سرمقاله: چیزی به پایان انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ امریکا نمانده و نظرسنجی‌ها حکایت از رقابت تنگاتنگ میان ترمپ از حزب جمهوری‌خواه و بایدن از حزب دموکرات دارد.
این انتخابات امریکا و در پی آن دولت بعدی که در واشنگتن روی کار می‌آید، از آن جهت برای افغانستان مهم است که این کشور در جنگ و صلح افغانستان نقش مستقیم داشته و مذاکرات در قطر نیز زیر سایۀ سنگین دیپلومات‌های امریکایی قرار دارد. آیا دولت افغانستان برای تغییرات احتمالی در کاخ سفید آماده است؟ این آمادگی چه می‌تواند باشد؟
سیاست خارجی امریکا
سیاست خارجی امریکا به‌عنوان یک ابرقدرت برای جهان از اهمیت ویژه برخوردار است. تصمیم‌ها و اقدامات کاخ سفید در سمت و سو بخشیدن به سیاست کشورها اثر مستقیم و غیرمستقیم دارد.
هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات برای امریکا نقش رهبری و پولیس جهانی قایل‌اند. از این جهت سیاست خارجی امریکا پس از جنگ جهانی دوم تهاجمی، مداخله‌جویانه و چندجانبه‌گرا بوده و رویکرد کلی دو حزب در سیاست خارجی تفاوتی اساسی با یک‌دیگر ندارد.
اما ترمپ خارج از این دایرۀ گفتمان است. سیاست خارجی او یک‌جانبه‌گرا، انزواطلب در روابط بین‌الملل و متخاصم با جهان بوده و همچنان بر این رویکرد تاکید دارد. درصورت پیروزی او احتمال می‌رود که بی‌اعتنایی به متحدان سنتی امریکا و خروج بیش‌تر از سازمان‌ها و پیمان‌های بین‌المللی بیش‌تر شود.
در قیاس با رویکرد دمدمی‌مزاج و مختل‌کنندۀ ترمپ در امور جهانی، رفتار بایدن متعارف و قابل پیش‌بینی خواهد بود. او تاکید کرده که امریکا را در نقش رهبری در عرصۀ جهانی برمی‌گرداند و تعامل با جهان، کمک به قدرت گرفتن سازمان‌های بین‌المللی و احترام به رژیم‌های حقوق بین‌الملل را در پیش خواهد گرفت.
با اینکه رویکرد ترمپ و بایدن در قبال سیاست خارجی امریکا تفاوت فاحشی دارد، اما در مورد افغانستان هر دو سیاست مشابه دارند؛ خلاص شدن از جنگ افغانستان با بیرون کردن هرچه سریع‌تر نظامیان.
همۀ این‌ها بستگی به روشن شدن نتایج انتخابات دو روز آینده دارد و این که کابل در برابر سیاست‌های چند روز آیندۀ کاخ سفید چه اقداماتی روی دست خواهد گرفت.
پیروزی ترمپ، پیروزی طالبان است؟
طالبان تمایل خود به پیروزی مجدد ترمپ را پنهان نکرده و پیروزی او را به نفع خود می‌داند؛ زیرا ترمپ به طالبان قول داده که نظامیان امریکا را از افغانستان بیرون می‌کند.
موضع ترمپ در قبال ادامۀ نظام جمهوری در افغانستان مبهم به نظر می‌رسد و این نگرانی در امریکا مطرح است که ترمپ بی‌توجه به مشورت جنرال‌ها و دیپلومات‌ها به خروج نظامیان ادامه دهد که پیامدش مبهم و تاریک خواهد بود.
پیروزی بایدن، تداوم جمهوری برای افغانستان است؟
جو بایدن نیز بارها اعلام کرده که نیروهای امریکا را از افغانستان به خانه برمی‌گرداند، ولی نه به شیوۀ ترمپ. بایدن طرفدار حضور اندک نیروهای امریکایی در افغانستان برای سرکوب القاعده و داعش است.
