ساعت سه پس از چاشت روز چهارشنبه، سیزدهم حوت، نیروهای امنیتی، برای دستگیری حبیب‌الله غوریانی، یکی از متنفذان هرات، وارد شهرک جبرییل، ناحیۀ سیزدهم شهر هرات شدند، اما حبیب‌الله غوریانی از تسلیم خود به نیروهای امنیتی خودداری کرده و افراد مسلح وابسته به او، مانع ورود نیروهای امنیتی به خانۀ آقای غوریانی شدند.
به همین جهت عملیات دستگیری آقای غوریانی تا ساعت یک شب ادامه داشت و در نتیجه، ۲۳ تن از افراد مسلح وابسته به حبیب‌الله غوریانی توسط نیروهای امنیتی دستیگر شدند و غوریانی توانست متواری شود.
در این عملیات سی و شش نفر زخمی شدند که تنها پنج تن آنان نظامی هستند و دیگر زخمیان، افراد ملکی. یک زن و دو کودک نیز شامل لیست زخمی‌شدگان هستند. یک تن از زخمی‌شدگان ملکی نیز پس از یک روز، جان خود را از دست داد.
سوال اصلی اما این است که چرا بیشترین آمار زخمی‌شدگان مربوط به غیر نظامیان است؟ چه کسی مسوول زخمی شدن افراد ملکی است؟ آیا عملیات دولت در یک منطقۀ مسکونی دارای توجیه است؟ چرا برای بازداشت حبیب‌الله غوریانی اقدام شد؟ و البته این سوال که حبیب‌الله غوریانی کیست؟
حبیب‌الله غوریانی کیست؟
حبیب‌الله غوریانی فرزند محمدعلی، از باشندگان اصلی قریۀ کشمیران، یکی از قریه‌های هزاره‌نشین ولسوالی غوریان ولایت هرات است. شهرت او به غوریانی هم به جهت انتسابش به ولسوالی غوریان است. آقای غوریانی از چندسال بدین‌سو در شهرک جبرییل، ناحیۀ سیزدهم شهر هرات سکونت دارد.
حبیب‌الله غوریانی در سال ۱۳۹۷ به نمایندگی از مردم هرات در پارلمان کاندیدا شده بود، اما بنابر آنچه کمیسیون شکایات انتخاباتی ادعا کرد، به دلیل دست داشتن در قاچاق مواد مخدر از لیست نهایی نامزدان انتخابات پارلمانی حذف شد. گرچند بعد از حذف نام او از سوی کمیسیون شکایات انتخاباتی، آقای غوریانی حذف نام خودش را سیاسی دانسته و اتهام دست داشتن در قاچاق مواد مخدر را رد کرد.
چرا عملیات دستگیری؟ حکومت محلی هرات چه می‌گوید؟
پولیس هرات در خبرنامۀ گفته است که «حبیب‌الله غوریانی، یک فرد مسلح غیر قانونی است که از مدتی بدین سو، همراه حدوداً ۳۰مسلح تحت امر خویش که مجهز به سلاح‌های مختلف‌النوع ثقیله و خفیفه می‌باشند، دست به قاچاق، خرید و فروش مواد مخدر، زورگویی، زورگیری، غصب، آزارواذیت و گروگان‌گیری زده و اهالی منطقه را مورد لت‌وکوب قرار داده و بعضی اوقات محکمه صحرایی مینماید.»
همین‌طور در خبرنامۀ پولیس هرات آمده که آقای غوریانی چندین مرتبه منسوبان پولیس حوزۀ نهم و دوازدهم هرات و نیز منسوبان امنیت ملی را مورد لت‌وکوب قرار داده و در مواردی آنان را در زندان شخصی خود برای چند ساعت حبس کرده است. در خبرنامۀ پولیس هرات ذکر شده که آقای حبیب‌الله غوریانی، از جمله کسانی است که در طرح میثاق امنیتی هرات تحت پیگرد قرار دارد.
پولیس هرات ادعا می‌کند که افراد وابسته به آقای غوریانی، در شام سه‌شنبه، دوازدهم حوت، به دو فرد ملکی فیر کرده بودند که در نتیجه باعث کشته‌شدن یکی از آنها میشود.
