۱درصد)، سادات (۷۱درصد) و سایر اقوام (۷۶درصد) بوده است. در نهایت همۀ اقوام افغانستان بیشترین نارضایتی را از انجام حملات انفجاری بیان نموده‌اند. از طرفی دیگر، به هر میزان که حملات انفجاری افزایش یابد، میزان شرم‌ساری و سرخوردگی شهروندان بیرون از کشور افزایش پیدا می‌کند:
شغل و احساس شرم‌ساری در حملات انفجاری
همان‌گونه که در جدول زیر مشاهده میشود، (۹۲درصد) از شهروندان با بیشترین احساس سرافکندگی ناشی از حملات انفجاری افراد دارای شغل آزاد بوده‌اند. در حالی که (۷۰درصد) احساس شرم‌ساری در میان دانشجویان مشاهده شده. در نهایت تمام شهروندان (دانشجویان و شاغلان آزاد) ساکن در خارج از حملات انفجاری در افغانستان احساس سرخوردگی نموده‌اند. دلیل اینکه چرا دانشجویان کمترین احساس را دارند به‌نظر می‌رسد که دانشجویان با افراد باسواد جامعه طرف بوده و آنان مسایل سیاسی، اجتماعی، احساسی و روانی را در نظر دارند:
ج- برآمد
در هنگام جمع‌آوری پرسش‌نامه در میان شهروندان، بیش از ۹۰درصد همه شهروندان از اقوام مختلف، مرد و زن، باسواد و بی‌سواد از چنین عملکرد احساس نارضایتی و شرم‌ساری دارند.
کاری از گروه تحقیق راه مدنیت
