نزدیک به یک‌سال می‌شود که گفتگوهای صلح افغانستان هر از گاهی سرخط خبرهای داغ رسانه‌های داخلی و رسانه‌های جهان می‌شود و این گفتگوها در چند ماه اخیر به‌حالت کم‌سابقه و کم‌پیشینه خود رسیده است. نماینده صلح ایالات متحده امریکا در چند مورد با نماینده‌های گروه طالبان رو در رو نشسته و در مورد صلح و ختم جنگ در افغانستان باهم گفتگو کرده‌اند. هرچند طالبان حاضر به مذاکره رو به رو با دولت افغانستان نشده است، اما امیدها بیشتر از هر زمان دیگر بر این است که این گفتگوها نتیجه دهند و مردم افغانستان پس از چهل‌سال جنگ و خشونت و خونریزی روی صلح و آرمش را ببیند.
همه از پیشرفت گفتگوهای صلح خشنود هستیم، اما آن‌چه در این میان باعث نگرانی است حضور کم‌رنگ زنان و جایگاه و موقعیت آنان پس از توافق دو‌طرف برای ختم جنگ است. زنان نصف جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند و در ۱۸سال گذشته بخش مهمی از بدنۀ جامعۀ مدنی و سیاسی افغانستان را شکل داده‌اند و در تمام عرصه‌ها هم‌پا و هم‌سطح مردان در تمام فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حضور پررنگ داشته‌اند. اما حضور کم‌رنگ و سمبولیک آنان در گفتگوهای صلح، قابل نگرانی جدی است و ما را از پیامد این گفتگوها نگران کرده است. در ترکیب هیأت مذاکره‌کننده صلح دولت افغانستان تنها سه زن حضور دارند، درحالی که هیچ زنی به نمایندگی از گروه طالبان در میز مذاکره نیست و این برای زنان افغانستان قابل قبول نیست.
حالا که گفتگوهای صلح بیشتر از هر زمان دیگری داغ شده است و احتمال آمدن طالبان بیشتر از هر وقت دیگری وجود دارد، سکوت زنان به‌خصوص سکوت آن‌هایی که همیشه داعیه مطالبه از حقوق زنان را سر داده‌اند و نام فعالان حقوق زن را همیشه با خود یدک کشیده‌اند شرم‌آور است. تا هنوز صدای جدی‌یی که بتواند خواسته‌ها و مطالبات زنان را در گفتگوهای صلح افغانستان تبلور دهد از آدرس زنان بلند نشده، تنها کسی که از پیامدهای این گفتگوها هشدار داده، سیما سمر رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان است. سیما سمر در نشستی که به منظور بررسی نقش زنان در حکومت‌داری خوب در تالار کمیسیون حقوق‌بشر افغانستان برگزار شده بود، به طرف‌های مذاکره‌کننده هشدار داد که ارزش‌های جدید به‌خصوص حقوق زنان قابل معامله نیست. دیگر تمامی فعالان حقوق زن تاهنوز سکوت کرده‌اند. مگر فراموش کرده‌اند که همین طالبان بودند که زنان را در سرک‌ها و پس‌کوچه‌های شهر و دهات شلاق می‌زدند، مگر همین طالبان نبودند که زنان را از تمام حقوق و امتیازات سیاسی و مدنی‌شان محروم کرده بودند و به آن‌ها حتی اجازه بیرون آمدن از خانه‌های‌شان را نمی‌دادند. مگر همین طالبان نبودند که زنان را مجبور به پوشیدن برقع کرده بودند و بیشتر از یک حیوان به آنان ارزشی قایل نمی‌شدند.
چطور فراموش کرده‌اید؟ طالبان همان طالبان ۲۰سال پیش است، هیچ تغییری در باورها و عقیده‌شان نیامده است، گزارش‌ها نشان می‌دهد که تنها در همین سال جاری خورشیدی زنانی زیادی توسط طالبان سنگسار و تیرباران شده‌اند.
هرچند تا هنوز از محتوای مذاکرات صلح، مردم افغانستان دور نگه‌داشته شده است و هیچ یک از طرف‌ها نتیجۀ گفتگوها را تاکنون به صورت مستقیم و با جزییات آن با مردم شریک نکرده، اما آن‌چه از لابه‌لای صحبت‌های زلمی خلیل‌زاد نماینده صلح ایالات متحده امریکا به دست می‌آید، نگران‌کننده است. خلیل‌زاد در مصاحبه با رسانه‌های داخلی افغانستان خیلی صریح و روشن تأیید می‌کند که خط قرمز ایالات متحده امریکا در گفتگوهای صلح این است که دوباره افغانستان لانۀ امنی برای گروه‌های تروریستی چون داعش و القاعده نمی‌شود تا دوباره خطری مثل حمله ۱۱سپتمبر را متوجه ایالات متحده و مردم امریکا کند، اما این‌که در افغانستان چی گروهی به قدرت می‌رسد و دست‌آوردها و ارزش‌های مثل حقوق بشر، انتخابات، آزادی بیان، بازار آزاد و به‌خصوص حقوق زنان چی می‌شود هیچ ربطی به ایالات متحده امریکا ندارد و در این مورد باید خود افغان‌ها تصمیم بگیرند.
پس از چهار دهه جنگ و خونریزی تمام مردم افغانستان و به‌خصوص زنان که از قربانیان اصلی خشونت‌ها بوده‌اند تشنه صلح هستند و صلح و امنیت سرتاسری آروزی دیرینه‌شان است، اما نه به هر قیمتی.
دولت افغانستان، ایالات متحده امریکا و سایر بازی‌گرانی که در گفتگوهای صلح افغانستان نقش بازی می‌کنند، باید بدانند که دست‌آوردها و ارزش‌هایی که در دو دهه اخیر با قربانیان بی‌شماری که مردم افغانستان برای حفظ و نگهداری آن‌ها پرداخته است، در هیچ صورتی قابل معامله نیستند. اگر معامله شود هم آن صلح، صلح پایدار نیست و باعث بی‌اعتمادی و خشونت‌های بیشتر خواهد شد؛ چون گروه‌های که در سایه نظام دموکراتیک و با ارزش‌های لیبرال در این چند سال رشد کرده‌اند به هیچ وجه عقب‌نشینی نخواهند کرد و یک بار دیگر زیر سایۀ نظام سیاه، جهل و جنایت طالبان نخواهند رفت.
نویسنده: سیما عارفی
