این روزها نزول ارزش افغانی در برابر دالر امریکایی باعث شده است تا طعم زندگی به کام عده‌یی تلخ و برای معدودی شیرین شود.
دلایل سیاسی و اقتصادی زیادی برای این نزول قیمت وجود دارد که یکی از آنها تاثیر منفی سقوط ریال ایران در برابر دالر است. حجم گسترده قاچاق دالر به ایران از طریق مرزهای مشترک یکی از عوامل کمبود دالر در بازار و افزایش قیمت برای آن است.
از طرفی به دلیل ثبات نداشتن قیمت ارز و نیز بحران‌های اجتماعی و امنیتی که نتیجه شرایط ناآرام کشور است، مردم علاقه دارند سرمایه‌های خود را به شکل دالر در خانه نگاه دارند. این تقاضای فراوان برای خرید این ارز بین‌المللی باعث کاهش آن در بازار و در نتیجه افزایش نرخ آن در برابر افغانی خواهد شد.
دیگر اینکه اگرچه پول رایج کشور افغانی است اما بیشتر مبادله‌ها در داخل کشور از جمله خرید و فروش ملک، موتر، کرایه منازل و حتی شهریه برخی مراکز آموزشی با دالر انجام می‌شود. در حالی که معاش بیشتر مردم به افغانی است، آنها مجبورند در ازای بالا رفتن نرخ دالر، پول بیشتری برای خرید یا دریافت خدمت بپردازند.
نرخ کالاهای وارداتی نیز با بالا رفتن دالر، افزایش می‌یابد و توانایی مردم در خرید برخی اقلام روز به روز کم می‌شود. گرانی، مستقیم بر معیشت مردم طبقه متوسط و ضعیف که عایدی مناسب ندارند، اثر می‌گذارد و شرایط زندگی آنها را سخت می‌کند. حتی کسانی که پیشتر زندگی متوسط داشتند، هر روز برای تامین مایحتاج زندگی فشار بیشتری را متحمل شده و فاصله‌شان با خط فقر کمتر می‌شود.
در نقطه مقابل هم صاحبان درآمدهای دالری با بالا رفتن ارزش آن، هر روز پولدارتر می‌شوند. در واقع می‌توان جامعه را به دو بخش ثروتمند و فقیر تقسیم کرد که پولدارها هر روز پولدارتر و فقرا فقیرتر می‌شوند. غافل از اینکه همه ما «کشتی نشسته‌گانیم» و نمیتوان سود و ضرر فردی را بر جمع ارجح دانست. هر آسیبی به بخشی از جامعه، کم‌کم دامن‌گیر تمام آن می‌شود.
آنچه باید به آن توجه کرد این است که این قیمت دالر نیست که روزبه‌روز بالا می‌رود، در اصل این ارزش پول کشور است که کم می‌شود. دالر مهم‌ترین ارز مرجع در دنیاست که هیچ‌گاه ارزش آن کم یا زیاد نمی‌شود و با پشتوانه ثروت‌مندترین بانک دنیا، سنجه‌یی برای دیگر پول‌های دنیا محسوب می‌شود. در نوسانات اخیر باید گفت که ارزش دالر زیاد نشده است، بل نرخ افغانی است که کم شده و خبر از ضعف اقتصادی کشور ما و ناکامی دولت‌مردان در کنترول ارزش پول کشور در برابر اسعار خارجی می‌دهد.
در مجموع پیامدهای گسترده این نوسان بر ابعاد متفاوت زندگی روزمره مردم و جامعه تاثیر بسیار زیادی دارد و همین موضوع باید پرداختن به این مهم را در اولویت کار سیاست‌مداران و اقتصاددانان کشور قرار دهد. سیاست‌های درست اقتصادی و مدیریت موثر بازار اسعار خارجی جلو آسیب‌ها و مشکلات بیشتر ناشی از بالا رفتن نرخ دالر را می‌گیرد.
طرح‌های موقتی و شتاب‌زده شاید بتواند در کوتاه‌مدت نرخ اسعار را ثابت نگه دارد و یا حتی کمتر کند، اما در طولانی‌مدت جوابگو نیست و باید برای حل آن برنامه‌یی اساسی و درست تطبیق شود.
نرخ باثبات ارز، حفظ ارزش پول ملی و ایجاد ثبات در بازار، باعث افزایش رشد اقتصادی می‌شود و به تبع آن میزان تولید و اشتغال بالا می‌رود، سطح رفاه عمومی افزایش می‌یابد و قیمت‌ها کم خواهد شد. بنابراین مسوولان و سیاست‌گذاران بانکی باید توجه جدی‌تر برای حل زودتر این چالش داشته باشند.
زهرا بهره‌مندی
