گزارشی از اهداف و اقدامات برای طرح روز زبان و فرهنگ اوزبیک
حلیم شایگان
۱۷میزان سال ۱۳۹۸، جمعی از فرهنگیان اوزبیک با همکاری نهادهای اجتماعی و مدنی اوزبیک‌های مقیم کابل، جلسه‌یی تشکیل دادیم.
من از سوی اعضای نشست، به‌صفت منشی انتخاب شدم تا صورت جلسات به‌‌گونه‌یی منظم یادداشت شود. آجندای نخستین جلسه خلاصه می‌شد به بحث روی رسمی‌سازیِ یک روز به‌عنوان روز ملی زبان اوزبیکی در افغانستان.
تقریبا تمام اشتراک‌کنندگان نظرشان را شریک ساختند و هر یک تاریخی پیشنهاد داد، تا اینکه بعد از جلسات منظم که هر هفته در مکان‌های جداگانه که بیش‌تر مربوط به نهادهای مدنی همکار بودند، توافق کردیم که ۲۹میزان را روز ملی زبان اوزبیکی انتخاب کنیم. مهم‌ترین دلایل برای انتخاب تاریخ مذکور این بود که بیش از ۳۰سال قبل، اوزبیکی زبان رسمی دولت اوزبیکستان شد و همه‌ساله در این کشور از این تاریخ به‌عنوان روز زبان اوزبیکی بزرگ‌داشت به‌عمل می‌آید.
امیدواریم که بتوانیم در آینده، این تاریخ را جهانی کنیم و همۀ اوزبیک‌زبانان جهان در یک روز مشترک، به افتخار زبان مادری و فرهنگ‌شان جشن بگیرند.
هماهنگی‌ها با ریاست تشریفات ارگ ریاست جمهوری صورت گرفت. کمیته‌یی مشترک برای برگزاری نشست با رییس جمهوری تشکیل شد. ۲۱قوس ۱۳۹۸ تاریخ دیدار تعیین گردید. نهادهای مدنی مسوولیت تنظیم لیست اشتراک‌کنندگان را به‌دوش گرفتند.
در آن نشست، یکی به نمایندگی نهادهای مدنی صحبت کرد. دو خواست ما که همانا تصویب ۲۹میزان به‌عنوان روز ملی زبان اوزبیکی و ایجاد مرکز تحقیقاتی علم و فرهنگ اوزبیکی در کابل بود از رییس‌جمهور خواسته شد. قابل یادآوری می‌دانم که عده‌یی دیگر از دوستان برای صحبت در این مورد، حرف‌های قابل تاملی داشتند.
در محفل آن‌روز، رییس‌جمهور غنی صحبت کرد و در مقدمۀ صحبت‌هایش هر دو خواست فرهنگیان اوزبیک را پذیرفت.
برای ما که هیچ گرایش سیاسی با احزاب و افراد سیاسی نداشتیم، دست‌یافتن به این موفقیت باعث خرسندی شده بود و داشتیم نتیجۀ تلاش‌های خود را به‌دست می‌آوردیم.
درست یک‌ماه بعد از منظوری شفاهی رییس‌جمهور، در جلسۀ کابینه که به‌تاریخ ۲۱دلو برگزار شد، یکی از موضوعات آن جلسه، همین موضوع بود که از سوی سرپرست وزارت کار و امور اجتماعی شامل تقویم دولتی شد.
۲۹میزان با تمام گیرودارش، به‌عنوان روز ملی زبان اوزبیکی شامل تقویم شد، اما مرکز تحقیقاتی علم و فرهنگ اوزبیکی در کابل با گذشت ماه‌ها به علت شیوع ویروس کرونا، تا هنوز ایجاد نشده است، هرچند تلاش‌هایی در این راستا انجام داده‌ایم.
در همین حال، افرادی آستین بالا زده‌اند تا این مرکز را در اختیار خود گیرند و از آن مثل گاو شیری استفاده کنند و بازهم قصۀ فرهنگ، همانی شود که بود، اما ما اجازۀ آن را نخواهیم داد و مرکز تحقیقاتی علم و فرهنگ اوزبیکی را در کابل تاسیس خواهیم کرد.
بعد از سعی بسیار، تا این‌جای کار به حرکات و افراد سیاسی فرصت استفادۀ بیش‌تر را نداده‌ایم و تعهد من و هم‌فکرانم این است تا در آینده نیز ایستادگی کنیم و خدای یگانۀ گلون ما را به شیرینی که نمی‌دانیم از کجا می‌آید، نبندد.
کمیسیونی در اول سنبلۀ ۱۳۹۹ برای بزرگ‌داشت از نخستین سال‌روز ملی زبان اوزبیکی تشکیل شد. بعد از نشست‌های هفته‌وار و منظم فیصله شد که محفل رسمی در سلام‌خانۀ ارگ ریاست جمهوری برگزار شود تا زمینۀ اشتراک رییس‌جمهور و مهمانان خارجی مهیا گردد و شام همان‌روز را در هوتل انترکانتیننتال نمایشگاه کتاب و لباس برپا گردد و موسیقی اوزبیکی طنین‌انداز شود.
امروز به جز کابل در سراسر افغانستان از این روز از سوی نهادهای مدنی یا حکومت محلی جشن‌های با شکوهی برپا شده و امیدواریم که سال‌های بعد محافل باشکوه‌تر از این را داشته باشیم.
ما به غنا‌مندی و ارزش‌گذاری فرهنگ، هنر و ادب پایبندیم و معتقدیم که سیاست در خدمت فرهنگ باشد، نه فرهنگ در خدمت سیاست.
آیا مرکز تحقیقات علم و فرهنگ زبان اوزبیکی در ولایات هم در اولویت برنامه های تان است؟
و اگر چنین باشد ارگ ویا دیگر نهاد های دولتی همکاری خواهد کرد؟