نوروز ۱۴۰۰ خورشیدی در حالی فرا رسید که افغانستان شب‌ها و روزهای دشواری را سپری می‌کند. ناامنی چنان دامن گسترده که روزی نست خبری از نبرد در چندین بخش کشور همگانی نشود و انفجار ماین‌های کنار جاده و چسپکی آرامش مردم را نرباید.
سرنوشت گفتگوهای صلح هم ناروشن است و همه چشم‌ها به نشست ترکیه دوخته شده که آن‌هم روشن نیست چه چراغی فراراه مردم قرار می‌دهد و چه امیدی برای پایان جنگ چندین دهه‌یی در کشور دارد؟
در این میان، اما نوروز در سال‌های پسین قربانی دو نگاه افراطی نیز می‌شد. شماری زاده‌شدن دوبارۀ طبیعت را منکر می‌شدند و از راه‌های گوناگون می‌کوشیدند نوروز را ضد دین عنوان کنند و نوروزباوران را با شلاق تکفیر بکوبند؛ اما شمار دیگر، به لحاظ فرهنگی خود را بیگانه با نوروز می‌پنداشتند/می‌پندارند و با تغییر نام نوروز به پسرلی و جشن دهقان و جشن گل سرخ که همه در دامن نوروز زاده می‌شوند، تلاش می‌کردند خودِ نوروز را به حاشیه ببرند؛ در حالی که نوروز سینۀ فراخی به اندازۀ هستی دارد که همه در برِ آن، جا می‌شوند.
افراط‌گرایان دینی با پخش برگه‌های تبلیغاتی در روزها و هفته‌های پیش از نوروز می‌کوشیدند جلو شکوه نوروز را بگیرند که برخی منابر نیز به این تلاش‌شان سرعت بیشتر می‌بخشید.
خوش‌بختانه در سال‌های پسین شماری از آگاهان دینی و پژوهشگران با نوشتن مقالات و حتا رساله‌هایی، به بیان واقعیت نوروز پرداختند که این کار غبار فرود آمده بر نوروز را زدوده است.
تلاش‌های خواجه بشیراحمد انصاری، مهران موحد، عبدالبشیر فکرت، کمال‌الدین حامد، احمدذکی خاورنیا، عزیزاحمد حنیف، غلام‌محمد محمدی، عبدالکبیر ستوده، عبدالکبیر صالحی و پرتو نادری در این قسمت قابل یاددهانی است.
چاپ کتابِ «نوروز سنت تکوینی یا بدعتی تشریعی» اثر خواجه بشیر احمد انصاری، یکی از تلاش‌های فکری برای تبیین نوروز است که سه روز پیش از نوروز امسال در کابل رونمایی شد. در این زمینه، رسانه‌های افغانستان به‌ویژه رسانه‌های چاپی نیز نقش به‌سزایی داشته‌اند.
در سال‌های پسین، شماری با بهره‌گیری از ایدۀ طالبانی و برخی از حکومت‌های پیشین افغانستان با حذف نوروز و تغییر آن به نام‌های دیگر، تلاش کرده‌اند بر رُخ این هویت فرهنگی غبار بنشیند؛ اما این تلاش‌ها ره به‌جایی نبرد و نوروز به‌عنوان میراث فرهنگی یک حوزۀ تمدنی ثبت یونسکو شد و نامش شکوه بیشتری به خود گرفت.
امسال اما وزارت اطلاعات و فرهنگ کشور با رونمایی از پرچم نوروز و برگزاری برنامه‌های متنوع و چندین روزه، گرامی‌داشت از نوروز را جز برنامه‌های رسمی حکومت ساخت و اعضای بلندپایۀ حکومت که در سال‌های پیش به ولایت بلخ می‌رفتند، در ارگ از نوروز بزرگداشت کردند.
در کنار این موارد، مردم نیز امسال نوروز را چنان باشکوه تجلیل کردند که کمتر سالی گواه آن بود. در سال‌های گذشته تنها رفتن به مزارشریف و حضور در کارتۀ سخی و برخی تفریحگاه‌ها، احساس نوروزی مردم را تبارز می‌داد، اما امسال پروان، ننگرهار، بدخشان، هرات، کندهار، کوهدامن، سروبی و موسهی کابل، بادام باغ، تپۀ آرامگاه مارشال فهیم، باغ چهلستون، باغ بابر، تپۀ وزیر محمد اکبرخان و…، گواه محافل و حضور پُرکشور مردمی به خاطر گرامی‌داشت از نوروز بود.
با آنکه مردم سالی پُر هراس و فقر ناشی از ناامنی و کرونا را سپری کرده بودند، اما دامن نوروز را فرصت بهتری برای سپاسگزاری از زند‌گی و خالق آن و نگریستن به زیبایی‌های هستی پیدا کردند.
با این حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که نوروز از میان دشمنی‌های چندین‌ساله موفق به‌در شده و تلاش‌هایی که در راستای معرفی این سنت به راه انداخته شده بود، شکوه نوروز را احیا کرده و بزرگداشت از آن را بار دیگر جزء شکوه فرهنگی مردم کرده است.
تا باد چنین بادا!
هارون مجیدی
