قاتل فرهنگ!

سید رضا محمدی

افغانستان، کشوری بی‌سینماست. اولین سینمایی که در این کشور ساخته شد با رویاهای فراوان همراه بود. رویای شکل‌گیری یک فرهنگ پیش‌رو. رویای پیش رفتن همپای جهان و نقش بستن امیدها و آرزوها روی یک پردۀ سپیدرنگ.

سینما فقط تماشا نیست، یک فرهنگ برای همزیستی‌ست، جایی که مردم یاد می‌گیرند چطور با احترام به‌هم زیر یک سقف، دو ساعت بنشینند، چیز یاد بگیرند، تفریح کنند و بیرون سینما یک چای بنوشند و از هم، همراهی بیاموزند.

اولین سینمای کابل، نماد مدرنیته مدنی در کابل ویران شد و فرو ریخت، چون ویران کردن آسان‌ترین چیز است! به جای آن هم معلوم نیست چه ساخته می‌شود. می‌گویند این سینما جور نمی‌شود. به سینما آریانا ببینند که آلمان‌ها چگونه آن را باز ساختند و البته چون در سایه اقتدار امنیتی بود، در آن اجازه نمایش ندادند.

می‌گویند این سینما محل مواد مخدر و معتادان شده، راست می‌گویند اما چرا؟! چون این سینما و همه سینماها را برادران قهرمان مجاهد ما، به یک باند زورمند اجاره داده‌اند، باندی که شش شهردار قبلی نتوانستند از آن‌ها پس بگیرند، باندی که قبلا رییس افغان فلم را هم تعیین می‌کرد، فلم از هند می‌آورد و مواد مخدر در سینما می‌فروخت و در هر گوشه چهار غرفه ساخته بود.

 می‌گویند: زور ما به این باند نمی‌رسد، «سینما را خراب می‌کنیم.» اولین و آخرین نماد تمدن شهری کابل را.

این اولین سینما نیست که خراب می‌شود، اولی سینمای «بریکوت» بود که هم‌بند‌های این باند، در دوره جنگ‌های داخلی تخریبش کردند. دومی صحنه و سینمای «شهر کهنه» بود، اما همان‌ها جرات نابودی کاملش را نداشتند، نابودی کامل به دست طالبان اتفاق افتاد. سینمای «قندهار» تبدیل به مدرسه دینی شد با شستن خشت‌هایش. تنها سینمای «هرات» در چوک گل‌ها تبدیل به یک منار و بعد بانک و بعد مسجد شد. بعدی سینمای «غلام سخی» سبز مزار بود که کلب بوکس و لگد شد و سینمای «تخار» که محل شورای علما شد. همه سینماهای کشور یا مارکت شد یا یک چیز دیگر.

دوره آقای کرزی، اوضاع بدتر هم شد. سینمای «بهارستان» که خاطره هزاران روشنفکر و نوستالژی هزاران مهاجر بود، توسط یکی دیگر از قومندان‌های جهادی مارکیت شد. خاطرۀ روز فرو ریختن آن سینما هنوز پیش چشمم است. همه اشک می‌ریختند. شهرداری گفته بود کتابخانه و مرکز فرهنگی می‌شود، اما بلند منزلی بدرنگ شد. سینمای شهر «آقچه» بعد از آن تبدیل به گدام شد. سینمای نقلی و زیبای آقچه که محل فرهنگ بود و روح شهری آقچه بود. آخر خود آقچه هم در تسخیر موجوداتی تازه در آمده بود. بعد سینمای دوم مزار شریف تبدیل به مارکیت میوه شد.

سینما در این کشور لازم هم نیست! ما شهری در چنگال مافیا هستیم. یک عده هر روز باید بر گرده مردم سوار شوند و از بدبختی مردم سرمایه‌دارتر شوند. برای همین، کتابخانه و سینما و آمفی تیاتر در آن لازم نیست. اگر نه چطور نیم کتابخانه عامه را یک تاجر میلیاردی تیل، بگیرد و بلندمنزل بسازد. همین کتابخانه پیش روی ما ویران شد. گفتند جای بهتر می‌سازیم. راست گفتند به جایش داودزی سنتر ساخته شد!

همان‌طور که به جای «کتابخانه ملی»، مکرویان چهار ساخته شد. در شهر شش میلیونی کابل، یک کتابخانه و یک سینما بود، اولی را از بین بردند، دومی را هم از بین باید ببرند.

این سینما، فقط سینما نیست. نمادی مظلوم از فرهنگ است. نمادی از مدنیت در حال فروپاشی کابل که به دست اوباشان افتاده است.

آقای صالح! این سینما را ویران کنید؛ اما قبلش به طرح ما ببینید که رییس‌‌جمهور هم زیرش فرمان داده. ما درین طرح مفصل نوشته‌ایم که چگونه این سینما می‌تواند، هم گالری نقاشی، هم آکادمی نجوم و هم دو سالن سینمای مدرن شود. با کمتر از هشتادهزار دالر. هشتادهزار دالر فقط خرج ویران کردن شماست. البته قرارداد بعدی مطمینا در ماه هشتادهزار دالر به شما می‌پردازد. منتها دروغ نگویید که این سینما «جورشدنی» نیست.

آقای صالح! تخریب سینما نمی‌تواند جزو هیچ یک از طرح‌های امنیتی باشد. ‌شما مواظب باشید دزد و تروریست، جان و مال و ناموس مردم را نبرد. این وظیفه شماست نه نابودی رویاها و خاطرات مردم. آگاه باشید که با تخریب «سینما»، نام شما در همه تاریخ به عنوان قاتل فرهنگ ثبت خواهد شد.