۳۴شبکه بزرگ قاچاق انسان در ۱۱ماه گذشته در افغانستان شناسایی شدند
محمد صدر
هرات در غرب افغانستان، با دو کشور ایران و ترکمنستان، مرز مشترک دارد و دروازۀ ورود مهاجران از کشور ایران به افغانستان است.
روزانه بیش از ۳هزار مهاجر از کشور ایران به گونۀ داوطلبانه و یا هم اجباری از مرز اسلام‌قلعه وارد هرات می‌شوند.
اداره مهاجران و بازگشت‌کنندگان هرات می‌گوید در موج اول کرونا، ورود مهاجران به افغانستان کاهش یافته بود، اما اکنون این روند به اوج خود رسیده است.
اما آنچه نگرانی این نهاد را برانگیخته، افزایش ورود کودکان ۱۰ تا ۱۷ ساله است که بدون سرپرست از سوی ایران رد مرز می‌شوند؛ کودکانی که مقصد بیشتر آنها ایران و ترکیه است.
رقم دقیقی از کودکانی که از سوی قاچاقچیان انسان به ایران برده می‌شوند در دست نیست، اما احمد جاوید نادم، رییس اداره مهاجران گفت که از ابتدای سال جاری تاکنون ۲۸۰۰ کودکی که از سوی ایران رد مرز شده‌اند در این اداره به ثبت رسیده است.
قاچاقچیان انسان، با وعده فراهم سازی کار در بیرون از افغانستان، خانواده‌ها را فریب داده و کودکان را به خارج از کشور انتقال می‌دهند.
آقای نادم می‌گوید این اداره مسوولیت دارد این کودکان را تا رسیدن به خانواده‌هایشان تحت حمایت قرار دهد که این مساله گاهی به دلیل عدم همکاری کودکان و یا نداشتن آدرس دقیق از محل زندگی‌شان، دردسرساز نیز شده است.
عوامل قاچاق کودکان چیست؟
فقر، بیکاری، عدم آگاهی مردم در مورد قاچاقچیان انسان و نبود کنترول کامل بر مناطق مرزی، از عواملی به حساب می‌آیند که جلوگیری از قاچاق انسان را دشوار می‌سازد.
افغانستان و ایران ۹۳۶کیلومتر مرز مشترک دارند و ولایت‌های هرات، فراه و نیمروز با این کشور همسایه هستند.
به اساس گزارش سالانه وزارت خارجه امریکا، افغانستان در رده‌بندی سال ۲۰۲۰ میلادی، در رده سوم جهانی قرار گرفته است.
مرزهای باز، سبب شده تا حضور گروه‌های قاچاق بر در این ولایت‌ها همواره محسوس باشد و در کنار آن، بارها شلیک نیروهای مرزی ایران و یا آنچه بدرفتاری با پناهجویان از سوی این نیروها عنوان شده، سبب خدشه‌دار شدن روابط دو کشور شود.
ایران همواره از افغانستان خواسته که کنترول بر مرزهایش را بیشتر سازد و مانع فعالیت گروه‌های قاچاق‌بر شود.
علاوه بر این افغانستان به دلیل شیوع کرونا و تاثیرات اقتصادی آن، سال بسیار بدی را پشت سر گذاشته است؛ صنایع و مشاغل محلی از بین رفت، بازارها تعطیل شد، محدودیت‌ها بر واردات و صادرات میان کشورها بیشتر گردید و مردم برای نجات از فقر و یافتن کار، تن به قاچاق بران انسان دادند و به‌سوی دیگر کشورها روانه شدند.
شیوع کرونا باعث افزایش جمعیت بیکاران و فقرا شد تا جایی که دفتر «برنامه توسعه‌یی سازمان ملل متحد» از افزایش ۱۷درصدی فقر خبر داد و ۷۰درصد مردم با مشکلات اقتصادی شدید روبرو شدند.
هادی خردورز جویا، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی می‌گوید که ناامنی‌ها و ادامۀ جنگ‌ها در افغانستان نیز سبب شده تا دولت حاکمیت کافی بر مرزها نداشته باشد و از سوی دیگر دولت نتواند به رشد اقتصادی و شکوفایی برسد و قاچاق انسان از پیامدهای این دو مساله است.
