مصطفی هزاره/ بخش چهارم
یکی از خطوط سرخی که شما در هند نباید از آن استفاده کنید این است که از تیم کریکتی غیر از تیم ملی هند تعریف کنید، چرا که در آن لحظه شما قرار نیست با محبت و خوشرویی مردم هند مواجه شوید. اگر از تیم ملی پاکستان تعریف کردید، شاید کم‌تر از ۶۰ ثانیه فرصت داشته باشید تا محل را‌ترک کنید. این جملات به زبان ساده‌تر این معنا را میدهد که کریکت برای هندی‌ها یعنی همه‌چیز!
ورزشی که پشتوانۀ تاریخی پرفراز و نشیبی برای آنها دارد و تشکیل تیم ملی هند برای سرزمین هندوستان یعنی گلچینی از تمامیت اقوام و مذاهب و آینه‌یی از کشور و سرزمینی متحد.
چگونه می‌تواند ۱۱ نفر نمادی برای کشور هفتاد و دو ملت هند باشد که در گوناگونی طبقات مختلف اجتماعی و مذهبی و نژادی عامل ضرب المثل‌ها و شهرۀ جهان هستند؟ سوالی که بهتر است از یک هندوستانی پرسید تا برایتان فلسفه ببافد تا ببینید که چگونه این ورزش طولانی و طاقت‌فرسا در پوست و خون این مردم جا گرفته است.
این ورزش به قول برخی از هندی‌ها، یک مذهب برای آنها حساب میشود. مذهبی که از قرن گذشته تا امروز برای آنها در مقام نخست تداعی مفهوم ملت و به عنوان یک نقطۀ عطف در مبارزه برای استقلال این کشور بود و سپس به عنوان جنبه‌یی برای لحظات هیجان‌انگیز زندگی تبدیل شد. به طور کلی دو تحفۀ استعمار در هندوستان یعنی کریکت و سینما، دو بخش عمدۀ زندگی یک هندوستانی را تشکیل میدهد.
وقتی بازی کریکت در جریان باشد سینماهای این کشور خالی میشود و وقتی بازی کریکت نباشد، سینماها لبریز از جمعیت است.
پوشش رسانه‌یی، شرط بندی‌های بازی کریکت و همچنان تبلیغات تلویزیونی از ماشین‌های پول‌سازی کریکت هند می‌باشند و مالکان و تاجران آن و همچنین بازیکنان کریکت این کشور از قشرهای ثروتمند هستند، به طوری که سازمان کریکت BCCI هند ثروتمندترین نهاد ورزشی در جهان است.
تاریخ مشخصی از ورود هند به عرصۀ کریکت وجود ندارد، اما می‌توان نخستین تاریخ ثبت شدۀ این ورزش در هند را به سال ۱۷۲۱ رساند که گروهی از ملوانان انگلیسی کمپانی هندشرقی دولت بریتانیا در منطقۀ کاتچ کریکت‌بازی میکردند. آنها در سال ۱۷۹۲ باشگاه کریکت کلکته و در سال ۱۷۹۹ باشگاه دیگری را در جنوب هند تشکیل دادند.
اما نخستین تیم کریکت هندی در سال ۱۸۴۸ در بمبئی توسط جامعۀ فارسی هند به نام باشگاه کریکت شرقی به وجود آمد. این تیم به عنوان نخستین تیم هندی در آن سال‌ها به بازی در اروپا دعوت شد و پس از این اتفاق بود که سایر شهرها از این ورزش به عنوان عاملی برای غرور سرزمین تحت استعمارشان استفاده کردند و تیم‌های تازه‌یی را تشکیل دادند. شهر کلکلته دومین تیم رسمی‌هندی را تاسیس کرد.
نخستین مسابقات داخلی رسمی در هند در سال ۱۸۶۴ بین مادراس و کلکلته برگزار شد و جام دیگری در سال ۱۸۷۷٫
تا اوایل قرن نوزدهم، این ورزش مثل رودخانه‌یی در تمام هندوستان جاری شد و زمینه‌ساز ثبت سازمان کریکت و جواز آنها برای حضور در مسابقات بین‌المللی گشت. رنجیت سنگه، بتسمن تاریخی و افسانه‌یی هندوستان در آن سال‌ها، اسطورۀ جوانان هندوستانی بود و کمک زیادی به استقبال جوانان هندی از این ورزش داشت.
رنجیت سنگه، شاهزاده‌یی که مبتکر ایجاد تیم ملی هند بود، خون دل بسیاری برای ایجاد این تیم همه شمول خورد و تلاش‌های او بود که این تیم را نماد مبارزۀ این کشور علیه کمپنی هند شرقی کرد.
