سومین بزرگداشت روز بین‌المللی آموزش در ۲۴جنوری تحت عنوان «بازیابی و احیای مجدد آموزش برای نسل کویید-۱۹» در حالی برگزار شد که پاندمی کرونا، با تعطیلی مکتب‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، زندگی ۱٫ ۶ میلیارد دانش‌آموز را در بیش از ۱۹۰کشور تحت تأثیر قرار داده است. با آنکه دولت‌ها در همه جا به سرعت به ارایه راه‌حل‌های جایگزین اقدام کردند، اما حداقل یک‌سوم دانش‌آموزان جهان قادر به دسترسی به یادگیری از راه دور نبوده‌اند.
اولین و مهم‌ترین اهمیت برای بزرگداشت این روز این است که آموزش، راه موفقیت در تحقق هر یک از اهداف هفده‌گانه توسعه پایدار است. آموزش به‌عنوان ستونی استوار عمل میکند که بسیاری از دیگر اهداف سازمان ملل بتوانند در پناه آن، رنگ تحقق بگیرند.
فقر، بزرگ‌ترین معضل زندگی بشر و مسبب بسیاری از محرومیت‌ها در سطح زندگی فردی و جمعی است. سازمان ملل نمی‌تواند به یک باره فقر را ریشه کن کند اما میتواند فرصت‌هایی را برای به حداقل رساندن تأثیرات آن ایجاد کند یا از دولت‌ها و مردم بخواهد برای ایجاد آن، همراهی کنند. آموزش یکی از قدرت‌های برجسته برای نیل به هدف از بین بردن فقر است.
سازمان ملل و دیگر نهادهای جهانی، تلاش بسیار زیادی کرده‌اند تا کشورها را متقاعد و همراه کنند که امکان آموزش رایگان، برای همه کودکان فراهم شود. پاندمی کرونا و شرایط جدید تحصیلی ناشی از آن، نباید بار دیگر موجب محرومیت کودکان از تحصیل شود و حذفیات انجام شده در گذشته در زمینه آموزش، نباید در حال حاضر تکرار شود. کرونا نباید باعث شود راهی که جامعه جهانی و کشورها برای ارتقای سطح آموزش و فراگیری آن برای همه افراد و در همه سنین طی کرده است دچار عقب‌گرد شود.
بر طبق آمارها، میزان فقر مادی در دنیای بعد از کرونا، بیش از پیش خواهد شد و بسیار مهم است که این فقر به حوزه آموزش راه پیدا نکند. محرومیت از تحصیل برای کودکان با خود پدیده‌های دیگری مثل کار کودکان یا ازدواج زودهنگام را به همراه خواهد داشت. روز جهانی آموزش، عزمی است که در این روز باید به خود، دیگران و به جهان یادآوری کنیم که آموزش تنها سلاحی است که ضمن حمایت از ما در نبرد زندگی، میتواند از خونریزی و خشونت هم جلوگیری کند.
مدیر عامل سیاست‌های توسعه و مشارکت‌های بانک جهانی، در مطلبی در زمینه روز جهانی آموزش بیان میکند که تعطیلی مکتب‌ها به شدت فرصت‌های یادگیری دانش‌آموزان را در همه سطوح، از ابتدایی تا آموزش عالی، تضعیف کرده و همچنین آنها را از ارتباط اجتماعی با هم‌سالان خود محروم کرده است. در کشورهای با درآمد کم و متوسط که دارای سیستم آموزشی شکننده هستند، شواهد اولیه حاکی از فقدان یادگیری و افزایش نابرابری است. فشار مالی ناشی از رکود اقتصادی مربوط به همه‌گیری کرونا، نیز میزان ترک تحصیل را افزایش داده است، به‌ویژه دختران در معرض خطر از دست دادن تحصیلات هستند.
ایشان در ادامه می‌افزاید که بانک جهانی با تقویت زیرساخت‌های یادگیری به کشورهای کم‌درآمد و متوسط کمک خواهد کرد، اما کشورهایی بیشتر و بهتر می‌توانند شامل این کمک‌ها شوند که به‌طور موثر و خلاقانه سرمایه‌گذاری کنند تا از منابع محدود، حداکثر استفاده را ببرند و چشم‌انداز جدیدی از آموزش برای آینده را بپذیرند. با کمک بانک جهانی، بسیاری از کشورها در حال حاضر روش‌های ابتکاری تدریس را برای کاهش تأثیر پاندمی در پیش گرفته‌اند. روش‌هایی که به‌ویژه شامل مدیریت مداوم با اولویت اطمینان از بازگشایی ایمن مکتب‌ها و به حداقل رساندن ترک تحصیل دانش‌آموزان به‌ویژه در دختران است. با آنکه هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین تعامل اجتماعی حضوری شود اما در کنار آموزش تعاملی، لازم است با نگاه به آینده، خسارات وقفه آموزش بازیابی شود و پایه‌هایی برای یادگیری سریع ایجاد گردد که فرصتی را برای ایجاد سیستم‌های آموزشی مقاوم، منصفانه و شخصی فراهم کند که محدود به چهار دیوار صنف نباشد و یادگیری برای همه در همه جا قابل دسترسی باشد.
بانک جهانی به کشورهایی که در واکنش به کویید-۱۹ با مولفه‌های آموزشی، اقدام جدی و مستمر می‌کنند کمک میکند. این حمایت، کل چرخه آموزش از کودکی تا تحصیلات عالی را پوشش می‌دهد. تمرکز این حمایت‌ها شامل یادگیری از راه دور، تقویت انعطاف‌پذیری سیستماتیک درازمدت و کاهش نابرابری‌های آموزشی است که در طی همه‌گیری، رشد کرده است. برای افغانستان که حتی قبل از کرونا هم، در پی شرایط ناشی از سال‌ها منازعه داخلی، در بسیاری از قسمت‌های کشور، کودکان بسیاری از کمترین امکانات آموزشی محروم هستند، این فرصت مغتنمی است که با چاره‌اندیشی و راهکارهایی سریع، اجرایی و موثر، با جذب چنین کمک‌هایی، تغییراتی اساسی و ماندگار در امکانات آموزشی کشور و فراگیری آن برای همه ایجاد کند.
نویسنده و مترجم: زهرا یزدان‌شناس، کارشناس ارشد حقوق بشر
