با شروع روند ثبت‌نام رای‌دهندگان می‌توان گفت که پروژه انتخابات پارلمانی در افغانستان کلید خورده است؛ اما بر همگان واضح و مبرهن است که این انتخابات با چالش‌های بسیاری روبه‌روست. روند رو به‌فزون تهدیدهای امنیتی و بیم تقلب در انتخابات تا حدی باعث شده که مردم رغبت چندانی برای مشارکت در این انتخابات نداشته باشند. عدم خوش‌بینی مردم به‌پروسه انتخابات متاسفانه بر می‌گردد به‌تجربه‌های بدی که مردم از انتخابات گذشته داشته‌اند و تا زمانی‌که این نگرانی‌ها رفع نشود، نمی‌توان توقع داشت که مردم برای شرکت در انتخابات انگیزه داشته باشند.
وظیفه دولت در برگزاری سالم و بدون تقلب انتخابات از کسی پوشیده نیست اما این‌که دولت این توانایی را دارد یا نه، با تردید روبه‌روست. از سوی دیگر اوضاع امنیتی چندان به‌سامان نیست و این هم خود معضل دیگری فراروی برگزاری انتخابات است. تلاش دولت در قناعت‌دادن مردم برای مشارکت در انتخابات از یک‌سو و این‌که چه تضمینی وجود دارد که اتفاقات گذشته تکرار نشود از سوی دیگر، مشکلات عمده دولت در برگزاری انتخابات به‌شمار می‌رود.
مردم بعد از سقوط طالبان با شور و شوق وصف‌ناپذیری در انتخابات شرکت کردند؛ اما اتفاقات بعد از انتخابات باعث سرخوردگی مردم شد که این مساله در انتخابات پیش رو نیز صدق می‌کند. در این‌که دولت با مشکلات بسیاری روبه‌روست – که به‌تنهایی و بدون حمایت مردم نمی‌تواند از پس آن‌ها برآید- شکی نیست اما این‌که دولت وظیفه خود را در قبال مردم و سرنوشت آن‌ها به‌درستی انجام دهد توقعی است که مردم از این دولت دارند.
البته ناگفته نباید گذاشت که حساب دولت فعلی را از دولت قبلی جداست؛ چراکه در دولت قبلی خود دولت جزیی از پروسه تقلب و ناامنی بود و متاسفانه مشکلات دولت قبلی کماکان گریبان‌گیر دولت فعلی هم است.
دعوت مخالفان مسلح برای شرکت در انتخابات چالش دیگری‌ست که دولت با آن روبه‌روست و این‌که دولت چه میکانیزم و سیستمی را برای این مساله پیش‌بینی کرده، برای مردم واضح نیست.
اصل مردم‌سالاری و دمکراسی از وعده‌های حامیان خارجی دولت افغانستان بوده است که متاسفانه به‌درستی در جامعه نهادینه نشده است و این‌که همه بتوانند آزادانه در مسایل سیاسی و اقتصادی نظر بدهند هم پذیرفتنی است، اما عدالت هم باید جایگاه خودش را داشته باشد.
درک مردم از چالش‌های فراروی دولت می‌تواند تا حدی به‌باورمندی مردم برای شرکت در انتخابات کمک کند اما این به‌تنهایی کافی نیست و دولت باید راه‌کاری‌هایی در نظر بگیرد که اعتماد مردم در برگزاری آزاد و سالم انتخابات جلب شود. از جمله راه‌کارهایی که می‌تواند این حس را در مردم به‌وجود بیاورد؛ محاکمۀ کسانی است که در انتخابات قبلی دست به‌تقلب زدند و متاسفانه فقط از کار برکنار شدند و در هیچ محکمه‌یی بازخواست هم نشدند. وظیفه دولت است که به‌این معضل توجه کند تا این مساله درس عبرتی باشد برای کسانی‌که در پروسه انتخابات نقش دارند. شاید بتوان گفت که اگر این اتفاق بیفتد، تا حدی حس اعتماد مردم به‌دولت و انتخابات بیشتر می‌شود.