بنابر ادعای پولیس هرات بعد از این اقدام، آقای غوریانی و افراد وابسته به او در روز چهارشنبه، وارد یک کافی‌شاپ در منطقۀ جبرییل شده و اقدام به لت‌وکوب صاحب کافی‌شاپ کرده‌اند. بعد از این واقعه، بنابر ادعای پولیس هرات مردم منطقه در پاسگاه امنیتی حوزۀ دوازدهم شهر جمع شده و خواهان تنفیذ قانون شده‌اند که پس از درخواست آمر حوزه، نیروهای امنیتی برای دستگیری حبیب‌الله غوریانی وارد منطقه شدند.
همین‌طور سید وحید قتالی، والی هرات در صحبت با رسانه‌ها می‌گوید که آقای غوریانی متهم به قاچاق مواد مخدر، حمل سلاح غیرمسوولانه و تخریب نظم عمومی بوده است.
قتالی تاکید می‌کند که شکایت‌های متعددی از حبیب‌الله غوریانی وجود داشته و دست داشتن افراد او در قتل یکی از شهروندان هرات، باعث آن شده که دستور دستگیری او را صادر کند.
حبیب‌الله غوریانی چه می‌گوید؟
حبیب‌الله غوریانی در مورد علت دستگیری خود دو موضع متفاوت در دو زمان مختلف نشان داده است. در کلیپی صوتی که از آقای غوریانی در خلال عملیات دستگیری او نشر شده، آقای غوریانی در پاسخ به خبرنگاری که از او علت عملیات را می‌پرسد، اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و مدعی میشود که خودش هم نمی‌داند که چرا دولت می‌خواهد او را دستگیر کند.
اما در ویدیوی دیگری که روز پنجشنبه از حبیب‌الله غوریانی نشر شده، وی در حالی که پای چپ و سمت راست گردن او زخمی است و روی بستر خوابیده، مدعی میشود که او برای مبارزه با آنچه آن را (فساد و فحشا و شراب‌خوری) می‌داند وارد کافی‌شاپ شده است. او در این ویدیو ادعا می‌کند که در این کافی‌شاپ، شراب‌خوری و فساد وجود داشته و او به‌خاطر شکایت مردم از کافی‌شاپ و حمایت از مردم، وارد عمل شده است.
همین‌طور آقای غوریانی در پاسخ به روزنامه راه مدنیت مبنی بر فیر به دو شهروند از سوی افراد وابسته به او می‌گوید، که آن دو نفر شراب نوشیده بودند و در حال مستی درایوری می‌کردند. آقای غوریانی می‌گوید که درایوری در هنگام مستی این دو نفر باعث شده بود که با یک پایۀ برق تصادف کنند و احتمال آنکه به دیگران هم آسیب برسانند زیاد بوده است. برعلاوه سرعت درایوری باعث شده که افراد وابسته به غوریانی، به گمان اینکه آنان دزد هستند به آنها شلیک کنند.
آیا آقای غوریانی صلاحیت استفاده از قوۀ قهریه را دارد؟
محمدکریم نعیمی، حقوق‌دان و استاد دانشگاه بر این باور است که هیچ فردی به جز دولت، صلاحیت استفاده از قوۀ قهریه و سلاح را ندارد.
آقای نعیمی می‌گوید در قانون اساسی حق استفاده از زور تنها به دولت منحصر شده و دیگر هیچ فرد/ارگان یا نهادی حق استفاده از زور را ندارد. آقای نعیمی این رفتار حبیب‌الله غوریانی را در تضاد با قانون می‌داند و آن را به محکمه‌‌یی صحرایی تشبیه می‌کند.
در ده ساعت عملیات، چه اتفاقی افتاد؟
عملیات دستگیری حبیب‌الله غوریانی، از ساعت سه بعد از ظهر تا یک شب، به مدت ده ساعت طول کشید. در ابتدای حمله به خانۀ آقای غوریانی، متنفذان و علما در مسجد جامع شهرک جبرییل جمع شده و در بلندگوی مسجد از دولت و نیروهای غوریانی، خواستار پایان جنگ و درگیری شدند.
محمد مطهری، رییس شورای علمای شهرک جبرییل در همان ساعات اولیه از طریق بلندگوی مسجد از دولت و نیروهای نظامی می‌خواهد تا آتش‌بس کنند، تا اینکه مساله از سوی بزرگان و علما حل شود، اما بنابر روایت شاهدان محل، بعد از این اعلام از بلندگوی مسجد، شدت حملات دولت چند برابر شده است.
