بیانیه کارشناسان سازمان ملل متحد در زمینه دسترسی به واکسین
قسمت اول
کارشناسان سازمان ملل با انتشار بیانیه‌یی در زمینه دسترسی به واکسین، رویه مدنظر سازمان ملل در این مورد ر ا به این صورت بیان کرده‌اند: دسترسی جهانی به واکسین‌ها برای پیش‌گیری و مهار کووید-۱۹ در سراسر جهان، ضروری است. نوشته حاضر، متن این بیانیه می‌باشد.
بر اساس آمار گزارش‌شده به سازمان صحت جهانی، تاکنون، بیش از ۴۹میلیون مورد تایید شده ابتلا به کرونا و بیش از ۱٫۲میلیون مرگ گزارش شده است. این بیماری در حالی که جهان را با بحران‌های سلامتی، صحی، اقتصادی و حقوق بشر به‌صورت تجمیعی روبه‌رو کرده است به‌نظر کشنده‌تر از پیش بینی‌ها می‌باشد.
در اکتوبر سال۲۰۲۰، بانک جهانی تخمین زد که همه‌گیری در این سال بین ۸۸ تا ۱۱۵میلیون نفر را به فقر شدید سوق خواهد داد و در سال۲۰۲۱، این جمعیت به ۱۵۰میلیون نفر افزایش خواهد یافت. همچنین برنامه جهانی غذا پیش‌بینی کرد که اگر اقدامات مستقیم و موثری انجام نشود بیش از ۲۶۵میلیون نفر با گرسنگی مواجه خواهد شد. شرایط پاندمی باعث شده است تا آمار افراد گرسنه، دوبرابر پیش‌بینی‌های قبل از کرونا شود. این آمارها و بسیاری از ارقام دیگر، تنها نمای اجمالی از هزینه‌های گزاف انسانی پاندمی است.
در سطح جهانی شاهد افزایش نابرابری‌ها بین کشورهایی که امکانات اقتصادی کافی برای مقابله با بحران را دارند با کشورهای فقیر در حال افزایش است.
همه‌گیری جهانی با این مقیاس و هزینه انسانی، بدون پایان مشخص، نیاز به پاسخی منسجم، اصولی و شجاعانه دارد. تمام تلاش‌ها برای جلوگیری، تداوی و مهار کووید-۱۹ باید بر اساس اصول همبستگی، همکاری و مساعدت بین‌المللی مبتنی بر حقوق بشر باشد. در تصمیم‌گیری‌ها درباره دسترسی به واکسین‌ها، آزمایشات و معالجات اساسی و سایر کالاهای طبی، خدمات و ملزوماتی که در قلب حق دستیابی به بالاترین استندارد صحی و سلامتی برای همه قرار دارند، قداماتی صرفا ملی‌گرایانه یا سودانگارانه، مورد پذیرش نیست.
از آن‌جا که میلیون‌ها نفر امید دارند تا واکسین‌ها با آسودگی خیال و سریع تولید شوند و در دسترس همگان قرار بگیرند، مقرون به صرفه باشند و به راحتی قابل استفاده باشند، این بیانیه با هدف بالا بردن برخی از جنبه‌های مهم حقوق بشر در رابطه با زندگی، سلامت، همکاری و کمک بین‌المللی و ارایه برخی توصیه‌ها به کشورها در این زمینه است.
مقابله با کرونا اگر به‌صورت جداگانه انجام شود و هماهنگی و همکاری همه کشورها را همراه نداشته باشد در واقع راهی برای مرگ انسان‌های بیش‌تری خواهد بود.
همان طور که کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مورد حق هر کس برای بهره‌مندی از مزایای پیشرفت علمی تاکید کرده است: «بیماری‌های همه‌گیر نمونه مهمی از نیاز به همکاری بین‌المللی علمی برای مقابله با تهدیدهای فراملی است. از آن‌جایی که ویروس‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا، مرز نمی‌شناسند، اگر بیماری همه‌گیری ایجاد شود، به اشتراک گذاشتن برترین دانش علمی و کاربردهای آن، به‌ویژه در زمینه طبی، برای کاهش تاثیر بیماری و تسریع در کشف روش‌های درمانی و واکسین بسیار مهم است.»
متخصصان اپیدمی و دیگر متصدیان سلامت، نگران این مساله هستند که به‌دلیل ظرفیت محدود تولید واکسین، کشورها به‌جای یک تلاش جهانی و هماهنگ برای کشف و تولید واکسین، رقابتی برای ساخت و فروش داشته باشند یا کشورهایی که توان اقتصادی دارند تنها به‌دنبال معامله برای خرید واکسین برای ملت خود باشند. به‌نظر می‌رسد چنین رویه‌یی در عمل منجر به نتیجه ندادن یا عقیم ماندن نتیجه واکسیناسین در این کشورها و کل جهان شود؛ زیرا با ایمن نبودن همه کشورها و همه مردم، این بیماری مهار نخواهد شد. به‌نظر می‌رسد هنوز هم باید پیام سلامتی امسال تکرار شود که «تا زمانی که همه ما ایمن نباشیم، هیچ کس امنیت ندارد.»
برخی از کشورها قبلا نگرانی‌های خود را مبنی بر عجله کشورهایی با تمکن مالی، برای امضای معاملات برای دستیابی ترجیحی به واکسین‌ها ابراز داشته‌اند که به نوبه خود باعث عقب ماندن سایر کشورها خواهد شد.
به‌گفته آکسفام، «۵۱درصد از دوزهای تولید‌شده بر اساس ظرفیت فعلی، در حال حاضر برای کشورهایی با ۱۳درصد جمعیت جهانی اختصاص داده شده است. اگر بقیه دنیا به این امکانات تولیدی وابسته باشند، باید منتظر بمانند تا بعد از تحویل سفارشات فعلی، سفارش آن‌ها در دست تولید قرار بگیرید و امیدوار باشند قبل از تعداد بی‌شماری مرگ و ابتلای جدی، دوزهای بیش‌تری تولید شود و در اختیار آن‌ها قرار بگیرد.»
همکاری بین‌المللی و چند جانبه کشورها برای تسهیل‌گذار از شرایط بحران کنونی و زمینه‌سازی برای شرایط اقتصادی و اجتماعی قدرتمند، پایدار و فراگیر در سراسر جهان، یک امر حیاتی است. برای رسیدگی به مریضی همه‌گیر، پیامدهای آن و تحقق جهانی حقوق بشر، کشورها باید از طریق همکاری و کمک بین‌المللی، در کنار تلاش جداگانه و ملی خود، به‌صورت مشترک و جهانی هم اقدام کنند.
ترجمه و تخلیص: زهرا یزدان‌شناس، کارشناس ارشد حقوق بشر
