چهار کارمند صحی کشور در میان بهترین‌های جهان

علی‌رغم بی‌شمار مشکلات در سیستم صحی کشور زنانی هستند که صادقانه مبارزه می‌کنند
شکریه مسافرزاده
«روزی که بر دانشگاه کابل حمله شد، بیمار و مراجعه‌کننده‌های زیادی داشتیم. زنانی که از درد زایمان فریاد می‌کشیدند و اطفالی که بی‌تابی می‌کردند. اول شنیدیم که حمله در شفاخانه علی‌آباد که دیوار به دیوار ماست، انجام شده بعدتر فهمیدیم که نه از دانشگاه است. هر بار که صدای فیر می‌آمد، پرده‌ها را می‌کشیدیم و بیماران را دلداری می‌دادیم و در همان حین که چیغ‌ها در هم می‌پیچید، تصویر همکاران خود و مادرانی که در شفاخانۀ ۴۰۰بستر برچی شهید شدند، جلوی چشم ما می‌آمد. من مسوول قابله‌های شفاخانۀ فرانسوی‌ها هستم، فشار روانی که بر اثر کنترول خود و در همان زمان آرام کردن دیگران بر من وارد شده بود باعث شده بود تا بیست‌وچهار ساعت بعد از آن روز حافظۀ کوتاه مدتم را از دست بدهم و هر اتفاقی را بعد از چند ثانیه فراموش کنم.»
این خاطره از شکریه مسافرزاده است، سر قابله‌یی که به تازگی جزو صد کارمند صحی برترجهان در لیست سازمان صحی جهانی قرار گرفته است. این سازمان در روایتی که خود این سایت روایت قهرمانی یاد کرده گفته که شکریه قابله و معلم انستیتوی پزشکی فرانسه برای کودکان و مادران در کابل است. در آنجا او به زایمان ایمن نوزادان کمک می‌کند و احتمال زنده ماندن بسیاری از بیمارانش را بهبود می‌بخشد.
شکریه در زمانی که لیسانس اداره و تجارت را می‌خوانده، آمار بالای مرگ و میر مادران بر اثر زایمان او را متاثر و درنهایت به سمت قابلگی سوق می‌دهد. شکریه می‌گوید: شعار زندگی او همان کلام خداست که در قرآن عظیم شان آمده اینکه «وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا» کسی که نفسی را حیات دهد گویا که تمام بشر را حیات بخشیده.
او به ما از شرایط سختش در زمان کار در شفاخانۀ دولتی رابعه بلخی می‌گوید: «روزهایی بود که دیگر شفاخانه‌ها به دلایلی بیمار قبول نمی‌کردند؛ مثلا رنگ‌مالی یا دواپاشی داشتند، آن‌وقت می‌شد که ما حتا تا ۷۰الی ۹۰ ولادت داشتیم، درحالی که تنها دوقابله حضور داشتند. این فشار با پایین بودن معاش تشدید هم می‌شد.»
او حالا که با ذکر نامش در این لیست مورد توجه رسانه‌ها قرارگرفته به نمایندگی دیگر قابله‌ها از دولت و نهادهای مربوط تقاضا دارد که در راستای کاهش مشکلاتی که به خصوص در شفاخانه‌های دولتی وجود دارد، همکاری لازم را داشته و در رابطه با مسایل مالی و کمبود نیرو توجه بیشتری کنند. او بی‌توجهی به کارمندان صحی را ناجوان‌مردی می‌داند که در بدترین شرایط موجود که ناامنی و همه‌گیری کرونا در جریان است.

معروفه مرادی
او مادر دو دختر است که به وجود آن‌ها افتخار می‌کند. معروفه می‌گوید: هرگز فکر نکرده که چرا به جای دختر، پسر نداشته است. معروفه این حرف را درحالی می‌زند که در تجربۀ کاری چندین ساله‌اش بارها به خانواده‌هایی برخورده که فرزند پسر را ترجیح داده‌اند. او هم جزو لیست صد زن پرستاری است که قهرمانانه در شرایطی که جهان برای پرستاران و کارمندان صحی سخت‌تر از همیشه است، کار می‌کند.
