افزایش خشونت بدترین ابزار طالبان است که می‌خواهند از آن طریق به‌قدرت برسند
هیات مذاکره‌کننده دولت افغانستان و گروه طالبان در قطر، مراحل بعدی مذاکرات صلح را تا شانزدهم جدی متوقف کردند. دو طرف در یک اعلامیه مشترک اعلام کردند که آن‌ها به‌دلیل مشوره‌های بیش‌تر روی آجندای مذاکرات بعدی روند مذاکرات را برای حدود یک‌ماه توقف دادند.
نادر نادری، عضو هیات مذاکره‌کننده دولت گفت که دو طرف فهرست موضوعات مرتبط به آجندای مذاکرات را نیز تبادله کرده و هیات‌های مذاکره‌کننده توافق نمودند که دور دوم مذاکرات را از شانزدهم جدی ماه بعدی آغاز کنند.
چهار ماه مذاکره
مذاکرات مستقیم دولت افغانستان و طالبان نزدیک به چهارماه پیش کلید خورد. مراسم افتتاحیه مذاکرات مستقیم در ۲۲سنبله سال جاری با حضور نمایندگان ارشد دولت امریکا، سازمان‌های بین‌المللی و دولت افغانستان برگزار شد و در این مراسم، مایک پمپیو از جانب امریکا، داکترعبدالله عبدالله از جانب دولت افغانستان و ملا عبدالغنی برادر از جانب گروه طالبان سخنرانی کردند.
پس از مراسم افتتاحیه، هیات‌های مذاکره‌کننده دوطرف نشست‌های ابتدایی را آغاز کردند.
گاه‌شمار نشست‌ها
دوازدهم سپتمبر؛ پس از مراسم افتتاحیه مذاکرات صلح، نشست تیم‌های مذاکره‌کننده به‌خاطر شناخت و معرفی متقابل برگزار شد و گروه تماس از سوی هیات مذاکره‌کننده دولت و طالبان به‌منظور ترتیب آجندا و سایر موضوعات مرتبط تعیین گردید.
چهاردهم سپتمبر؛ دو روز بعد، گروه‌های تماس هیات دوطرف، در خصوص طرزالعمل و اصول کاری بحث کردند و آن را جهت ارایه در نشست عمومی دو‌تیم مذاکره‌کننده، آماده ساختند.
پانزدهم سپتمبر؛ در این تاریخ نشست عمومی هیات‌های مذاکره‌کننده حوالی ساعت چهارونیم بعدازظهر برگزار شد و رییسان دو هیات پیرامون نهایی‌سازی طرزالعمل و تقسیم‌اوقات کاری گروه تماس نظریات‌‌شان را ابراز کردند تا بعد از آن پیرامون آجندای نشست، کار صورت گیرد.
بیستم سپتمبر؛ پس از تعیین گروه‌های تماس از جانب دوطرف، این گروه‌ها نخستین نشست مشترک‌شان را در بیستم سپتمبر برگزار و برای چندین ساعت در خصوص طرزالعمل کاری مذاکرات صلح بحث کردند. در همین نشست، حل موارد اختلافی برخی از موضوعات رقم خورد و پیشرفتی نیز صورت گرفت. هم‌چنان گروه‌های تماس توافق کردند تا هرچه زودتر طرزالعمل کاری را نهایی کنند.
بیست‌وهفتم سپتمبر؛ پس از یک هفته، بار دیگر گروه‌های تماس هیات مذاکره‌کننده دولت و طالبان در ۲۷سپتمبر در میز گفتگوها نشستند و در خصوص موارد اختلافی طرزالعمل کاری گفتگو کردند.
چهاردهم اکتوبر؛ دو هفته بعد از نشست گروه‌های تماس، اعضای هیات مذاکره‌کننده دولت و طالبان نشستی را با حضور رییسان دو هیات برگزار کردند و اعضای هیات تاکید کردند که گروه‌های تماس هرچه زودتر راه‌های حل را به موضوعات اختلافی ارایه کنند.