نبرد رنجیت سنگه با امپراتوری بزرگ بریتانیا، در میدان کریکت، به جوانان هندی آموخت که باید بریتانیایی‌ها را به واسطه تحفۀ خودشان نابود کنند و همین‌گونه بود که در سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۰۹ آنها خواب و خوراک را بر سربازان بریتانیایی حرام کردند.
ایدۀ ساخت تیم متحد هندی اما به واسطۀ اختلافات شدید هندوها و مسلمانان و پارسی‌های هند بارها شکست خورد. عاقبت این تیم چیزی شبیه به حکومت وحدت ملی افغانستان شد و با ترکیبی بر اساس فیصدی‌های جامعۀ هند از سه مسلمان، پنج هندو، شش پارسی و کپتانی سیک توسط امپراتوری بریتانیا و با حمایت شاهزاده‌ها و اشراف هندی و زی نفوذهای تابع آنها تشکیل شد و تمامی بازیکنان تیم کریکت هندی، مثل نمایندگان طیف‌های سیاسی و مذهبی این کشور بودند و کپتان این تیم نیز یک اشراف‌زاده سیک بود.
همانطور که این تیم نماد مبارزۀ هندی‌ها شده بود اما برای بریتانیایی‌ها تشکیل این تیم هدف دیگری داشت. آنها این تیم را در سال ۱۹۱۱ به اروپا بردند تا به اروپایی‌ها نشان بدهند که وضعیت بریتانیا در هندوستان بسیار خوب است و از طرفی از این تیم به عنوان ابزاری برای تشویق جوامع ایرلندی و اسکاتلندی به وفاداری به امپراتوری با عظمت‌شان داشتند.
رنجیت سنگه بعدها به انگلستان سفر کرد و مطالعات زیادی روی این ورزش انجام داد. این فعالیت‌ها منجر به آن شد که او را پدر کریکت معاصر هند بنامند.
در سال ۱۹۳۲ تیم هندوستان به عنوان ششمین تیم آماده برگزاری مسابقات آزمایشی برای کسب استندردهای جهانی کریکت شد. آنها اولین مسابقه کریکت آزمایشی خود را از ۲۵ جون تا ۲۸ جون سال ۱۹۳۲ مقابل انگلیس در لردز لندن انجام دادند و به عنوان ششمین عضو “باشگاه نخبگان” یا کنفدراسیون پادشادهی کریکت در کنار انگلستان، استرالیا، آفریقای جنوبی، وست‌ایندیا و نیوزیلند شد.
مسابقۀ افتتاحیه هند با انگلیس در لوردز، ۲۴هزار نفر را به خود جذب کرد که شامل پادشاه انگلیس بود که در آن زمان امپراتور هند نیز محسوب میشد. و این دیدار در نخستین سال تاج‌گذاری این پادشاه بود که اهمیت سیاسی هندوستان برای بریتانیا را نشان می‌داد.
این تیم اما در آن مسابقات و تا سال ۱۹۵۰ به عنوان تیم ضعیفی در برابر رقیبانش محسوب میشد. پس از این مسابقات و سفر آنها به اروپا و بریتانیا انگیزه و تلاش برای تقویت لیگ‌های داخلی و استعدادیابی کلید خورد و این تلاش‌ها نخستین جام داخلی هندوستان را به نام اسطورۀ کریکت این کشور یعنی رنجیت سنگه در سال ۱۹۳۵ توسط شاهزادگان و اشراف خلق کرد و جایزۀ رنجی به بهترین بازیکن کریکت اهدا میشد. از طرفی دیگر سازمان کریکت هند نیز در اقدامی‌مشابه جایزۀ “ایرانی” یکی دیگر از اسطوره‌های کریکت را از طرف خود به بهترین بازیکن کریکت سال اهدا میکرد.
زال ایرانی بازیکن اسبق کریکت و نخستین رییس سازمان کریکت هندوستان است. او متولد سال ۱۹۰۷ است و سند تحصیلی رشتۀ حساب‌داری را از لندن گرفت. وی به عنوان یکی از تاجران هندی، زحمات زیادی برای ترغیب سرمایه‌گزاری در کریکت هندوستان کشید و به نوعی کریکت امروز هند، مدیون زحمات مالی و حمایت اوست. به واسطۀ فعالیت‌های بی دریغ او، جام ایرانی توسط سازمان کریکت هندوستان به وجود آمد که یکی از دو جام معتبر هندوستان به حساب می‌آمد و در حقیقت بازیکنان وقت تیم ملی هند از مسابقات آن انتخاب میشدند.
بالاخره گاندی و سیاست نرمش پیروز شد و هندوستان در سال ۱۹۴۷ دوباره به سرزمینی آزاد و مستقل تبدیل شد. دیگر هیچ بیگانه‌یی به صورت مستقیم بر آن حکم نمی‌راند. گاندی توانست شکوه را به کشورش بازگرداند و جمعیت پراکنده هند را با مذاهب و عقاید و اقوام و فرهنگ‌های مختلف، دور هم جمع کند.