معروفه که دانش‌آموختۀ پرستاری در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در کشور ایران است. او در شرایط دشواری که در مهاجرت وجود داشته توانسته با موفقیت فارغ‌التحصیل شود و مدت چهارسال را هم در شفاخانه‌های ایران کار کند.
خانم مرادی در سال ۱۳۸۶ به افغانستان بازگشت. سال ۲۰۰۹ میلادی شروع فعالیتش در کشور است که بعد از دوسال دچار وقفه شد و مدتی نتوانست که کار کند. سال ۲۰۱۳ مجددا با حمایت خانواده‌ به خصوص همسرش، محمدرضا که معروفه او را بزرگترین حامی خودش می‌داند، به طور جدی کارش را آغاز می‌کند.
او که در دوکشور متفاوت تجربۀ کار داشته، معتقد است که شرایط فرهنگی و امنیت موجود در افغانستان مسایل کاری را برای زنان هم دشوارتر می‌کند، اما با این وجود او کار در کشور خود و برای مردمش را خدمتی ارزشمندتر می‌داند با اینکه سهم ایران در موفقیتش را نادیده نمی‌گیرد.
معروفه همکاری دولت در زمینۀ ارتقای ظرفیت برای پرستاران را از اهم نیازهایی می‌داند که باید رفع شود. «در بخش ماستری مربوط به بخش ما، هیچ‌گونه نهادی برای تحصیل علاقمندان وجود ندارد.»
او که رابطۀ نزدیکی با صحت خانواده‌ها دارد، آگاهی‌دهی و آموزش مادران را مهم‌ترین اصل در تامین صحت جامعه معرفی می‌کند و می‌گوید اگر زمانی بخواهد فعالیت‌های مدنی برای بهبود وضعیت جامعه را انجام دهد، آگاهی‌دهی مادران در اولویت فعالیتش خواهد بود.

زهرا میرزایی
«بین شورای قابله‌ها و انجمن قابله‌ها که من رییس آن هستم، تفاوت است که متاسفانه بسیاری از مردم و رسانه‌ها این دو را با هم خلط کرده‌اند. شورا با فعالیت و تلاش من و دوستانم در انجمن قابله‌های افغانستان تاسیس که از سال ۲۰۰۵ به طور داوطلبانه، غیردولتی و غیرسیاسی شکل گرفت. ما سال‌ها تلاش کردیم تا نهادی با حمایت دولت که بتواند در مسایل قانونی اعمال نظر کند تشکیل دهیم تا وضعیت قابله‌ها به شکل ریشه‌یی بهبود یابد، از جمله اینکه قابله‌های مسلکی را شناسایی کنیم و کسانی که توانایی و ظرفیت فعالیت مناسب را ندارند، آموزش دهیم و نگذاریم که بر اثر بی‌تجربگی یا نابلدی یک قابله جان مادران و اطفال به خطر بیفتد.»
زهرا میرزایی که یکی از کارمندان برتر صحی جهان در لیست صدتایی سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته، رییس انجمن قابله‌های افغانستان است که مدت ۱۴سال تجربۀ قابلگی دارد.
او که کارش را از کلینک‌های سیار در ولایت سرپل شروع کرده با تلاش و شایستگی که داشت در همان ولایت عضو انجمن قابله‌ها شد و پس از ریاست این انجمن در آنجا، حالا به طور فعال و با ریاست کلی این انجمن تلاش‌هایی در سطح ملی برای بهبود شرایط قابله‌ها در سطح کل کشور می‌کند.