نوزدهم اکتوبر؛ پس از نشست عمومی اعضای هیات دوجانب، بار دیگر گروه‌های تماس به بحث و گفتگو پرداختند. دریافت راه حل مناسب از آجندای اصلی نشست گروه‌های تماس بود.
بیست‌وهشتم نومبر؛ هیات‌های مذاکره‌کننده به‌شمول رییسان دو هیات، فقط در خصوص ۲۱ماده در اصول طرزالعمل نشست‌های مذاکرات به توافق رسیدند. در این نشست فیصله شد که طرزالعمل به نشست عمومی ارایه و تنها بعد از تصویب هر دو هیات در آن جلسه، نهایی پنداشته می‌شود.
دوم دسمبر؛ نشست عمومی میان هیات‌های مذاکره‌کننده برگزار شد و در این نشست به کمیته مشترک کاری وظیفه دادند تا موضوعات آجندا را تهیه و ترتیب کنند. اعضای دو هیات ابراز امیدواری کردند که برای صلح پایدار میان افغان‌ها به‌وجود آمده و در این راستا، دو جانب متعهد هستند که برای تامین صلح پایدار به تلاش‌های صادقانۀ شان ادامه دهند.
پنجم دسمبر؛ روز شنبه (۱۵ قوس) که با پنجم دسمبر برابر می‌شود، نخستین جلسه کمیته مشترک هیات دولت و طالبان برای ترتیب مواد آجندا برگزار گردید و در این نشست مسایل مربوط به آجندا مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.
دور اول روند مذاکرات حالا به پایان رسیده است. قبل از آنکه آجندای مذاکرات از سوی کمیته مشترک کاری ترتیب و نهایی شود، روند مذاکرات برای حدود نزدیک به یک‌ماه با وقفه ایجاد شد. سخنگویان هیات‌های مذاکره‌کننده اعلام کردند که دور دوم مذاکرات را از پنجم جنوری (۱۵ جدی) آغاز خواهند کرد.
پرسش اساسی این است که در چهار ماه گذشته، چه چیزی در روند صلح افغانستان تغییر کرده و چقدر امیدواری‌ها نسبت به تحقق صلح پایدار زنده شده است؟
شماری از قانون‌گذاران پاسخ می‌دهند که طی چهار ماه گذشته انتظار می‌رفت «آتش‌بس» در کشور برقرار شود، اما این انتظار تحقق نیافت و بنابراین، چیزی تغییر نکرده است.
علی‌اکبر جمشیدی، عضو کمیسیون دفاعی و امنیتی مجلس نمایندگان، در مصاحبه با روزنامه راه مدنیت گفت:«عوامل متعددی به‌ویژه داخلی و خارجی در عدم تامین آتش‌بس وجود دارد و مهم‌ترین عامل خارجی می‌باشد که مانع تامین آتش‌بس شده است.»
او هم‌چنان خاطرنشان کرد که در این مدت هیات‌های مذاکره‌کننده ارادۀ جدی برای دست‌یابی به صلح پایدار را به نحوی از خود نشان دادند، اما آن‌ها حاضر به از دست‌دادن جا و مقام‌شان نبوده‌اند.
این قانون‌گذار معتقد است که طالبان هنوز هم به باورهای کاذب‌‌شان پافشاری دارند که گویا با امریکایی‌ها به نتیجه رسیده و از این طریق می‌خواهند با وارد‌کردن فشار از طریق خشونت‌ها، دولت را تسلیم به خواسته‌های خود کنند و در نتیجه به قدرت سیاسی دست یابند و این در واقع همان قرائت غلطی‌ست که هنوز هم در نزد رهبران این گروه وجود دارد.
علی‌اکبر جمشیدی با اشاره به افزایش خشونت‌های طالبان باورمند است که اگر این خشونت از چنگ طالبان گرفته شود، آن‌ها در افکار عمومی مردم افغانستان جایگاهی نخواهند داشت.
