سید طاها فضل
حیوانآزاری یکی از شایع‌ترین رفتارها در افغانستان است. از روستاها شروع تا سایر شهرهای کشور همه‌روزه شاهد اذیت و آزار و حتا کشتن حیوانات به‌خصوص در حیات وحش کشور می‌باشیم. چندی پیش در هرات، افراد تفنگ‌دار، یک سگ اهلی را در حضور صاحب‌اش به رگبار بستند.
از آنجا که حکومت و نهادهای حامی محیط زیست و حیات وحش هیچ برنامه‌یی برای جلوگیری از اذیت و آزار حیوانات و کشتن حیوانات کوهی، وحشی، اهلی و غیر اهلی ندارند؛ حیوانآزاری کم‌کم به یکی از پرطرفدارترین سرگرمی‌های حتا کودکان نیز تبدیل شده است؛ به‌گونه‌یی که روزانه کودکان را گروه گروه در تعقیب سگ‌های ولگرد در کوچه و پس‌کوچه‌های کابل مشاهده می‌کنی.
آزارواذیت حیوانات، به‌خصوص حیوانات اهلی در سراسر جهان به‌صورت نسبی وجود دارد. بر اساس براساس نتایج گزارش های مرکز حفاظت حیوانات در امریکا ، سالانه حدود ۱۰هزار حیوان در امریکا آزارواذیت و یا کشته می‌شود.
وقتی از حیوانآزاری سخن به میان می‌آید، نخستین چیزی که به ذهن می‌رسد آزارواذیت سگ‌هاست. سگ از حیوانات خانگی و اهلی است که با انسان خیلی زود و خوب انس می‌گیرد.
بر اساس گزارش‌ها، از بین حیوانات اهلی، سگ و گاو جزو شایع‌ترین قربانیان حیوانآزاری هستند. آمارها در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که ۶۵درصد گزارش‌های مرتبط با حیوان آزاری، در پیوند با آزارواذیت سگ‌هاست.
بدبختانه بی‌توجهی و بی‌اعتنایی به حیوانات خانگی (آزارواذیت سگ) در برخی از کشورها، از جمله رومانیا، بلغارستان، یونان و چین، ونزویلا و اسپانیا (آزارواذیت گاو) و جاپان (آزارواذیت دولفین) بیشتر شایع است.
این حیوان‌آزاری‌ها بیشتر به شیوه‌های مختلفی چون بی‌توجهی، لت‌وکوب، سوزاندن، پرتاب کردن، ضربه زدن با چاقو و تیراندازی صورت می‌گیرد.
براساس گزارش مرکز حمایت از حیوانات در ایالات متحده، اغلب افرادی که حیوانات را آزارواذیت می‌کنند، مردان زیر ۳۰سال هستند و در مقابل، اکثر زنان بالای ۶۰سال به حیوانات توجه و از آن‌ها مراقبت و نگهداری می‌کنند.
دلایل روان‌شناسانه حیوانآزاری
آلبرت بندورا، روان‌شناس و پژوهشگر دانشگاه استنفورد در نظریه یادگیری اجتماعی خود رفتار پرخاش‌گرانه فرد را ناشی از عوامل متعددی دانسته است که از جمله می‌تواند به خشم فرد نسبت به حیوانات و آزارواذیت و کشتن آن‌ها مرتبط باشد.
او معتقد است رفتارهای پرخاش‌گرانه، می‌تواند ناشی از الگوگیری و تقلید اشتباه فرد از دیگران باشد و بر آن مبنا، فرد به علت علاقه به یک شخص، به همانندسازی رفتاری با شخصیت او می‌پردازد.
برخی دیگر از روان‌شناسان بر این باورند که وقتی افراد در دوره کودکی یا در مراحل دیگر زندگی از سوی پدر، مادر یا خانواده و اطرافیان طرد شود و محبت دریافت نکنند، معمولا در هنگام خشم از مکانیسم دفاعی جابه‌جا کردن استفاده می‌کنند و خشم خود را متوجه پدیده‌های اطراف از جمله حیوانات کرده و آن‌ها را آزارواذیت می‌کنند.