برای ده ساعت متوالی صدای فیر با سلاح‌های سنگین و سبک، شهرک جبرییل را به فضایی پر از ترس و التهاب تبدیل می‌کند. در این میان ۳۱ فرد غیرنظامی نیز زخمی می‌شوند. پس از ده ساعت عملیات نیروهای دولتی وارد خانۀ غوریانی می‌شوند. نیروهای امنیتی ۲۳نفر از افراد وابسته به غوریانی را گرفتار می‌کنند، اما غوریانی از محل متواری میشود. مقامات حکومت محلی هرات مدعی‌اند که در این عملیات، زندان شخصی آقای غوریانی هم تسخیر شده است.
سلاح سنگین در محلۀ مسکونی
یکی از مواردی که باعث واکنش بسیاری از شهروندان هرات، فعالان مدنی، نمایندگان شورای ولایتی و ساکنان جبرییل شده، نوعیت حملات در محله‌‌یی مسکونی بوده است.
شاهدان عینی روایت می‌کنند که نیروهای امنیتی مجهز به تانک هاموی، موتر زره، دشکه، پیکا، راکت و دیگر سلاح‌های سبک و سنگین بوده‌اند، به روایت شاهدان عینی نوعیت سلاح‌های استفاده شده در این عملیات با محیط مسکونی منطقه ناسازگار بوده است.
مجتبی باقری یکی از شاهدان عینی به روزنامه راه مدنیت می‌گوید که در این عملیات، نزدیک به ده تانک هاموی و بیست رنجر از نیروهای امنیتی حضور داشتند. همین‌طور به روایت این شاهد عینی، نیروهای امنیتی از سلاح‌های سبک و سنگین استفاده می‌کردند و چندین راکت به سمت خانه غوریانی شلیک کرده بودند.
شدت حملات و استفاده از راکت و دیگر سلاح‌های سنگین، باعث واکنش بسیاری از شهروندان و اعضای شورای ولایتی هرات شده است.
سکینه حسینی؛ نمایندۀ شورای ولایتی هرات در صحبت با روزنامه راه مدنیت می‌گوید که «عملیات دولت باعث از بین بردن آرامش روحی و روانی در شهرک جبرییل شده است.» او همین‌طور اشاره می‌کند که چندین بار با مسوولان ادارۀ محلی هرات تماس گرفته و از آنان خواستار پایان درگیری در منطقۀ مسکونی شده، اما حکومت محلی هرات به تقاضای او پاسخی نداده است.
چه کسی به افراد ملکی شلیک کرده است؟
در عملیات شام چهارشنبه، ۳۱غیرنظامی زخمی شده‌اند. زخمی شدن غیرنظامیان از آن جهت بوده که این عملیات، در منطقه‌‌یی مسکونی و آن هم در ساعات پر رفت و آمد روز انجام شده است. مسالۀ که در این میان مهم است و قابل پی‌گیری، این است که چه کسی بالای افراد ملکی فیر کرده است؟
آقای غوریانی در صحبت با روزنامه راه مدنیت مدعی میشود که نیروهای امنیتی مستقیم بر روی افراد ملکی فیر کرده‌اند. همین‌طور آقای غوریانی می‌گوید که «چهار اطراف خانۀ او محاصره شده بوده، ساختمان رو به روی خانۀ آقای غوریانی و هر دو طرف جادۀ (توحید ۶) که خانۀ آقای غوریانی در آن واقع است، توسط نیروهای دولتی گرفته شده بوده، لذا نیروهای او توانایی فیر به افراد ملکی را نداشته‌اند.»
اما سید وحید قتالی، والی هرات در ویدیویی که در این باره نشر کرده است، ضمن قبول رسیدن تلفات به افراد ملکی و ابراز تاسف، مدعی میشود که افراد وابسته به آقای غوریانی به سمت غیرنظامیان شلیک کرده‌اند.
همین‌طور پولیس هرات هم تاکید می‌کند که افراد ملکی همه در پشت جبهۀ نیروهای دولتی زخمی شده‌اند و این نشان می‌دهد که توسط نیروهای غوریانی زخم برداشتند. پولیس هرات مدعی است که «تمام افراد ملکی در پشت سر نیروهای امنیتی زخمی شدند، نیروهای امنیتی چگونه می‌توانند به پشت جبهۀ خود فیر کنند؟»
شاهدان عینی اما دولت را مقصر می‌دانند. محمد باقر حسینی از شاهدان عینی این حادثه، به روزنامه راه مدنیت می‌گوید که نیروهای پولیس مستقیماً افراد ملکی را هدف قرار می‌دادند.