آقای جویا گفت که عدم حاکمیت بر مرزها، علاوه بر افزایش موارد قاچاق انسان، عاملی بر ایجاد ناامنی‌ها نیز است و گروه‌های مخالف دولت از این مرزها برای تردد و تجهیز خود استفاده می‌کنند.
او می‌گوید که همکاری میان نیروهای مرزی کشورها، نصب کامره در نقاط مرزی، کارآفرینی در داخل و تامین امنیت می‌تواند به گونۀ اتوماتیک سبب کسادی بازار قاچاق‌بران انسان شود.
نگرانی کمیسیون حقوق بشر از قاچاق کودکان
نهادهای حامی کودکان همواره از افزایش انواع سوءاستفاده‌ها از کودکان ابراز نگرانی کرده‌اند.
به صورت کل زندگی کودکان در افغانستان با مشکلات بسیار زیادی روبروست؛ ازدواج‌های زیر سن، قاچاق کودکان، سواستفاده جنسی، فروش مواد مخدر، سواستفاده مخالفان مسلح دولت و گروه‌های مافیایی و گرفتن حق تعلیم از آنها، از نمونه‌های بارز این مشکلات است.
کمیسیون حقوق بشر هرات نگران قاچاق کودکان و سوءاستفاده‌های جنسی از آنان است.
ملکه رسولی، مسوول بخش کودکان در این کمیسیون می‌گوید که همکاران آنان در مرز «میلک» نیمروز و «اسلام‌قلعه» هرات حضور دارند؛ او قاچاق کودکان را نقض صریح حقوق بشر خواند و گفت که وضعیت کودکان در مرزها به شدت از سوی کمیسیون حقوق بشر تحت بررسی و نظارت قرار دارد.
کمیسیون حقوق بشر خواهان پایان دادن به قاچاق زنان و کودکان و برخورد قاطع با گروه‌های قاچاق‌بر انسان است. افغانستان شامل کنوانسیون «حفاظت از حقوق کودکان» است و کارشناسان می‌گویند که دولت باید بر اساس آن گام بردارد و با این مسئله به گونۀ جدی برخورد کند.
برخورد دولت با قاچاق‌بران
۳۴شبکه بزرگ قاچاق انسان در ۱۱ماه گذشته در افغانستان شناسایی شدند.
بر اساس آمار وزارت عدلیه دست‌کم ۶۰ نفر که در قاچاق انسان دست داشتند از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و به نهادهای عدلی و قضایی سپرده شدند.
افغانستان با کشورهای ایران، پاکستان، ترکمنستان، اوزبیکستان و تاجیکستان مرز مشترک دارد، اما در میان این کشورها، مسالۀ قاچاق انسان میان افغانستان، ایران و پاکستان بسیار گزارش شده است.
پیامدهای قاچاق انسان
ابتدای همین ماه (حوت)، فضل احمد معنوی، وزیر عدلیه کشور برای بررسی وضعیت قاچاق انسان به نیمروز سفر کرد. نیمروز از ولایت‌هایی است که به دلیل داشتن دشت‌ها و مرز باز، بیشترین موارد قاچاق انسان را دارد.
او در این سفر هشدار داد که اگر جلوی قاچاق انسان گرفته نشود، به احتمال قوی افغانستان شامل فهرست تحریم‌های امریکا شود.
هادی خردورز جویا، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی می‌گوید در شرایطی که وضع اقتصادی مردم افغانستان رو به وخامت است، وضع این تحریم‌ها می تواند تاثیرات ناگواری را به همراه داشته باشد.
او گفت: «این صحبت‌ها بیشتر جنبۀ تشویقی برای دولت دارد؛ به طور مثال در مساله فساد اداری، زمانی که هشدارهای جامعه جهانی به دولت افغانستان داده شد، دولت برای مبارزه با این پدیده، گام‌های تاثیرگذارتری برداشت و حالا هم در مسالۀ قاچاق انسان، دولت باید گام‌های بزرگتر و تاثیرگذارتری بردارد.»
این در حالیست که افغانستان در سال۲۰۱۴ عضو پروتکل جلوگیری، منع و مجازات قاچاق انسان شد، اما همواره مسالۀ قاچاق انسان در این کشور خبرساز و نقطۀ بحث و کشمکش میان سیاسیون منطقه بوده است.