«ما حالا به تعداد ۳۴هزار قابله در کشور داریم که بسیاری آن‌ها از امکانات آموزشی که انجمن ما فراهم کرده مستفید شده‌اند و امکان تحصیل در مقطع لیسانس را پیدا کردند. ما دادخواهی‌های بسیاری برای مشخص‌کردن قابلگی به‌عنوان یک مسلک جدا از سایر کارمندان صحی، اعلام مسوولیت‌ها و وظایف آن‌ها کردیم. اغلب مردم و حتی روسای شفاخانه‌ها فکر می‌کردند که قابله‌ها دستیار داکتر یا نرس استند و زمانی که آنان را استخدام می‌کردند، توقع واکسیناسیون و سایر کارها را داشتند که متاسفانه این همچنین در بسیاری‌ جاها جریان دارد و قابله را مجبور به انجام کارهای متفاوتی می‌کند.»
او اهمیت وجود شوراهای قابله‌ها را که با تلاش‌های این انجمن می‌داند را لزوم وجود یک نهادی که توانایی اعمال نظر در حکومت را داشته باشد تا بتواند توجه نهادهای دولتی و تخصیص بودجه در بخش صحت مادران و اطفال را جلب کند. همچنین دادن مجوز به قابله‌هایی که توانایی و صلاحیت راه‌اندازی کلینک را دارند. این شورا قادر است از حضور قابله‌های بدون صلاحیت جلوگیری کند. در مجموع این شورا توانایی قانون گذاری و نظارت را از سوی افراد مسلکی ایجاد می‌کند و شرایط را به خصوص برای قابله‌ها در ولایات دوردست فراهم می‌کند.

شبانه هلین
شبانه در بخش ظرفیت‌سازی کارمندان صحی از بهترین‌ها در لیست سازمان صحی جهان قرار گرفته است. او که از پوهنتون طب کابل دانش‌آموخته مقطع لیسانس است، در بخش جراحی اطفال در شفاخانۀ فرانسوی‌ها فعالیت دارد. او در سال ۲۰۱۹ تحقیقات خودش را در زمینۀ جراحی سوراخ قلب اطفال را به طور دقیق انجام داده و نتیجۀ آن را با وزارت صحت عامه شریک شد که پس از پرزنتیشن تحقیقش در این وزرات، موفق به کسب عنوان جوان‌ترین رهبر منحیث هدنرس یا سرپرستار در شفاخانه‌های افغانستان شد. او نقش فعالی در مدیریت و پالیسی‌سازی بخش‌هایی که مربوط به صحت می‌شود داشته است.
شبانه به دخترانی که آرزوی این را دارند که در این بخش کار کنند، می‌گوید که کار پرستاری بسیار پرمشقت و دشوار است و با توجه به شرایط کشور ما گاهی این مسایل صدچندان هم ‌می‌شود اما هرگز نباید امید خود را از دست بدهند؛ چون اگر صادقانه و با استندرد بالا کارکنند، حتما جایی کسی آن‌ها را کشف خواهد کرد و نتیجۀ تلاش خود را خواهند دید.
او که حالا با کسب چندین موفقیت دارای تریبون و توجه از سوی دیگران است و این فرصت را دارد که نماینده‌یی برای هم‌مسلکان خود باشد، معتقد است که دولت‌ و نهادهای مسوول باید بیشترین تلاش خود را در زمینۀ آموزش و ترینینگ پرستاران و کارمندان صحی داشته باشند، موارد علمی و روش‌های کار هرروز شکل تازه‌یی پیدا می‌کند و صرف اینکه کسی لیسانس می‌گیرد به معنای این نیست که تا سال‌ها بعد هم قادر است با کیفیت بالا فعالیت کند، بنابراین لازم است تا کارمندان صحی همواره از برنامه‌های آموزشی و کورس‌های کوتاه مدت بهرمند شوند تا سطح خدمات همیشه مطلوب و مناسب باشد.
او با اشاره به شرایط ویژۀ امسال می‌گوید، واقعا سال چالش برانگیزی بود که ما هم نگران کار خود بودیم و هم از جهت خانواده در تشویش بودیم که نکند آنان را در معرض کرونا قرار دهیم، خوش‌حالم که بگویم به نظرم عملکرد ما موفقیت‌آمیز بود.
معصومه امیری