زهرا میرزایی، کارشناس روان‌شناس کودک به روزنامه راه مدنیت می‌گوید: «حیوانآزاری نشانه‌یی برای شروع رفتارهای خشن انسانی است. مهم‌ترین علت حیوانآزاری به دوره کودکی فرد و شیوۀ تربیتی والدین او بازمی‌گردد. نوع تربیت والدین تاثیر بسیار زیادی در شکل‌گیری شخصیت و اختلالات رفتاری در انسان‌ها دارد.»
فرد دارای سلامت روانی، به حیوانات و اطرافیان صدمه نمی‌زند. تحقیقات مختلف در زمینه رفتارهای فردی و اجتماعی، نشان می‌دهد که اغلب افرادی که اقدام به حیوان آزاری می‌کنند از نظر شخصیتی تحریک‌پذیرترند و در هنگام عصبانیت، واکنش‌های آنی پرخاش‌گرانه فزیکی نسبت به انسان‌های دیگر یا حیوانات نشان می‌دهند و قادر به فکر کردن و تامل درباره این رفتارها و کنترول واکنش‌های خود، نیستند.
خانم میرزایی افزود که یکی از نشانه‌های حیوانآزاری زمانی است که فرد نمی‌تواند مشکلات شخصی خود را حل کند و خصومت‌های خود را به‌درستی تخلیه کند، به آزار و اذیت حیوانات روی می‌آورد. این دسته از افراد، دارای احساس همدلی در تعامل با افراد دیگر یا حیوانات نیستند و به دلیل کمبودهای عاطفی در دوره کودکی با آزار فزیکی یا جنسی مواجه شده و با حس طردشدن و دیده‌نشدن، خواستار بازیابی قدرت گمشده خود در دوره بزرگ‌سالی هستند و می‌کوشند تا با شیوه‌های نامناسبی چون حیوانآزاری، احساس خودکم‌بینی یا ناتوانی‌ها و کاستی‌های دیگر را در خود ارضا کنند.
خودخواهی و خودمحوری در برخی افراد نیز یکی دیگر از دلایل حیوان آزاری است. افراد این‌گونه، بی‌رحمانه برای خوش‌گذرانی و ارضای هیجانات خود، به اذیت‌وآزار حیوانات توانمندی چون خرس یا دیگر حیوانات وحشی دست می‌زنند.
برخی افراد به دلیل آموزش‌های خود در دوره کودکی به آزار حیوانات می‌پردازند. والدین یا معلمان این‌گونه افراد، حیوان‌آزار بوده‌اند و آن‌ها نیز در اثر مشاهده یاد گرفته‌اند. حیوانآزاری نشانه‌یی از شروع رفتارهای سادیسمی است. الگوی رفتاری اختلال شخصیت سادیسمی، به‌صورت رفتارهای پرخاش‌گرانه، تحقیرآمیز و خشن است و تنها با هدف آرامش روانی و رسیدن به لذت است.
نتایج یک تحقیق این مرکز در سال ۲۰۰۸ حاکی از ارتباط مستقیم بین خشونت‌های خانگی و آزارواذیت حیوانات است و همچنین نزدیک به ۷۱درصد از افرادی آمریکایی که به خشونت‌های خانگی دست می‌زنند، حیوانات خانگی را نیز آزارواذیت می‌کنند. در یک نظرسنجی، ۷۱درصد از قربانیان خشونت خانگی گزارش داده‌اند که فرد مهاجم، حیوانات خانگی را نیز هدف رفتارهای خشونت‌آمیز خود قرار داده است.
تقریبا در اکثر کشورهای دنیا قوانینی برای حمایت از حیوانات وجود دارد. امریکا یکی از کشورهایی است که قوانین و مجازات‌های سختی از جمله جریمه نقدی سنگین و حبس به مدت ۱۰سال، برای حیوان آزاری در نظر گرفته است.
