سید نعمت ضیا؛ تحلیل‌گر امور اجتماعی
تاکنون امراض زیادی مثل کرونا در جهان شیوع پیدا کرده‌اند؛ قربانیان بی‌شمار گرفته و بعد مهار شده‌اند، اما وحشت از همه‌گیر شدن ویروس کوید ۱۹ اضطراب جهانی خلق کرده است. راز این ترس و وحشت در چیست؟
انسان‌ها در طول تاریخ در اثر عوامل متعددی از بین رفته‌اند. مواد مخدر، سوء تغذیه، سرطان، ایدز، جنگ‌های اتمی و غیر اتمی، تروریزم و بیماری‌های انتانی، ملیون‌ها انسان را به کام مرگ فرستاده است. آن‌ها که درگیر این مشکلات نیستند، فقط نظاره‌گرند و تنها شاید بعضی از گزارش‌ها را بخوانند اما برای ویروس کرونا طبقه اقتصادی و منزلت اجتماعی و سیاسی مطرح نیست؛ فقط همین که انسان باشید کفایت می‌کند!
اگر این ویروس فقرا و طبقات پایین جامعه جهانی را مورد هدف قرار می‌داد، این همه وحشت ایجاد نمی‌کرد. ترس در این است که این ویروس به‌صورت مستقیم حیات باداران و اشراف جهان را تهدید می‌کند.
هم‌اکنون انسان‌های زیادی مریض‌اند و به‌خاطر فقر، نداشتن پول و امکانات صحی نمی‌توانند خود را تداوی کنند. در نتیجه قربانی می‌شوند، اما هیچ‌گونه وضعیت اضطرار اعلان نشده است.
هیچ مسوولی برای این همه انسان که از مکزیک تا کابل قربانی مواد مخدر می‌شوند، صدای خویش را این‌گونه مضطربانه بلند نکرده؛ بل مصروف قاچاق و خرید و فروش آن است!
ملیون‌ها انسان در اثر جنگ و استعمال تسلیحات نظامی نابود و قتل می‌شوند اما هیچ صدای بلند نشده است؛ بل برای طرف‌های درگیر تسلیحات نظامی توزیع می‌کنند!
ملیون‌ها کودک و زن در اثر فقر و سوء تغذیه از شاخ آفریقا تا خیابان‌های هند نابود می‌شوند و هیچ صدای برای دفاع از آنان بلند نمی‌شود.
وضعیت فعلی جهان دیدنی است. سرتاسر دنیا در وضعیت اضطراری قرار گرفته است. انسان‌ها از همدیگر می‌ترسند. دیگر از روبوسی و دست دادن و بغل‌کشی خبری نیست. بایدن و سندرز در امریکا باهم آرنج‌جنگی می‌کنند. این ترس در عمق وجود آدمی رخنه کرده است. هیچ قدرتی توان کنترول و مهار این ویروس را ندارد. اتوریته و ابهت قدرت‌های بزرگ دنیا از بین رفته است. توانایی‌های علمی آدمیان باطل شده و درماندگی و حیرانی بشر کاملا احساس و مشاهده می‌شود.
انسان با تمام ادعاها‌یش، خورد و عاجز شده و دانش بشری مورد تحقیر قرار گرفته است. هیچ کس هیچ چیز در مورد این ویروس نمی‌داند. دیگر تسلیحات نظامی اتمی و غیر اتمی، بم‌های هوشمند و وسایط نقلیه ضد گلوله، آسمان‌خراش و تانک‌های غول‌پیکر به داد بشر نمی‌رسد.همه منتظر آینده‌اند. آن هم در صورتی که آینده‌یی وجود داشته باشد.
اکثر کشورها مرزهای‌شان را بسته و همه در خانه‌هایشان زندانی و قرنطین شده‌اند. از مکتب و دانشگاه تا مسجد و از ورزشگاه تا بار و قمارخانه همه مسدود و یا در حال مسدود شدنند. جریان زندگی در حال رکود و ایستایی است.
کرونا دیگر یک ویروس غیر قابل دید نیست؛ هیولایی است که همه فکر می‌کنند توسط آن بلعیده خواهند شد. انسان‌ها در سراسر دنیا دچار یک نوع ترس و اضطراب شده‌اند. نام این روزها را باید روز یکسانی اضطراب و ترس آدمی نامید.