آقای حسینی می‌گوید هر آن کس که از نزدیک جاده‌یی که خانۀ آقای غوریانی در آن واقع است، عبور می‌کرد، طعمۀ فیر نیروهای امنیتی می‌شد.
تا کنون اما به صورت قطع ثابت نشده که عامل زخمی شدن غیرنظامیان کدام جناح بوده است.
عملیاتی که شکست خورد
نیروهای امنیتی پس از ده ساعت عملیات، نتوانستند حبیب‌الله غوریانی را دستگیر کنند، گرچند این نیروها توانستند ۲۳نفر از افراد وابسته به غوریانی را دستگیر کنند، اما در دستگیری شخص غوریانی شکست خوردند.
برخی کارشناسان بر این باورند که دولت، نه‌تنها در دستگیری غوریانی؛ بل از چند جهت دیگر هم شکست خورده است.
سید محمد افضلی، از عالمان دینی و ساکنان جبرییل بر این باور است که این عملیات، مشروعیت دولت را نزد ساکنان محل پایین آورده است.
آقای افضلی می‌گوید در شرایط فعلی که دولت به حمایت مردم نیاز دارد، انجام چنین عملیاتی که باعث ایجاد وحشت میشود، نتیجه‌‌یی جز کاهش محبوبیت و مشروعیت دولت ندارد.
آقای افضلی اشاره می‌کند که بزرگان قومی و علمان دین، چندین بار با حکومت محلی تماس گرفتند و حتی مدعی شدند که خودشان با پادرمیانی بزرگان و ریش‌سفیدان، حبیب‌الله غوریانی را تسلیم دولت می‌کنند، اما حکومت محلی به صحبت‌های آنها هیچ توجهی نکرده است. این رفتار دولت باعث شده تا حیثیت حکومت محلی برای علما و بزرگان محل کاهش پیدا کرده و در جلب حمایت بزرگان، شکست بخورد.
والی هرات مدعی است که پی‌گیری برای بازداشت حبیب‌الله غوریانی ادامه دارد؛ اما آنچه باعث هراس مردم میشود، تکرار چنین عملیاتی در محله‌های مسکونی و سلب آرامش از شهروندان است. مردم جبرییل از اینکه دوباره چنین عملیاتی در منطقۀ‌شان انجام شود، هراس دارند، چه اینکه ساکنان این شهرک، از ورود رنجرهای پولیس به منطقۀ‌شان هم هراسان شده‌اند.
افزون بر همه مواردی که در بالا ذکر شد، اما یک سوال جدی که ذهن شهروندان و مردم را با خود درگیر کرده این است که چرا حکومت در چنین مواردی برخورد دوگانه دارد. چندی پیش مولوی انصاری در هرات عملا نظام را تهدید کرد و مردم را علیه آن تحریک نمود و هم‌چنین آقای علیزایی با تهدیدهایی حرف خود را در مقابل حکومت به کرسی نشاند، اما حکومت هیچ واکنشی انجام داده نتوانست. این برخورد حکومت از دیدگاه بسیاری از شهروندان به‌عنوان رفتاری ناعادلانه تلقی میشود؛ برخوردی که باعث بی‌اعتمادی مردم به حکومت نیز شده است. بی‌اعتمادی‌یی که روز به روز در حال افزایش است.
محمد صدر/ هرات
سلام و خدا قوت
بله متاسفانه وقتی دولت سلیقه ای عمل میکندو به حرف بزرگان و شورای علما گوش نمیدهد و حرکت دوگانه با مردم دارد باید از چشم مردم بیفتد
این دولت با همین رای و حمایت مردم است که برجاست و سرپا اگر حمایت مردم از خود دریغ کند دیگر دولتی معنا ندارد،اگر قرارراست کسی صلاح نداشته باشد این قانون برای همه است نه یکی شامل قانون میشود دیگری نمیشود!وقتی چنین شخصی چنین قدرت دارد چرا از پتانسیل و نیروی جوان واماده در جهت امنیت و پیشرفت کشور استفاده نکنیم که به دست خود آنرا نابود کنیم وبهانه دست طالب و داعش بدهیم
باسپاس