پس از استقلال این کشور، تیم کریکت هندوستان نیز دچار جهشی شگفت‌انگیز شد و از تیمی ضعیف تبدیل به یکی از قدرت‌های اصلی کریکت جهان تبدیل شد.
کپتان افسانه‌یی آن سال‌های هند اسطوره این کشور، ویجی هزاره بود که صاحب رکوردهای مختلف جهانی در عرصه کریکت است. تیم تحت رهبری ویجی هزاره، در سال ۱۹۵۲ توانست تیم انگلستان را در خاک خودش شکست بدهد و نخستین پیروزی بین‌المللی در کریکت را به دست بیاورد.
به احترام ویجی هزاره یک جام در سال ۲۰۰۲ در هندوستان به نام او تشکیل شده؛ ویجی هزاره که احتمالا از هزاره‌های مهاجر دوره سلطنت بابریان در هندوستان است، در محله سانگلی بمبئی به‌عنوان فرزند هشتم ویوک و رنجیت هزاره به دنیا آمد. او به‌عنوان نخستین بازیکن تاریخ هند در سطح بازیکنان کلاس اول جهانی قرار گرفت.
ویجی نخستین بازیکن حرفه‌یی تاریخ هندوستان است و توانست رکورد ۱۰۰۰ دوش را برای هندوستان کسب کند. همچنین اولین کریکت بازی بود که نشان دولتی پادی شرما را دریافت کرد. وی در سال ۲۰۰۴ بر اثر بیماری سرطان روده درگذشت. هندی‌ها به احترام او مسابقات و جایزه کریکت ویجی هزاره را تاسیس کردند.
پس از استقلال و جدایی و تاسیس کشوری به نام پاکستان، رقابت و کینه این دو تیم نیز به اوج خود رسید. پیش از تشکیل کشور پاکستان، آنها در قالب تیمی به نام هند غربی بازی میکردند. همزمان با جنگ هند و پاکستان در سال ۱۹۶۰، مسابقات کریکت به حالت تعلیق درآمد. رقابت این دو تیم یکی از پربیننده‌ترین بازی‌های ورزشی جهان است. طبق آمار تخمینی مسابقه بین هند و پاکستان در مرحله نیمه نهایی جام جهانی ۲۰۱۱ بیش از ۹۸۸ میلیون تماشاچی داشته است که به طور غیررسمی پربیننده ترین مسابقه جهان شناخته میشود. سال قبل از آن و در فاینل جام جهانی فوتبال بین اسپانیا و هالند، رکورد تماشاچی به ۹۰۹ میلیون نفر می‌‌رسید که نشان میدهد حتا محبوبیت فوتبال در جهان حریف رقابت این دو کشور پرجمعیت جهان نمی‌شود.
رفته رفته هندوستان به رقیبی قدرتمند در کریکت تبدیل شد تا جایی که امروزه به‌عنوان یکی از سه قطب کریکت جهان شناخته میشود.
لیگ‌های داخلی این کشور رونق گرفتند و هر روز استعداد تازه‌یی از این سرزمین با جمعیت بیش از یک میلیارد نفر ظهور میکرد. هند در سال ۱۹۸۳ قهرمان قدیمی‌ترین جام کریکت جهان یعنی جام کریکت تست بریتانیا و در سال ۱۹۸۴ به قهرمانی آسیا و در سال ۱۹۸۵ به قهرمانی جهان رسید و به‌عنوان میزبان جام جهانی کریکت در سال ۱۹۸۷ انتخاب شد که از پراستقبال ترین رقابت‌های جهانی شناخته میشود.
در داخل کشور نیز بمبئی همچنان بر کریکت داخلی هند تسلط داشت و فقط کارناتاکا، دهلی و چند تیم دیگر قادر به انجام هر نوع چالشی در این دوره بودند. تیم ملی زنان کریکت هند نخستین مسابقات بین‌المللی خود را در سال ۱۹۷۶ انجام داد و بدین ترتیب کریکت نه تنها ورزشی مردانه که حالا برای زنان نیز میدان مسابقه بود.
در قرن بیستم تیم ملی هند با انتصاب جان رایت به‌عنوان نخستین مربی خارجی، دچار تغییرات اساسی و مدرنی شد. آنها در سال ۲۰۰۲ قهرمان جام جهانی کریکت در سریلانکا شدند و رکوردهای مختلفی را نیز در سطح جهان به ثبت رساندند. همچین در سال ۲۰۰۳ بدون شکست به فاینل مسابقات رسیدند اما در نهایت دوم شدند.
