ظاهرا یک هفته تا روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است و کمپاین‌های کاندیدان با بی‌رمقی در حالِ پایان‌پذیری است. توقف موقتی پروسۀ صلح هم نتوانست به کارزارهای انتخاباتی شتاب و گستردگی ببخشد. با این هم یک‌تعداد کاندیدان پیش‌تاز در حال سفر به ولایات هستند و در پی چانه‌زنی و کسب رأی و اعتماد مردم.
از سوی دیگر، کمیشنران کمیسیون انتخابات، از ناامنی در برخی ولایات ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند که امکان این وجود دارد که در خیلی از ولایات و مراکز رأی‌دهی به‌دلیل عدم امنیت انتخابات برگزار نشود و صدمۀ به این پروسۀ ملی و سرنوشت‌ساز وارد شود. اما حکومت اطمینان می‌دهد که تمام سعی و تلاش خود را خواهد کرد تا سطح جنگ را در ولایات پُرخطر کاهش دهد و زمینه و بستر رأی‌دهی را مساعد نماید.
در انتخابات‌های قبلی، به‌دلیل ناامنی و سطح گستردۀ تقلب‌ها، صلابت این پروسه همیشه زیر سوال می‌رفت و مردم احساس می‌کردند که رأی و حضورشان تعیین‌کنندۀ واقعی زعیم کشور نیست. همان‌طور که برایند مورد جدی‌اش باعث تشکیل حکومت وحد ملی شد. حکومتی که با پا در میانی جان‌کری شکل گرفت و معنا پیدا کرد.
در کشورهای پسامنازعه و در حال گذار که هنوز بستر مساعد برای دموکراسی و مردم‌سالاری ایجاد نشده است، امکان تقلب، انحراف و جعل وجود دارد و صددرصد شفافیت در حد یک آرزو است. چون شعور سیاسی مردم به بلوغ نرسیده و هنوز راه طولانی در پیش است تا مردم به آن درجه از آگاهی برسند که انتخاب معنادار کنند و به راحتی دست به تقلب نزنند. در این میان نهادهای مسوول بایسته است که به‌صورت جدی تلاش کنند تا روزنه‌های تقلب و جعل را سد کنند و فرهنگ مردم‌سالاری را به معنای واقعی آن نهادینه نمایند.
هرگاه مردم احساس کنند که حرف اول را رأی آنان نمی‌زند بدون شک یا با دل‌سردی پای صندوق‌های رأی می‌روند و یا اصلا امتناع می‌کنند از مشارکت در انتخابات. امتناع از مباحثی که اذهان عامه را به انحراف می‌کشاند باید یکی از برنامه‌های کمیسیون انتخابات و نهادهای فعال در این عرصه باشد. با استخدام آدم‌های نیک‌نام در سطح رهبری کمیسیون مزبور و ارایه برنامه‌های مدون و تشریح این‌که به‌صورت کامل و فراگیر به کارمندان عملیاتی مهارت لازم تدریس شده است و آنان قدرت جلوگیری از تقلب و هر گونه تخطی را دارند. اشتراک گستردۀ مردم می‌تواند بستگی به فضایی داشته باشد که توسط مسوولان ایجاد می‌شود و امید و بیم رأی‌دهندگان را سبک و سنگین می‌نمایید.
یک تعداد کاندیدان که در محفل‌های انتخاباتی خود بحثی را این گونه طرح و بسط داده‌اند و می‌دهند که جلو هرگونه تلقب را می‌گیریم، حتی اگر مسالۀ به بحران هم کشانیده شود. این دست اظهارات، بی‌موقع و پیش از وقت است و باعث می‌شود که مردم دچار توهم و گمراهی شوند. یعنی تداعی این‌که انتخابات تهی از تقلب و جعل نخواهد بود و مهندسی‌‌یی در راه است و حتما نتیجه انتخابات را حضور مردم نیست که تعیین می‌کند.
این بحث به‌همان روایت مشهور مانند است که مردی پیش از این‌که عروسی کند، نگران این بود که اگر پسر من به دنیا بیاید و در این چاه بیفتد چه خواهم کرد؟ کسانی که این بحث را به‌صورت جدی مطرح می‌کنند، اجازه دهند انتخابات برگزار شود و بعد از رأی‌دهی باب مسالۀ را باز نمایند. بسیار زود و غیر منطقی است که در مورد عمل انجام‌نشده، تصمیم بگیریم و یا قضاوت کنیم.
به‌جای ایجاد پریشانی در افکار عمومی، روی بسیج ملی و همه‌گیر بودن انتخابات باید تمرکز کرد. روی این‌که با این امکانات در دست داشته، چطور یک انتخابات سالم و شفاف را رقم بزنیم و در دل و فکر مردم امیدواری و آینده‌سازی ایجاد کنیم.
منطقی‌ترین و کارسازترین مسالۀ همین است که تمرکز اصلی روی چگونگی برگزاری انتخابات باشد. دموکراسی در افغانستان نوپاست و کم‌قوت، برای رشد و توسعه آن باید زن و مرد تلاش کنیم تا از مراحل گسست و شکست گذار نماییم.
یکی از آن روزنه‌هایی که این روند را تسریع می‌بخشد و معنامند می‌سازد این است که کاندیدان به‌جای کوبیدن یک‌دیگر و شخصی‌سازی‌های بی‌مورد، روی برنامه‌های بلندمدت و مدون تاکید کنند و برنامه‌هایشان بر اساس تحقیق، تفحص و تشخیص نیاز‌های اساسی مردم افغانستان باشد. افغانستان با کلی‌گویی، فکاهی، جک و مسخره‌بازی اگر جور می‌شد، تا حال صد بار جور و آباد شده بود.
فرید معروف
