آلودگی هوا یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های انسان معاصر است
تهیه و گردآوری: نجمه رسا
«سالانه ۷میلیون نفر بر اثر تنفس ذرات معلق جان خود را از دست می‌دهند. این ذرات به داخل ریه و سیستم تنفسی نفوذ می‌کند و سبب بروز بیماری‌هایی مانند سکتۀ مغزی، بیماری‌های قلبی، سرطان ریه، بیماری‌های انسدادی ریوی مزمن و عفونت می‌شود.»
این یک متن معمولی نیست. یک اعلان فوت هفت میلیون نفری است! ولی چون اسم ندارد و یک عدد به جای تمامی اسم‌ها نشسته، وقتی آن را می‌خوانیم، خیلی هم ناراحت نمی‌شویم. تازه زیاد هم که احساساتی بشویم یک اوف می‌کشیم و به زمانۀ نامراد لعنت می‌فرستیم، اما فکرمان را مشغول نمی‌کند و به راحتی از آن می‌گذریم.
اما موضوع ذرات معلق که رسما قاتل هفت میلیون نفر در سال هستند چیست؟ شما با این آدم‌کش‌های شناور در هوا آشنایی دارید؟ راستی فکر نمی‌کنید ممکن است شما هم شامل هم این لیست هفت میلیونی باشید؟
ذرات معلق هوا اصطلاحی است که برای توصیف ذرات جامد و مایع پراکنده شده در هوا به کار می‌رود. اجزای اصلی تشکیل‌دهندۀ ذرات معلق هوا عبارتند از سولفات‌ها، نیترات‌ها، آمونیوم، سودیم کولراید، کاربن سیاه، ذرات معدنی و آب. به‌عبارت دیگر، ذرات معلق هوا یک مخلوط پیچیده از ذرات جامد و مایع متشکل از مواد آلی و معدنی معلق در هوا هستند.
این ذرات بزرگ‌تر از مولکول‌های مجزا (مولکول‌هایی با قطر تقریبا ۱نانومتر) و کوچک‌تر از ۵۰۰میکرومتر هستند. ذرات در این رنج دارای زمان ماندگاری به حالت تعلیق متغیری از چند ثانیه تا چندین ماه می‌باشند.
آلودگی هوا بر اثر فعالیت‌های کشاورزی، صنعت، تردد وسایل نقلیه و احتراق منابع انرژی به وجود می‌آید و روزبه‌روز در حال افزایش است. خبر بد اینکه آمارهای سازمان بهداشت جهانی می‌گویند حدود ۸۷درصد جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که سطح آلودگی هوا در آن کشورها بالاتر از حد مجاز است. یعنی همین حالا اگر در کابل بود و باش دارید از جملۀ همین ۸۷ درصد حساب می‌شوید و شامل لست شدن از رگ گردن به شما نزدیکتر است!
من نمی‌خواهم بمیرم! چه باید کرد؟
اما ترسیدن به تنهایی فایده‌یی ندارد. تدابیری که می‌شود در نظر گرفت هم به صورت فردی و هم اجتماعی است که مطمینا قسمت اجتماعی تاثیر بیش‌تری دارد، اما یادمان نرود که اجتماع هم از تک تک ما شهروندان ساخته شده.
در قسمت اجتماع و اقدامات کلی که می‌توان انجام داد: خارج کردن موترهای فرسوده و موترهایی که سیستم سوخت‌رسانی‌شان، سیستم قدیمی است از سیستم ترافیکی، استفاده از موترهای جدید، بهینه‌سازی سیستم مصرف سوخت موترها، معاینۀ فنی موترها و همچنین بهترین و متداول‌ترین گزینه، توسعۀ خدمات حمل و نقل عمومی است. یعنی افراد کمتر از موترهای فردی استفاده کرده و به استفادۀ بیش‌تر از سیستم حمل و نقل عمومی رو بیاورند که لازمۀ این امر هم یک مدیریت درست و منطقی است.
همچنین در زمستان که آلودگی شهرها در افغانستان به جهت استفاده از سوخت‌های فسیلی و بعضی سوخت‌های ناپاک دیگر اوج می‌گیرد، باید یک اقدام اساسی برای این موضوع انجام شود.
در کابل متاسفانه به علت نبود یک نظارت و مدیریت درست شهری، موترهای دودزا و دود ناشی از وسایل گرمایی در زمستان، دو عامل عمده آلودگی هوا هستند. البته در دوسال اخیر شاهد بعضی اقدامات شاروالی و ادارۀ محیط زیست در این زمینه‌ها بودیم، اما شدت آلودگی هوا نشان می‌دهد که اقدامات یا کافی نبوده یا اینکه راه‌کارها درست نبوده‌اند و باید راه‌حل دیگری پیدا کرد تا از این لست شوم میلیونی نجات پیدا کرد.