سخنگویان هیات‌های مذاکره‌کننده دولت و طالبان دلیل وقفه در مذاکرات را گرفتن مشوره‌های بیش‌تر عنوان کردند، اما این مساله برای اعضای مجلس نمایندگان واضح نیست که آیا واقعا برای مشورت‌‌های بیش‌تر وقفه گرفتند، یا هم برای پایان یک سناریو و آغاز یک سناریوی دیگر.
در همین حال، ملاسیداکبر آغا، عضو پیشین گروه طالبان، وقفۀ هیات‌های مذاکره‌کننده را در این شرایط حساس به نفع مردم افغانستان نمی‌داند.
او به روزنامه راه مدنیت گفت که هر دو جانب با گرفتن وقفه، وقت‌کشی می‌کنند و این به ضرر مردم افغانستان تمام می‌شود و از جانب دیگر، مذاکرات صلح قربانی محور می‌باشد؛ تا زمانی‌که جهت‌های مذاکره‌کننده چیزی را از دست ندهند، صلح به‌وجود نمی‌آید.
به‌گفتۀ این عضو پیشین گروه طالبان، مذاکرات چهار‌ماهه هیات‌های مذاکره‌کننده هیچ‌گونه نتیجۀ برای مردم افغانستان نداشته و در صورتی‌که این مذاکرات به‌همین شیوه دنبال شود، بازهم نتیجه‌یی در پی نخواهد داشت.
برای دور دوم مذاکرات که قرار است یک‌ماه بعد آغاز شود، سیداکبر آغا پیشنهاد می‌کند که در مذاکرات بعدی باید گروه بی‌طرف از جانب مردم افغانستان میانجی‌گری کنند تا دوطرف به توافق برسند.
فقدان برنامه واحد برای نتیجه‌گیری از مذاکرات
پس از آنکه گروه طالبان و ایالات متحده امریکا به گفتگو نشستند، دولت افغانستان بار بار پیش‌شرط‌هایی را مطرح کرد که یکی پس از دیگری فراموش شد یا نادیده گرفته شد. کاهش خشونت‌ها از سوی طالبان یکی از این پیش‌شرط‌ها بود.
هم‌زمان با ختم مذاکرات امریکا و طالبان، دولت افغانستان بازهم به‌گونۀ عریان موضع گرفت که رهایی زندانیان طالبان مشروط به تامین آتش‌بس می‌باشد، اما دولت بازهم از این پیش‌شرط عقب‌نشینی کرد و حدود پنج‌هزار زندانی خطرناک طالبان را از بند رها نمود. رهایی زندانیان نه‌تنها سودمند واقع نشد، بل گراف خشونت‌ها را نیز بلند برد.
پس از آن که گفتگوهای مستقیم هیات دولت و طالبان آغاز شد، حکومت در آستانه سفر رییس جمهوری به قطر شرطی را مطرح کرد مبنی بر این که هرگونه توافق باید از مجرای پارلمان بگذرد. اما این شرط به جز یک بار، بار دیگر از سوی حکومت پیگیری نشد و از سوی جامعه جهانی نیز توجهی به آن صورت نگرفت.
در روزهای اخیر و با این که اعلام شد بر اصول‌نامه مذاکرات توافقاتی صورت گرفته، حکومت خواستار دوام مذاکرات بعدی در داخل کشور شد. ولی خیلی زود، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی در آخرین موضع‌گیری خود گفته که حکومت در خصوص مکان برگزاری مذاکرات کدام ملاحظه مشخصی ندارد و هر جا طالبان پیشنهاد کند، دولت آن را می‌پذیرد.
این نشان می‌دهد که دولت از ابتدا تا کنون با پیش‌شرط‌های از پیش تعیین شده و مشخص و اهرم فشار قوی، وارد مذاکره با طالبان نشده و عدم برنامه واحد و منسجم در برنامه مذاکرات هیات دولت، منجر به جسارت بیش از حد طالبان گردید. در صورتی‌که دولت با وحدت نظر و هماهنگ با جناح‌های مختلف و با تشدید فشار نظامی بر طالبان، وارد مذاکرات می‌شد، وضعیت امروز به‌مراتب بهتر از وضعیت موجود می‌بود.
سید مهدی حسینی
