زهرا یزدان‌شناس، کارشناس ارشد حقوق بشر
هر سال در هفت اپریل، سازمان بهداشت جهانی با پرداختن به موضوعی خاص در دنیای سلامتی و بهداشت و درمان، آن را برای جلب نظر همگان برجسته می‌کند. این روز از سلامت روان گرفته تا بیمه و همه چیز در زمینه بهداشت و سلامت را در بر می‌گیرد و توجه‌ها و مسیرها را برای رقم زدن اتفاقات و اقدامات بعدی در آینده آماده می‌کند. موضوع سال ۲۰۲۱، «ساختن جهانی عادلانه و سالم» است.
دنیای ما جهانی نابرابر است. برخی از افراد، زندگی سالم‌تری دارند و نسبت به دیگران دسترسی بهتری به خدمات صحی دارند و در مقابل افراد بسیاری به حداقل‌های بهداشتی و درمانی دسترسی ندارند. بسیاری از این موارد، اغلب به دلیل شرایطی است که افراد توانایی تغییر آن را ندارند، شرایطی که در آن متولد شده‌اند، رشد می‌کنند، زندگی می‌کنند، کار می‌کنند و پا به سن می‌گذارند.
پاندمی کرونا، این نابرابری‌ها را هم در داخل جوامع هم بین کشورها افزایش داده است. جوامعی که قبلا آسیب‌پذیر بوده‌اند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند و احتمال دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت برای آنها کمتر است و عواقب نامطلوبی از لحاظ سلامتی، اقتصادی و اجتماعی نیز تجربه می‌کنند.
در سراسر جهان، برخی از گروه‌ها برای تأمین هزینه‌های زندگی خود با درآمد روزانه اندک تلاش می‌کنند، از شرایط مسکن و تحصیلات ضعیف‌تری برخوردار هستند، فرصت‌های شغلی کمتری دارند، نابرابری جنسیتی بیشتری را تجربه می‌کنند و به محیط‌های امن، آب و هوای تمیز، امنیت غذایی و خدمات بهداشتی دسترسی کمی دارند یا اصلا دسترسی ندارند این شرایط منجر به رنج مستمر، بیماری غیر قابل اجتناب و مرگ زودرس می‌شود.
در واقعیت امروز، میلیون‌ها نفر هنوز به خدمات درمانی دسترسی ندارند. میلیون‌ها نفر دیگر مجبور به انتخاب بین مراقبت‌های بهداشتی و سایر هزینه‌های روزانه مانند غذا، لباس و حتی خانه هستند. حداقل نیمی از مردم جهان در حال حاضر قادر به دریافت خدمات بهداشتی ضروری نیستند.
شرایط این گروه‌ها و افراد، ناعادلانه است ولی قابل پیش‌گیری و جبران است. به همین دلیل سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی در راستای اهداف توسعه پایدار از کشورها می‌خواهند که اطمینان حاصل کنند که همه افراد از شرایط زندگی و کار مناسب برای سلامتی برخوردار باشند و نابرابری‌های بهداشتی را کنترول کنند و اطمینان حاصل کنند که همه افراد می‌توانند به خدمات بهداشتی با کیفیت در هر زمان و مکانی که نیاز دارند دسترسی پیدا کنند.
سازمان جهانی صحت بر این اصل تاسیس شد که همه مردم باید بتوانند حق خود را در بالاترین سطح ممکن از سلامت تحقق بخشد. بر همین اساس، روز هفتم اپریل، با عنوان «روز جهانی سلامت» نامگذاری شده تا تجدید میثاقی به تعهد و وظیفه کشورها در راستای تحقق حق بر سلامت باشد. برخورداری از بالاترین استندرد بهداشتی یکی از حقوق اساسی هر انسانی بدون تمایز نژاد، مذهب، عقاید سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی است. این سازمان و همکاران آن تلاش می‌کند شرایط بهداشت و سلامتی در دنیا در جهتی پیش برود که اطمینان حاصل شود همه افراد می‌توانند خدمات صحی با کیفیت را در هر کجا و زمانی که به آنها احتیاج دارند، بدون تحمل مشکلات مالی دریافت کنند و هیچ فردی مجبور نباشد بین سلامتی و سایر ملزومات زندگی یکی را انتخاب کند.
با آنکه انتظار می‌رفت با برنامه‌ریزی کشورها برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار از میزان فقر در دنیا کاسته شود بر اثر بحران کرونا، سطح فقر جهانی افزایش یافته و مانع پیشرفت در جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار می‌شود. بیش از یک‌میلیارد نفر که در سکونت‌گاه‌های غیر رسمی یا زاغه‌نشین زندگی می‌کنند با چالش‌های زیادی در جلوگیری از عفونت و انتقال ویروس کرونا مواجه هستند.
سلامتی یک حق بشری است. همه افراد صاحب حرمت و کرامت هستند و هیچ فردی نباید به انتخاب بین سلامتی و احتیاجات دیگر زندگی، بین خرید دوا و غذا یا حتی بین مرگ و مشکلات اقتصادی، مجبور به انتخاب باشد. از این رو پوشش بهداشتی جهانی برای سلامتی و رفاه مردم و ملت‌ها کلیدی است و شرایط پاندمی کرونا، صحه‌یی بر این مطلب است که بدون سلامتی همه مردم در همه جای جهان، امکان زندگی سالم و همراه با آرامش برای دیگران هم فراهم نخواهد شد.
اگرچه دشوار است اما پوشش بهداشت و سلامت جهانی، امری امکان‌پذیر است. کشورها به روش‌های مختلفی به پوشش بهداشت جهانی می‌پردازند و هیچ روش و مقیاسی متناسب با شرایط همه وجود ندارد، اما باید اطمینان حاصل شود که همه از حداکثر خدماتی که هر کشوری امکان ارایه آن را دارد بهره‌مند می‌شوند و از سوی دیگر کشورها به یکدیگر کمک کنند که امکانات همه کشورها در زمینه بهداشت و سلامت افزایش پیدا کند.
همه افراد، جوامع، شهرها، متخصصان بهداشت، سازمان‌های جامعه مدنی، رسانه‌ها، دولت‌ها می‌توانند با همراهی با اقدامات همگام با اهداف توسعه پایدار، در مسیر پوشش بهداشت و سلامت جهانی نقش داشته باشند. همه اقدامات می‌توانند با قدم‌های کوچک و از من، ما، جامعه محلی و کشور شروع شوند و به سطح دنیا تسری پیدا کنند.
