از پیگرد و محاکمه عاملان خبری نیست
در سال جاری تمام گزارش‌های مرگ خبرنگاران بر اثر قتل بوده است
به گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز و کمیتۀ محافظت از ژورنالیست‌ها (CPJ) در سال۲۰۲۰، سالی که حدود دو هفته به پایانش مانده، ۴۲خبرنگار در سراسر جهان کشته شده‌اند.
در این آمار افغانستان ۱۴درصد مرگ‌ها را دارد که همگی در ردیف قتل (murder) هستند که کشور را در صدر خطرناک‌ترین کشورها برای خبرنگاران قرار می‌دهد. در حالی که آماری از مرگ بر اثر انفجار یا سوانح دیگر گزارش نشده است.
خلاف تصوری که از مرگ خبرنگاران در مناطق جنگ‌زده وجود دارد، اینکه آن‌ها احتمالا بر اثر اصابت مرمی یا مواجه شدن با یک انفجار جان خود را از دست می‌دهند، دیتای موجود در سایت کمیتۀ محافظت از ژورنالیست‌ها نشان می‌دهد که از سال ۲۰۰۰ تاکنون، از ۳۴مورد مرگ خبرنگاران افغان، ۲۴مورد آن قتل از نوع ترور بوده است.
این یعنی ۷۵درصد مرگ خبرنگاران در کشور با نقشۀ قبلی و با سؤقصد به جان آن‌ها اتفاق می‌افتد و نه صرفا حادثه‌یی که در افغانستان معمول به نظر می‌رسد و خبرنگار به اقتضای شغلش بیشتر در معرض آن است.
جالب است که اغلب این خبرنگاران مقتول در بخش مسایل سیاسی فعالیت می‌کردند و از کارکنان تلویزیون‌ها بوده‌اند.
بعد از قتل میرواحد شاه، شفیق امیری و قتل یماسیاوش که در آمارهای جهانی شامل نشده؛ چون او در زمان کشته شدن خبرنگار نبوده، کمتر از پنج هفته می‌گذرد. در این زمان سه قتل و یک خودکشی مشکوک ثبت شده است.
الیاس داعی، محمدرفیع صدیقی و ملاله میوند در طول همین چهل روز کشته شدند و نزدیکان فردین امینی، خودکشی او را به تهدیدهایی که اخیرا او را آزار می‌داده، نسبت داده‌اند.
نصیراحمد نوری، مسوول دیدبان دفتر نی، حامی رسانه‌های آزاد افغانستان در گفتگو با روزنامه راه مدنیت با تایید اینکه مرگ خبرنگاران بر اثر قتل افزایش داشته، گفت: «در این اواخر قتل‌ها به صورت مرموزی رخ داده‌اند که عاملان برخی از آن‌ها مشخص نشده است.»
او در رابطه با پی‌گیری و روند دادرسی اضافه کرد که نهادهای حامی رسانه‌یی، جامعۀ رسانه‌یی افغانستان بارها دادخواهی کرده‌اند و از حکومت و جامعۀ جهانی خواستار توجه، شناسایی و محاکمه عاملان قتل خبرنگاران شده‌اند.
نوری در پاسخ به این سوال که پروسۀ شناسایی علت و عامل مرگ خبرنگاران به چه شکل است، گفت: «نهادهای امنیتی و کشفی موظف هستند که این شناسایی را انجام دهند. درخواست ما همواره از دولت این بوده که در هر قتل نه تنها یک قاتل، بل افراد و دست‌های بسیاری وجود دارد که آن را ساماندهی و طرح‌ریزی می‌کنند. بازداشت یک فرد، مشکل را به طور عمده حل نخواهد کرد. لازم است که تحقیق همه‌جانبه باشد نه فقط برای رفع تکلیف.»
مسوول دیدبان دفتر نی با طرح مصادیقی چون قتل الیاس داعی، خبرنگار رادیو آزادی گفت که همدستان فردی که به اتهام قتل داعی دستگیر شد، همچنان آزادند و خطر جدی برای دیگر خبرنگاران محسوب می‌شوند.
«بازداشت تعدادی در رابطه با قتل ملاله میوند هم که گفته می‌شود از طالبان هستند نیز بدون جزییات بیشتر و رسیدگی جامع‌تر ادامه دارد.»
قتل ملاله میوند که در همین هفته و درست در روز جهانی حقوق بشر رخ داد، بیشترین واکنش را در خارج از کشور داشته از جمله زنان اهل رسانۀ جنوب آسیا با محکومیت این جنایت، خواستار تلاش دولت افغانستان در شناسایی کسانی شده‌اند که در قتل او دست داشته‌اند.
مسوولان دولتی، مسوولیت این قتل‌ها را متوجه طالبان و بخشی از برنامۀ استراتژیک آن‌ها برای خاموش کردن صداهای مخالف می‌دانند، بدون اینکه واقعا مردم را در جریان بازرسی‌ها (اگر اصلا وجود داشته باشد) قرار دهند.
معصومه امیری
