بدون مشروعیت انتخاباتی، گفتگوهای صلح بیمعناست
سرمقاله: در حالیکه هشتمین دور گفتگوهای صلح میان نماینده ویژه ایالات متحده امریکا و نمایندگان طالبان در روزهای نزدیک آینده در قطر برگزار خواهد شد، طالبان و طرف امریکایی برای نهاییسازی یک توافقنامه نسبتا جامع کار میکنند تا بستری برای نشست بینالافغانی «اسلو» فراهم آید، اما این طرف حکومت افغانستان کمپاین انتخاباتی، انتخابات ریاست جمهوری را شروع کرد و طالبان هم حملات انتحاری را تشدید بخشید.
انتخابات و صلح دو بحث جدی حکومت افغانستان است. رییسجمهور غنی هر دو موضوع را ضروری و جزو اولویتهای دولت تعریف میکند، اما از آن جا که هم روند صلح زمانگیر شد و هنوز هم زمان مشخص به نتیجه رسیدن این نشستها معلوم نیست و ممکن یکی دو سال دیگر را نیز در بر بگیرد، حکومت ناگزیر است به سوی انتخابات برود.
براساس قانون اساسی کشور و خاصیت نظامهای دموکراتیک و جمهوری، انتخابات شاهکلید مشروعیت اقتدار نظام سیاسی و رهبری سیاسی است. زمان قانونی زعامت حکومت وحدت ملی در ماه جوزای امسال به اتمام رسید. باید تا حالا انتخابات تکمیل میشد و حکومت جدید کارش را شروع کرده بود.
ولی به دلیل مشکلات امنیتی و نیز مشکلات تخنیکی در کمیسیونهای انتخاباتی، مشکلات مالی و موارد دیگر، حکومت موفق به برگزاری به وقت انتخابات نگردید.
حالا که نتیجه روند صلح به این زودیها معلوم نیست، حکومت موظف و مکلف است که انتخابات را برگزار کند تا از آن طریق مشروعیت حکومت و مشروعیت رهبری نظام تمثیل گردد. چه اینکه بدون یک نطام مشروع طرف گفتگو شدن با طالبان نیز بیمعنا خواهد بود. به این دلیل حکومت باید به طرف انتخابات برود.
اما در طرف دیگر که طالبان دستکم برای رسیدن به بخشی از قدرت دل گرم کرده بودند، برای یک مشارکت قانونمند و مشروع باید پنج سال دیگر انتظار بکشند. در عین زمان طالبان در زمان شدت گفتگوها بیش از هر زمان دیگر خودشان را جدی گرفتهاند. آنها خودشان را برنده میدان جنگ پنداشته، باور دارند با راهاندازی یک سلسله گفتگوها با امریکا میتوانند مشروعیت جهانی کسب کنند و تا حدودی از اعمال جنگی گذشتهشان تطهیر گردند.
روی این اصل، آغاز کمپاین انتخابات ریاست جمهوری چندان به مزاح طالبان خوش نیامد که بهزعم طالبان موجب خوردبینی از طرف حکومت در برابر برجستهسازی طالبان نیز شده است.
حمله به دفتر روند سبز به تاریخ ششم اسد و حملات قبل از آن در یک هفته گذشته نشان میدهند که در ماههای آینده، موج حملات انتحاری افزایش خواهد داشت. قوت این احتمال زمانی بیشتر میشود که در تمام دوره زعامت رییسجمهور غنی، افغانستان با پاکستان رابطه تنشآلودی داشته، هرچند در ابتدا آقای غنی تلاش زیادی به خرج داد تا اگر بتواند مسیر جدیدی در دیپلوماسی دو کشور ایجاد گردد، اما توفیقی نداشت.
از جانب دیگر برخی از اقدامهای منطقهشمول و تسریع برای اجراییسازی برخی از پروژههای چندملیتی که پاکستان را به افغانستان وابسته میسازند، سیاستمداران پاکستانی را بیش از پیش بدبین ساختهاند. آمدن صالح بهعنوان یک چهره امنیتی جوان و در عین حال ناسیونالیست ضد پاکستانی، واهمه پاکستان را جدیتر ساخته است.
هرچند حملات انتحاری در افغانستان اکثرا پیچیده است و توسط گروههای مختلف و از مجراهای مختلف عملی میگردند، حمله به دفتر صالح بیش از سایر موارد پیچیده به نظر میرسد. در کشورهای پساجنگ و بحرانزده مثل افغانستان حذف فزیکی رقیب آسانترین کار پنداشته میشود، از این رهگذر نمیتوان تمام گناه را به عهده طالبان و پاکستان گذاشت. اما در کلیت بحث، دست پاکستان از عقب چنین حملات را نمیتوان نادیده گرفت.
امرالله صالح بهعنوان کسیکه هم اهل اطلاعات و تحلیل مسایل امنیتی است، هم شرایط فزیکی بهتری برای کار بهتر و بیشتر دارد، هم انگیزه جدی علیه پاکستان و نهادهای مداخلهگر پاکستانی دارد و نیز رابطه خوبی با جهان دارد، تکیه کردن وی در چوکی معاونت اول ریاست جمهوری کشور برای پروژههای تروریستی پاکستان خطرناک است.
از این رو میتوان نتیجه گرفت که طالبان در ماههای پیش رو کل پروسه انتخاباتی بهشمول چهرههای موثر را هدف قرار خواهند داد.
هرچند در ظاهر توافق شده است که مدیریت گفتگوی بینالافغانی مستقیم در دست حکومت و طالبان باشد، در این خصوص از پیشرفتهای خوبی حرف به میان میآید، اما نباید این نکته را از نظر دور داشت که در بازیهای سیاسی هر احتمالی بعید نیست.
بنابراین حکومت باید آمادگی جدی داشته باشد، حتا اگر دست کشورهای منطقه برای تخریب روند انتخابات هم در عقب حملات تروریستی طالبان نباشند، طالبان برای بزرگنمایی و گرفتن امتیاز بیشتر به راهاندازی چنین حملاتی بیش از پیش مبادرت خواهند ورزید.
با این وصف، انتخابات پیش رو دشواریهای خود را خواهد داشت و شرایط امنیتی هرچند موقتی وخیمتر خواهد شد. بنابراین نیاز است که حکومت و نهادهای امنیتی بیش از پیش روی حفاظت از نهادهای انتخاباتی، دفاتر کمپاینی و افراد سرشناس دخیل در انتخابات دقت بیشتر بهخرج دهند.