از سوی دیگر تهدیدهای امنیتی هم از دیگر نگرانی‌های مردم برای شرکت در انتخابات است که باید به‌آن توجه شود. دولت باحمایت نیروهای خارجی، گراف تهدیدهای امنیتی را پایین بیاورد. باید دولت سازوکار جدیدی را در برخورد با مخالفان مسلح در پیش بگیرد و با اصلاحات در نیروهای امنیتی و نظامی، می‌تواند توان مقابله این نیروها را افزایش دهد و خواستار حضور فعال و پررنگ نیروهای خارجی در افغانستان برای مبارزه با گروهای تروریستی نیز شود.
فرصت زیادی به‌برگزاری انتخابات نمانده و مشکلات دولت هم بیش از گذشته است. مشکلات امنیتی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دخالت کشورهای همسایه و … دامن‌گیر انتخابت پیش‌رو است که شمردن و تحلیل این مشکلات خود مجالی دیگری را می‌طلبد، اما مورد مهمی‌که باید به‌آن توجه شود؛ نقش کشورهای همسایه در تامین امنیت و یا عدم امنیت است.
همسایه‌ها هم از جمله چالش‌های روبه‌روی دولت است؛ زیرا دخالت‌های روزافزون برخی از همسایگان در امورد داخلی و افزودن برتنش‌های موجود، مشکلات مردم و دولت را زیاد ساخته است که باید به‌آن توجه شود و راه‌کاری مناسب برای حل این معضل ارایه شود.
ساختار دولت فعلی نیز برای دولت مشکل دیگری است؛ زیرا در واقع تقسیم قدرت و منافع شخصی باعث شده تا راندمان کاری دولت تا حدی بسیاری پایین بیاید. درگیری‌ها و تنش‌هایی که در درون دولت وجود دارد و سوء‌استفاده برخی از همسایه‌ها از این وضعیت، متاسفانه وضعیت امنیتی را سخت نابسامان کرده است. تقابل منافع شخصی و جمعی در دولت بسیار است و باید به‌این معضل نیز توجه شود. تنش در دولت آن هم در شرایط حساس کنونی اوضاع امنیتی را متاسفانه وخیم‌تر کرده است.
میزان شرکت مردم در انتخابات هم برای دولت و هم برای حامیان خارجی آن مهم است و زمانی می‌توان روی شرکت مردم در انتخابات حساب باز کرد که نگرانی‌های آن‌ها درک شود و برای رفعش کاری صورت بگیرد.
دولت و حامیان خارجی‌اش فرصت مقابله با چالش‌های پیش‌رو را دارند؛ ازاین‌رو باید انگیزه مردم را برای شرکت در انتخابات افزایش دهند. آگاهی‌دهی دولت از شرایط فعلی و کوشش برای حل مشکلات از جمله راه‌کاری‌هایی است که می‌تواند رابطه دولت و مردم را بیشتر کند، اگرچه شاید در بسیاری از موارد دولت توانایی حل مشکلات مردم را نداشته باشد اما باید صادقانه مشکلات و معضلاتش را با مردم در میان بگذارد.
در بسیاری از موارد دولت برای حل مشکلاتش می‌تواند از مردم کمک بخواهد و یا حداقل همفکری مردم را با خود داشته باشد؛ کاری که در تاریخ افغانستان صورت نگرفته و می‌تواند یک ایده خوب برای یک حکومت مردم‌سالار در افغانستان باشد.
فصل جدید در تاریخ افغانستان رقم نخواهد خورد مگر این‌که فاصله مردم و دولت کم شود و از یک ارتباط یک‌سویه به‌یک ارتباط دو سویه تبدیل شود. این‌که گفته می‌شود قدرت در حکومت‌های مردم‌سالار از آن مردم است باید به‌آن عمل شود. قدرت باید به‌مردم تحویل داده شود. کاری‌که تا حال صورت نگرفته و جا دارد که در این برهه حساس توسط دولتی که خود را حامی مردم می داند انجام داده شود. دولت و مجلس باید قدرت و مشروعیت خود را از مردم بگیرند. توان دولت برای مقابله با مشکلات و چالش‌ها زمانی موثر خواهد شد که مردم را همراه خود داشته باشد.
محمدعلی عباسی؛ روزنامه‌نگار
