ادعا می‌شود که در بیش از 80درصد توافق‌نامه میان نماینده ویژه ایالات متحده امریکا و نمایندگان طالبان در دور هشتم قطر تفاهم شده است. عمده‌ترین بحث تا حالا بیرون شدن نیروهای امریکایی از افغانستان بوده است. از قرار معلوم امریکایی‌ها نیز ظاهرا آمادگی خروج نیروهای‌شان از افغانستان را گرفته‌اند.
اما زلمی خلیلزاد در آخرین توییت خود نوشته است: «طالبان نشانه‌هایی از تمایل برای توافق نشان داده. ما برای رسیدن به یک توافق خوب آماده‌ایم.»
خلیلزاد در توییت روز گذشته خود با کمی توضیح نوشته بود: «برای از سرگیری گفتگوها با طالبان به دوحه رسیدم. ما به دنبال یک توافق‌نامه صلح هستيم نه توافق‌نامه خروج؛ توافق‌نامه صلحی که زمینه خروج را مساعد سازد. حضور ما در افغانستان وابسته به شرایط می‌باشد و هر گونه خروج هم وابسته به شرایط خواهد بود.»
مولوی حنفی در صحبتی که با رسانه‌ها داشت گفت که پس از توافق کامل خروج نیروهای امریکایی، صحبت‌های بین‌الافغانی آغاز خواهند شد که در آن‌صورت روی تعدیل قانون اساسی، اصلاح نظام سیاسی به نظام اسلامی و اصلاحات در نیروهای امنیتی بحث خواهد شد.
اما سهیل شاهین؛ سخنگوی طالبان در قطر با تردید در توییت روز شنبه‌اش نوشته است که امروز ما مذاکرات را آغاز کردیم ممکن چند روزی ادامه یابند. اگر توافق‌نامه نهایی شود، براساس آن در یک زمان معین تمام نیروهای خارجی افغانستان را ترک خواهند گفت و راه برای مذاکرات بین‌الافغانی هموار خواهد شد.
این سه توییت نشان می‌دهند که نهایی شدن توافق‌نامه میان نماینده ویژه ایالات متحده امریکا و نمایندگان طالبان زیاد هم جدی نیست و روی خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان هنوز بحث‌های جریان دارند.
اگر هم توافقی میان نماینده امریکا و نمایندگان طالبان به این زودی‌ها حاصل گردد، تازه یک مرحله مذاکرات انجام خواهد شد. مرحله بعدی که مذاکرات بین‌الافغانی است، پیچیده‌تر از این خواهد بود. مردم افغانستان قانون اساسی کشور را وثیقه ملی خود دانسته تحت هیچ شرایط حاضر به توافق یا تفاهم خلاف روحیه قانون اساسی نخواهند بود.
تعدیل قانون اساسی نیز در خود قانون اساسی پیش‌بینی شده است که در آن صورت نیز این مردم افغانستان خواهند بود که قانون اساسی‌شان را طبق نیازهای اجتماعی و سیاسی تعدیل خواهند کرد، نه طالبان و نه آقای خلیلزاد.
امریکایی‌ها تا حدودی نازکی مساله را متوجه شده و به این امر واقف‌اند که پس از این تنها حکومت‌های افغانستان و امریکا نیستند که با طالبان طرف‌اند، بل طرف اصلی قضیه مردم افغانستان‌اند.
مردم افغانستان در هجده‌سال گذشته در برابر طالبان و افراطیت حدود 140هزار قربانی داده‌اند که باز هم در یک دایره سرگردان پس به امارت طالبانی یا شبه امارت طالبانی برسند؟
خروج نیروهای امریکایی از افغانستان بر امنیت کشور تاثیر چندانی ندارد، چه این‌که از سال 2014 تا کنون نیروهای امنیتی افغانستان به تنهایی بار جنگ سنگین را به‌دوش کشیده و پس از این نیز عهده‌دار جنگ با طالبان خواهند بود.
خروج نیروهای امریکایی شرط چندان جدی نیست، شرط اساسی صلح این است که طالبان تا چه میزان به انعطاف سیاسی و واقعیت‌های اجتماعی افغانستان دست یافته‌اند؟
طالبان مدعی‌اند که درصد بالایی از خاک افغانستان را در اختیار دارند، اگر این حرف درست است چرا مراسم رسمی و غیر رسمی‌شان را در پاکستان می‌گیرند؟
ملا عمر در پاکستان دفن می‌شود و در آنجا برایش مراسم فاتحه گرفته می‌شود. ملا اختر منصور در خاک پاکستان کشته شد و مراسم فاتحه‌اش در پاکستان برگزار شد. اکنون شورای کویته مراسم فاتحه ملا فضل‌الرحمن، والی نام‌نهاد طالبان در فراه را که دو روز پیش در حملات نیروهای هوایی کشور به قتل رسید در پاکستان برگزار می‌کنند. زخمیان طالبان در پاکستان تداوی می‌شوند و جنازه‌های‌شان به پاکستان منتقل می‌شوند.
سوال این است کجای خاک افغانستان در اختیار طالبان است؟ اگر چنین است چرا مراسم در افغانستان گرفته نمی‌شود یا دست کم چرا به خاک خودشان دفن نمی‌شوند، برای یک افغان واقعی قطعا گوشه‌یی از خاک کشور بهتر از قبرستان‌های نامعلوم در پاکستان است.
واقعیت این است که طالبان در یک توهم تاریک به سر می‌برند. همین قسم که ادعای طالبان در جغرافیای افغانستان دروغین است، از واقعیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی افغانستان نیز بی‌خبرند.
فرض را بر این بگیریم که امریکایی‌ها نظام را به‌دست طالبان دهند و امارت از سر گرفته شود، دیگر زمینه حکومت از جنس امارت را مردم افغانستان قبول نخواهند کرد و حتا قندهار و ارزگان که در واقع زادگاه طالبان بودند، دیگر آماده پذیرش حکومت امارتی نیستند.
پس بهتر است نه نماینده امریکا و نه هم طالبان با مسایل عمده سیاسی و اجتماعی کشور این همه انتزاعی برخورد کنند. واقعیت عینی افغانستان این است که مردم برای رفتن به یک انتخابات دموکراتیک آماده می‌شوند، زنان دیگر از حقوق‌شان عقب نمی‌نشینند، حتا فرزندان طالبان که محصول هجده سال اخیرند، حکومت لنگوته و کیبل را بر نخواهند تابید.
با این وصف صلح زمانی به نتیجه خواهد رسید که از دروازه مردم افغانستان عبور کند، در غیر آن، قضیه افغانستان پیچیده‌تر از گذشته خواهد شد و افغانستان قربانی بیشتر خواهد داد.
روزنامه راه مدنیت/ سرمقاله