به قطع می‌توان گفت در طول تاریخ برای بشر این‌گونه احساس ترس مشترک مستولی نشده است. آدمی همیشه از چیزهای ناشناس می‌ترسد. راز ترس کرونا در ناشناسی آن است و علت شدت این ترس، تهدید شدن سلامتی کسانی که قبلا خود را از هر نگاه مصون فکر می‌کردند.
این ویروس اگر شامل حال سرمایه‌داران، ابرقدرت‌ها و دیکتاتورها نمی‌شد اصلا ترسی وجود نداشت و همه چیز روال عادی خود را می‌پیمود، اما از آنجا که طبقات مرفه و مسلط را نیز به صورت یکسان تهدید می‌کند دنیا تبدیل به عزاخانه و خانۀ وحشت شده است.
چند روز قبل سرمنشی ملل متحد آقای گوتریش، در مقابل کرونا اعلان جنگ کرد. این شاید مضحک‌ترین شعاری باشد که تا هنوز در دنیا اعلان شده است؛ به هر اندازه که ترس مستولی شود شعارها نیز مضحک و غیر کاربردی‌تر می‌شود.
در مقابل کرونا امکان جنگ نیست. اصلا جنگ کردن معنا ندارد. وی باید می‌فرمود: در مقابل کرونا آرامش‌تان را حفظ کنید و با متانت برخورد کنید؛ هر اندازه روان‌تان آرام باشد سیستم دفاعی بدن‌تان نیز قوی‌تر کار می‌کند.
با شعار آرامش می‌توان بشر را نجات داد نه با شعار جنگ. از این بیانیه‌ها این فهم دست می‌دهد که ذهن بشر امروز با آرامش رابطه‌یی ندارد؛ بل ما گرفتار یک ذهن پریشان، جنگی و خشونت‌پرور شده‌ایم. کرونا این پریشانی ذهنی را به اوج رسانده است.
درماندگی بشر در مقابل این ویروس دیدنی است. بشر امروز را کرونا تهدید نمی‌کند؛ اضطراب کرونا تهدیدکننده و کشنده‌تر است.
طبقات فقیر جهان نباید بترسند؛ زیرا برای آنان حالت زندگی همیشه کرونایی است. آنان در اثر بلاهای متعددی از بین می‌روند و نابود می‌شوند. طبقات فقیر جهان هر روز و هر ساعت در اضطراب مرگند. هر شبی که سر بر بالشت می‌گذارند از غم نان و بی‌عدالتی، وحشت کرونا را تجربه می‌کنند و آرامش‌شان را از دست می‌دهند.
کرونا همانند هر بلای طبیعی ممکن است قربانی بگیرد، اما با تشویش و اضطراب مهار نمی‌شود. حتا اگر قرار باشد که نسل بشر منقرض گردد باید با آرامش و طمانینه برخورد شود.
نکته جالب دیگر این که نظام سرمایه‌داری، اخلاق سرمایه‌داران را به حدی فاسد ساخته که اگر درحال مرگ هم باشند، دست از سودجویی برنمی‌دارند. در حال مرگ نیز دستان‌شان باید به پول چسپیده باشد. اثبات این ادعا افزایش قیمت‌ها در همین کابل است. تاریخ ۲۶ حوت ۱۳۹۸ یک بوجی آرد از ۱۵۰۰ افغانی به ۳۰۰۰ افغانی صعود کرد.
بدون شک کرونا مهار می‌شود و با سیستم ایمنی بشر تطابق خواهد کرد، اما تاجران و سرمایه‌داران نباید از اضطراب انسان‌ها سوءاستفاده کنند. طبقات فقیر جامعه به مواد بهداشتی پیشرفته دسترسی ندارند؛ بنابراین از هدایات صحی و وقایوی پیروی کنند و با مواد شوینده ساده، نظافت را مراعات کنند. با پیروی از هدایات صحی و احتیاط‌های لازم، کرونا به سراغ‌شان نخواهد آمد.
و در آخر هرچند بشر موجودی بسیار ظالم و بداخلاق است، امیدواریم که اخلاق پساکرونایی در افغانستان و جهان متفاوت باشد و بشر مهربان‌تر شود. سرمایه‌داران، ابرقدرت‌ها و دیکتاتورها نیز از یاد نبرند که ترسوترین موجوداتند و دیگر قهرمان‌بازی نکنند و ادعای شجاعت و دلاوری نداشته باشند.