باور بر این است که بایدن بدون مشورت جنرال‌های پنتاگون و دیپلومات‌های وزارت خارجه اقدام به خروج همۀ نیروهای نظامی نخواهد کرد. همچنان بایدن گفته روابط امریکا با ناتو را ترمیم و بهبود می‌بخشد و خروج یا ماندن در افغانستان را در هماهنگی با این سازمان انجام خواهد داد.
بایدن در سفرهایی که به افغانستان داشته تاکید بر همکاری متقابل کابل و واشنگتن کرده و گفته که اگر طالبان قادر به سرنگونی حکومت افغانستان شود، آنگاه این موضوع به مساله‌یی برای امریکا تبدیل خواهد شد. او به صراحت اعلام کرد، دولت افغانستان را کمک می‌کند که از موضع قدرت با طالبان مذاکره کند و شرایطی پیش نیاید که دولت به دست طالبان سرنگون شود.
بایدن با شناختی که از جامعۀ افغانستان دارد؛ طرفدار تقسیم قدرت به گونۀ افقی از مرکز به پیرامون و حاشیه است. اگرچه برخی‌ها اظهارات او را بد و نادرست تعبیر کرده و با اینکه موضوع اصلی منازعه در افغانستان است، اما کمتر به آن توجه شده است.
بنابراین مقایسۀ رویکرد ترمپ و بایدن می‌تواند نشان دهد که مواضع بایدن نسبت به افغانستان واقع‌بینانه و برخوردار از عرف سیاسی و دیپلوماسی است، اما رویکرد ترمپ پیش‌بینی‌ناپذیر، ناگهانی و احتمالا خارج از چارچوب‌های نظری سیاست امریکا خواهد بود.
ولی صرف نظر از پیروزی ترمپ یا بایدن، کابل باید در قبال تغییرات روزهای آینده، خود را آماده کند و با جلب نظر دولت آینده در کاخ سفید و جذب امکانات امریکا از بلوک دفاعی خارج و وارد دیپلوماسی فعال شود.
ترمپ یا بایدن، در ماه‌های آینده حکومت غنی و طالبان را برای انجام توافق بیش‌تر زیر فشار قرار خواهد داد و حتا کابل را ترغیب می‌کند که در برابر طالبان از موضع خود کوتاه بیاید. این موضوع به مزاج ارگ خوش نخواهد خورد و ممکن است که ارگ رویکرد جدی در برابر امریکا اتخاذ کند. در این صورت انزوای دولت کنونی و پیروزی برای طالبان خواهد بود.
بنابراین، برای ارگ چاره‌یی جز این نیست که با امریکا از در همکاری وارد شود. درصورت پیروزی ترمپ، ارگ تک‌روی او در قبال صلح با طالبان را در هم‌سویی سنا و کنگرۀ امریکا و ناتو می‌تواند، دور بزند. ضمن اینکه دولت بکوشد با شکستاندن صف اتحاد طالبان، گزینه‌های متعدد آن‌ها را به حداقل برساند تا تکتیک‌های این گروه که انحلال نظام جمهوریت است، خنثا شود.
درصورت پیروزی بایدن، دولت با کمی انعطاف در میز گفتگوها در برابر طالبان، می‌تواند نظام کنونی را حفظ کند. بدین صورت که مشارکت طالبان در قدرت باشد نه به گونه‌یی که حکمتیار در کابل آورده شد، بل با تعدیل ساختار، بخشی از قدرت و صلاحیت‌های قانونی به طالبان در خارج از کابل و در جغرافیایی داده شود که این گروه نفوذ عمده در آن دارد.
به بیان بهتر طالبان شریک دولت که در ترازوی سنجش مردم قرار بگیرد، آسان‌تر و بهتر از طالبانی یاغی، مهار خواهد شد.
