(به‌مناسبت اول مارچ؛ ۹۹سالگی دوستی ترکیه و افغانستان)
سید اصغر اشراق
بر اساس مدرکی که از آرشیف وزارت خارجۀ ترکیه به دست آمده است، نخستین اقدام ایجاد رابطه آن کشور با افغانستان را در ماه اگست سال ۱۹۲۰ میلادی مستند می‌سازد.
گفته می‌شود که شخصی به نام عبدالرحمن صمدانی افغانی که در جنگ چنگ قلعه همراه با جوان‌های ترکی علیه انگلیس‌ها جنگیده و پس از جنگ درجه نظامی کسب کرده، به‌عنوان نمایند خاص ترکیه به افغانستان اعزام شده است.
پس از وی فخرالدین پاشا که از او به‌عنوان اولین سفیر ترکیه به افغانستان یاد می‌شود، در سال ۱۹۲۲ وارد کابل شده و دو دولت وارد مناسبات دیپلماتیک گردیده است.
این رابطه در زمان حکومت امان‌الله از اهمیت بیشتر برخوردار گردید و اولین سند همکاری میان ترکیه و افغانستان در ماه می ۱۹۲۸ میان امان‌الله خان و اتاترک امضا گردیده است.
دولت جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال اتاترک، پس از شوروی سابق دومین کشوری بود که استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت.
از آن پس ترکیه و افغانستان از مناسبات نیک و دوستانه برخوردار بوده و مشترکات فرهنگی و اعتقادی میان مردمان دو کشور نیز سبب گردیده است که این رابطه بر طبق میل دو کشور دوام و قوام پیدا کند.
در طول و عرض چهل سال بحران افغانستان نیز دولت و مردم ترکیه همکاری و همدردی قابل ملاحظه و فراموش‌ناشدنی با مردم و دولت افغانستان داشته است که در خاطرات و قضاوت جمعی مردم افغانستان از آن همیشه به نیکی یاد می‌شود.
در دهۀ اخیر که جامعه جهانی در افغانستان حضور فعال داشته است، ترکیه نیز در چوکات حمایت‌های ناتو، کمک و همکاری‌های قابل توجهی را در اختیار دولت و مردم افغانستان قرار داده و در زمینه حمایت های سیاسی از نظام جمهوریت در افغانستان سهم بسیار موثر داشته است.
علاوه براین مساعدت‌ها که شامل آموزش و تجهیز نیروهای مسلح افغانستان نیز می‌گردد، به تعداد ۱۸۴۰سرباز دولت ترکیه در چوکات نیروهای ناتو در افغانستان خدمت کرده‌اند و رهبری دو گروه بازسازی ولایتی در ولایت‌های وردک و جوزجان بر عهده نظامیان ترکی بوده است.
در مناسبات بین‌المللی هم ترکیه یکی از بازیگران مهم در مورد قضیه افغانستان محسوب می‌گردد که دست‌کم در سال‌های اخیر میزبان پنج نشست سه‌جانبه با حضور سران دو کشور به هدف میانجی‌گری میان افغان‌ها و پاکستانی‌ها بوده است.
نگاه دولت‌مردان ترکیه و افغانستان نسبت به دوام و قوام مناسبات دوستانه میان دو کشور مبتنی بر روابط درازمدت فرهنگی و تاریخی، وجوه اشتراک دینی و تا حدودی قومی میان دو کشور و همچنین منافع مشترک منطقه‌‌یی بوده که مردم افغانستان را نسبت به نیت خیر ترکیه در افغانستان باورمند ساخته است.
در دو دهه اخیر، نه تنها حضور سیاسی و نظامی، بل حضور فرهنگی و اقتصادی ترکیه در افغانستان نیز چشم‌گیر بوده است. کالاهای ترکیه‌‌یی هم در بازارهای افغانستان از کالاهای مصرفی گرفته تا سریال‌های تلویزیونی مشتریان و علاقه‌مندان فراوان دارند و رسانه‌های افغانستان نیز برای مصرف کالاهای ترکی آگهی تجارتی نشر می‌کنند.
ترکیه در خاطرات جمعی مردم افغانستان جایگاه ارجمند و قابل احترام دارد و نگاه جمعی مردم افغانستان نسبت به ترکیه نگاه سرشار از خلوص و احترام است.
این نگاه از سهم و نقش دوستانه و مثبت ترکیه در افغانستان بر می‌خیزد که هنوز ادامه دارد و اهمیت جایگاه ترکیه برای مردم افغانستان در پرتو همین نیت نیک آن کشور تعریف و تعین می‌گردد. ترکیه در هیچ منازعه‌یی، در جهت مخالف آرزوهای مردم افغانستان سهم نداشته است و آنچه را در کشور ما به انجام رسانده، بر اساس نیت و خلوص دوستانه و عواطف بشری بوده است.
اکنون که افغانستان و ترکیه در آستانه نود و نهمین سال دوستی خود قرار دارند، مردم افغانستان از این دوستی بی‌غرض و بی‌آلایش به گرمی استقبال کرده و آن را متفاوت با مناسبات کشورهای دیگر می‌داند.
مردم افغانستان با آگاهی از نیت نیک و دوستانه ترکیه، آرزومند است که این روابط متقابل همچنان دوستانه و صادقانه دوام یافته و افغانستان نیز بتوانند به همکاری‌های دوستانه و انسانی ترکیه پاسخ بگوید.
