فرمان زن‌ستیزانه و چند نکته!

سید *محمدعلی رضوانی
حکومت طالبان در تازه‌ترین اقدام خود در این اواخر، طی فرمانی از زنان خواسته که پوشش مورد نظر آنها «برقع» را بپوشند و هنگام بیرون رفتن از خانه، تمام بدن به‌شمول چشم‌هایشان را نیز بپوشانند. این دستور طالبان به‌دنبال سلسله اقداماتی صورت می‌گیرد که از چندی قبل تشدید یافته‌اند .
منع دختران از تحصیل در مقطع بالاتر از صنف ششم، اخراج بانوان شاغل از کارهایی که به گمان طالبان ضروری نیستند، ممنوعیت تظاهرات زنان و اجازه نداشتن سفر زنان بدون محرم شرعی، از قبل توسط طالبان علیه زنان کشور اعمال شده بودند .
حجاب اجباری تازه‌ترین اقدام زن‌ستیزانه طالبان است که در سطح وسیع ملی و بین‌المللی با واکنش‌های تند مواجه شده است. فرمان جدید طالبان که بی‌تردید آخرین آن نخواهد بود، افغانستان را به بزرگ‌ترین زندان برای مردم و به‌ویژه زنان تبدیل نموده است .
در مورد این فرمان چند نکته قابل یادآوری است که شاید از دیدها پنهان مانده باشند، زیرا کمترین واکنش در برابر آنها را در سطح ملی و جهانی شاهد بوده‌ایم .
بازگشت به گذشته
از شروع مذاکره میان گروه طالبان و ایالات متحد امریکا در دوحه قطر، رسانه‌های توجیه‌گر سیاست‌های امریکا، به‌صورت فشرده و هدفمند به تفاوت میان طالبان ۱۹۹۵ و ۲۰۲۱ تاکید می‌ورزیدند. بمباردمان تبلیغاتی این رسانه‌ها آن‌چنان وسیع، گسترده و دامنه‌دار صورت می‌گرفت که حتی کارشناسان مسایل افغانستان نیز تحت تاثیر آن قرار گرفته و درصدد یافتن نشانه‌های تفاوت بودند. عکس سلفی گرفتن طالبان، استفاده از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی جزیی از همین نشانه‌ها قلمداد می‌شدند.
اکنون که نه ماه از به قدرت رسیدن طالبان می‌گذرد، تمام شواهد و همه نشانه‌ها دال بر بازگشت طالبان به ۲۷سال پیش است. به‌رغم استفاده طالبان از فرآورده‌های تکنولوژی، هیچ تغییری در ماهیت فکری و ایدیولوژی آنها به وجود نیامده است. تنها تفاوت میان طالبان ۲۰۲۱ و ۱۹۹۵ هوشیاری و یادگیری چگونگی بازی با افکار مردم و جامعه جهانی است که در این مدت آن را به‌خوبی آموخته‌اند.
پالیسی و سیاست‌گذاری‌های هدفمند و خزندۀ طالبان علیه نمادهایی که آزادی را تمثیل می‌کنند، دورنمای حکومت طالبان را نشان می‌دهد. بنابراین اگر کسانی هنوز باور دارند که طالبان امروز، طالبان دیروز نیستند، بدانند که در دام خطرناک تبلیغاتی افتاده‌اند که آگاهانه بیش از سه سال است بر آن پا فشاری می‌شود تا چهره دیگری از طالبان به تصویر کشیده شود .
جزای جرم ناکرده
در بخشی از فرمان طالبان آمده که در صورت تخلف زنان از فرمان حجاب طالبان، در مرحله اول خانه وی تثبیت، بعد مرد خانواده به دفتر امر به معروف و نهی از منکر طالبان احضار، در مرحله سوم سه روز زندانی و در مرحله چهارم مرد خانواده به محکمه تحویل داده شده و جزای مناسب به وی داده می‌شود.
در این بخش از فرمان طالبان چند مساله نهفته است: اولین چیزی که در آن برجسته شده، تعریف غیر انسانی از زن است. طالبان زنان را حتی به حدی که آنها را به جرم عمل‌شان مجازات کنند، آدم محسوب نمی‌کنند. طالبان زنان را یا به حد و اندازه یک کودک نابالغ وغیر عاقل می‌پندارند و یا حتی مقام آنها را نازل‌تر از آن تعریف می‌کنند.
خداوند در قرآن شریف از زنان و مردان مومن نیکوکار و نیز مردان و زنان گناه‌کار در یک ردیف نام می‌برد و برای آنها وعده پاداش و یا جزا می‌دهد. آیا طالبان تعریف دیگری به‌جز آنچه در قرآن آمده، برای زنان دارند که آنها را مستحق جزا هم نمی‌دانند؟ مفهوم چنین تعریفی جز فرو دانستن زنان از حد و مقام یک انسان، چیزی دیگری نیست .مساله دوم، مبنای حکم جزای مردی است که به جرم بی‌حجابی زن به آن تحمیل می‌شود. طالبان مبنای این حکم را از کجا آورده‌اند؟
متون دینی و حقوقی همه کشورهای اسلامی و از جمله افغانستان به شخصی بودن جرم و جزا تاکید دارند. در هیچ منبع دینی نیامده که جزای گناه یک گناه‌کار را کسی باید تحمل کند که هیچ دخالتی در آن نداشته است.
هر خانه یک زندان
طالبان در پایان فرمان حجاب اجباری، پیشنهادی به زنان کشور می‌دهد که از تمام بخش‌های آن خطرناک‌تر است و پیامدهای را برای زنان و جامعه به‌وجود می‌آورد که ده‌ها سال وقت و انرژی می‌خواهد تا تاثیرهای منفی روحی و روانی آن از زنان و جامعه رفع شود .
طالبان به زنان می‌گویند که باید در خانه بمانند و بهترین راه حفظ حجاب زنان آن است که در چهارچوب خانه‌شان زندانی باشند. آیا طالبانی که این پیشنهاد را آماده و به رهبرشان دادند و امضای وی را گرفته‌اند، می‌دانند که نتیجه زندانی کردن زنان برای جامعه چقدر می‌تواند خطرآفرین و دارای پیامدهای ناگوار باشد؟ آیا طالبان می‌دانند کسانی که در زندان هستند تعادل روانی ندارند و نمی‌توانند با اطرافیان‌‌شان و به‌ویژه فرزندان و کودکان‌شان رفتار سالم داشته باشند؟
طالبان به نتایج روحی، روانی و اجتماعی این فرمان واقف نیستند. آنها بدون این‌که بدانند چه دورنمایی برای جامعه افغانستان به تصویر می‌کشند، با الهام از کنج مدارس نمناک دینی پیشاور و حقانیه، برای مردم یک کشور تصمیم می‌گیرند.