زهرا یزدان‌شناس، کارشناس ارشد حقوق بشر
مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می‌کند که بی‌اعتنایی و نادیده گرفتن حقوق انسان، به انجام کارهای وحشیانه‌‌یی منجر شده که وجدان آدمی را در رنج افکنده و پدید آمدن جهانی که در آن تمامی افراد بشر از آزادی بیان و عقیده برخوردار باشند به مثابه عالی‌ترین آرزوی همگی انسان‌ها در آمده است.
این اعلامیه در ماده اول خویش هم بیان می‌دارد که همه افراد بشر، آزاد زاده شده و در حرمت و کرامت و حقوق با هم برابرند. عقلانیت و وجدان به آنها عطا شده و لازم است تا با یکدیگر عادلانه و برادرانه رفتار کنند.
انجام رسالت سازمان ملل برای نجات نسل‌های آینده از آفت جنگ، مستلزم تغییر رویه افراد و کشورها به سوی فرهنگ صلح است. فرهنگی که متشکل از ارزشها، نگرشها و رفتارهایی بر اساس اصول آزادی، عدالت و دموکراسی است و احترام به تمام حق‌های بشری، مدارا و همبستگی را توصیه و خشونت را رد می‌کند. فرهنگی که به ملت‌ها بیاموزد تا از درگیری دوری کنند و مشکلات خود را از طریق گفتگو و مذاکره حل کنند.
سازمان ملل با آگاهی از لزوم ایجاد شرایط ثبات و رفاه و روابط صلح‌آمیز و دوستانه مبتنی بر احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برای همه انسان‌ها بدون تمایز نژاد، جنس، زبان یا مذهب، پنجم اپریل را به عنوان «روز جهانی وجدان» نام گذاشته است و از تمام کشورهای عضو، نهادهای سازمان ملل متحد و سایر سازمانهای بین‌المللی و منطقه‌‌یی، و همچنین بخش خصوصی و جامعه مدنی، از جمله سازمانهای غیردولتی و افراد، دعوت می‌کند تا فرهنگ صلح همراه با دوستی و وجدان را گسترش دهند.
این سازمان همچنین به این نکته توجه دارد که لازم است این فرهنگ، هم‌سو با فرهنگ و آداب و رسوم جوامع محلی، ملی و منطقه‌‌یی افراد باشد و از طرق مختلف به مردم آموزش داده شود. صلح و مدارا فرهنگی است که درک و آموزش آن باید از خانه و خانواده شروع شود و در آموزش رسمی و مدرسه ترویج گردد و در جامعه و روابط افراد با یکدیگر و همچنین در روابط افراد با دولت و نهاهای حاکمیتی نمود داشته باشد.
از طریق تبادل نظر و تجارب با یکدیگر می‌توانیم اهداف صلح و توسعه را در کشورها و مواضع خود ارتقا دهیم. با آنکه سال‌هاست ما در افغانستان درگیر جنگ و نزاع هستیم، اما اگر فرهنگ صلح و عمل مطابق وجدان بیدار انسانی، در زندگی یکایک ما جاری گردد و در روابط خود و دیگران، در هر موقعیت یا مسوولیتی که هستیم مطابق اصول وجدانی عمل کنیم می‌توانیم به روزهای صلح و امنیت در افغانستان،امیدی زودهنگام داشته باشیم. همچنین، روزی را برای افغانستان تصور کنیم که بتوانیم بر اساس تجربه زیسته جنگ و صلح در کشورمان، برنامه‌های آموزشی مربوط به محبت، صلح و وجدان را میزبانی کرده و گفتگوهای صلح و آتش‌بس جهانی را تشویق کنیم.
هر یک از ما انسان‌ها، بخشی از خانواده بزرگ انسانی هستیم که در صورت همراهی و همسویی با هم، می‌توانیم بسیار قدرتمندتر از آنچه باشیم که ما را تقسیم و تفکیک می‌کند. این پایه اصلی اعلامیه جهانی حقوق بشر و نیروی محرکه اجرای اهداف توسعه پایدار است. تبلیغ گسترده روز جهانی وجدان، منجر به بیداری جمعی بشر خواهد شد.
اگر یک اراده جمعی و خواستی فراگیر باشد ما می‌توانیم با تلاش‌های فردی و جمعی خود، فرهنگ وجدان را ایجاد کنیم فرهنگی که به نفع همه بشریت می‌باشد و به نسل‌های فعلی و آینده اجازه دهیم از صلح و توسعه پایدار برخوردار شوند.
رسالت رسانه‌ها این است که در کنار پوشش خبرهای دنیا که اغلب نگران‌کننده و ناامیدکننده هستند، منتشرکننده فکر‌های خوب و حرکت‌های مثبت باشند. تلاش برای بیداری وجدان انسان‌ها، تلاشی هدفمند برای نجات جان انسان‌هایی است که در درگیری یا جنگ‌های احتمالی آینده از بین خواهند رفت.
جامعه محلی یا جهانی با مردمانی که بر اساس وجدان فکر می‌کنند و تصمیم می‌گیرند جامعه‌یی است که حق‌ها در آن تحقق می‌یابد و نزاع‌ها با گفتگو حل خواهد شد. گرچه این تصاویر، نمادین و رویایی است، اما نماد و رویایی که می‌تواند قدم به قدم با خواست فرد فرد افراد جامعه، به حقیقت نزدیک گردد.
بزرگ‌داشت روز جهانی وجدان به مردم یادآوری می‌کند که برای بهبود شرایط خود و جوامع خویش و جامعه جهانی، ابتدا به ندای درون خود و وجدان خویش گوش بدهند و ضمن پیروی از نیروی منصفانه وجدان، بازتاب اندیشه‌ها و اعمال نیک شوند. وجدان، مردم را قادر می‌سازد که یکدیگر را تحمل کنند، ببخشند و دوست داشته باشند و فاصله بین افراد، بین مردم و دولت‌ها و همچنین بین ملت‌ها کوتاه گردد.
یکی از معضلاتی که با رجوع به وجدان و همراهی همه مردم می‌توان به حل آن امید داشت، مشکلات مربوط به محیط زیست است. از آنجا که این کرده خاکی، تنها مکان زندگی همه مردم و موجودات زنده است اگر وجدان فردی و جمعی ما در این زمینه بیدار گردد و مطابق آن عمل شود از آلودگی‌های بیشتر جلوگیری می‌شود و با همیاری همه مردم دنیا، دولت‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌توان برای رفع آن تلاش کرد.
همه‌گیری ویروس کرونا که مردم و جوامع را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده، مرزها و تفاوت‌ها را تشخیص نمی‌دهد و همه ما را، صرف نظر از نژاد، ملیت، مذهب، قومیت و جنسیت تحت تأثیر قرار داده است.
این همه‌گیری جهانی نیاز به یک راه حل جهانی دارد. کرونا، تهدیدی است که می‌تواند فرصت یادآوری این مساله باشد که برای تداوم نسل بشر و زندگی بر روی زمین، نیاز داریم که علاوه بر خودمان به دیگران (در ابعاد همه مردم) دنیا اهمیت دهیم و وجدان فردی و جمعی را سرلوحه تصمیمات و اعمال خویش قرار دهیم تا فردا برای همه، جهانی همراه با صلح و توسعه پایدار باشد.