در سپتامبر ۲۰۰۷ تیم ملی هند نخستین قهرمان جام جهانی کریکت ۲۰ در افریقای جنوبی شد و در فاینلی نفس‌گیر، رقیب قدیمی‌اش، پاکستان را با نتیجه قاطع به زانو درآورد. آنها در سال ۲۰۰۱ نیز با هدایت ماهندرا سنگه دونی در شهر بمبئی سریلانکا را شکست دادند و قهرمان جهان شدند. همچین در سال ۲۰۱۳ نیز این کشور به قهرمانی جهان رسید و امروز یکی از قطب‌های بزرگ ورزش کریکت جهان محسوب میشود.
ساچین تندولکار بازیکن تیم ملی هند از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۷ یکی از برترین بازیکنان کریکت در تمام دوران‌ها است. او به‌عنوان «خدای کریکت» شناخته میشود.
هند جام‌های مختلف داخلی را در خود دارد که به‌عنوان معتبرترین جام‌های کریکت جهان شناخته میشود:
جایزه Ranji
این مسابقات از سال ۲۰۰۹ به‌عنوان «مسابقات قهرمانی کریکت هند» شناخته میشود. اولین دوره جام رنجی سنگه پدر کریکت معاصر هند در سال ۱۹۳۴ برگزار شد.
جایزه Ranji متشکل از تیم‌هایی است که ایالت‌های هند را تشکیل می‌‌دهند. تیم‌ها قبلاً ازمناطق شمال، غرب، شرق، مرکز و جنوب تشکیل میشدند و مسابقات اولیه به صورت لیگ در این کشور برگزار میشد.
جام دلیپ
مسابقات جام دلیپ از سال ۱۹۶۱ در هند آغاز شد. این مسابقات به نام یکی از بازیکنان طلایی سال‌های ۱۹۵۰ هند به نام کومار شری دلیپ سنگه نام‌گذاری شده است.
جام ویجی هزاره
این جام به نام اسطوره و کپتان تیم ملی هند در سال ۱۹۵۱-۵۳ با حضور تیم‌های داخلی ایالتی از ۲۰۰۲ به این سو برگزار میشود.
لیگ برتر هند
لیگ برتر هند (IPL) که یکی از سطح بالاترین لیگ‌های جهان که از سال ۲۰۰۸ آغاز به برگزاری مسابقات کرده است.
جام سید مشتاق علی
این جام به هدف جستجوی استعدادهای بیشتر در مناطق مختلف هند از سال ۲۰۰۸ شروع شده است. این جام به نام سید مشتاق علی بازیکن مشهور کریکت هند مسما شده است. زوج مشتاق علی و ویجی هزاره، یکی از دو زوج تاریخی هندوستان بود که در آن زمان الگوی بازیکنان هندی بسیاری بود که با الهام از این دو بازیکن، دوست داشتند در کریکت هند به شهرت برسند.
جام ایرانی
این جام در سال ۱۹۵۹ توسط فردی به نام زال ایرانی به وجود آمد و رقیبی برای جام رنجی سنگه بود. مسابقات جام ایرانی از محبوبیت و اهمیت بالایی برخوردار است. این یکی از معدود مسابقات داخلی است که با علاقه شدید دوستداران کریکت در کشور هند دنبال میشود. بازیکنان برجسته‌یی که در این بازی شرکت می‌‌کنند، در گذشته اغلب به نوعی برای آزمایش و انتخاب برای تیم هند بوده است.
جایزه NKP Salve Challenger
در سال ۱۹۹۴ شورای BCCI در هند، سری Challenger را که یک دوره یک روزه بازی کریکت است، به نام رییس اسبق این سازمان و از نخستین بازیکنان تاریخ تیم ملی هند ایجاد کرد که امروزه به‌عنوان محبوب‌ترین سری بازی‌های این کشور شناخته میشود.
مسابقات جوانان وینو مانکاد
این تورنمنت برای زیر ۱۹سال می‌‌باشد که به یاد وینو مانکاد بازیکن قدیمی مشهور کریکت هند نامیده شده است.
برخی لیگ‌های دیگر نیز مانند لیگ برتر ساوراشترا، لیگ برتر کارناتاکا، لیگ برتر تامیل نادو، لیگ برتر ادیشا، لیگ کریکت راجوادا، لیگ برتر مدارس Telanganaو لیگ‌های مختلف دیگر در هند می‌‌باشد.
در هندوستان کریکت معنای لذت جمعی از باهم بودن و وحدت ملی این کشور هفتاد و دو ملت را دارد. آنها عاشق هیجان کریکت هستند و ساعت‌های مختلف روزهای زندگی خود را به تماشای این بازی اختصاص می‌‌دهند. محبوبیت کریکت در هند باعث شده تا این کشور به‌عنوان حامی اصلی کریکت باشد و این ورزش را با جمعیت میلیاردی‌اش زنده نگه دارد.
