شاه حسین مرتضوی
- نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری در روشنایی قوانین اعلام شد. تمام شکایت‌ها مورد بررسی قرار گرفت. نهادهای داخلی و خارجی از پروسه نظارت کردند. انتخابات سال گذشته یکی از طولانی‌ترین انتخابات‌های جهان بود. درعین حال یکی از بهترین انتخابات‌های افغانستان به شمار می‌رفت. برای اولین‌بار از تکنالوژی استفاده شد.
مهمتر از همه، قانون انتخابات تعدیل و کمیشنرهای انتخاباتی با میکانیزم جدید که همه کاندیدان در آن دخیل بودند، نهایی شد.
اکنون فصل انتخابات تمام شده و رییس‌جمهور منتخب مراسم تحلیف را برگزار کرده است. ما به گذشته و جدال قبلی برنمی‌گردیم. اسیر جدال‌های گذشته نمی‌شویم. باید بر آینده و برنامه‌های آینده متمرکز شویم.
مردم انتظار دارند کابینه به‌زودی معرفی و برنامه‌های پنج‌ساله حکومت منتخب آغاز گردد.
- در انتخابات۲۰۱۴، زمانی‌که جدال‌های سیاسی به اوج رسید، برای چند روز وزیر خارجه سابق امریکا، آقای جان کری به کابل آمد. در نهایت حکومت وحدت ملی محصول طرح و نظر رییس‌جمهور بود که مورد توافق قرار گرفت. آقای غنی باری گفت که هدف از تشکیل حکومت وحدت ملی جلوگیری از رویدادهای تلخ احتمالی بود؛ اما بخش اعظم وقت حکومت وحدت ملی در جدال سپری شد و انرژی مقامات در رقابت‌های منفی به مصرف رسید.
در انتخابات سال گذشته خواست اصلی هواداران تیم دولت‌ساز و مردم ایجاد حکومت یک‌سره بود. اکنون یک تیم ملی و منتخب، شروع به کار کرده و خواست مردم برای تحقق حکومت منتخب و تیم هماهنگ تحقق یافته است.
- دعوای اصلی در فضای فعلی بر سر قانون اساسی و اصل جمهوریت است. رییس‌جمهور غنی، بر حفظ ارزش‌های قانون اساسی تاکید دارد. آقای داکتر عبدالله خواستار تغییر نظام از ریاستی به صدارتی است.
وی می‌خواهد در توافق میان دو فرد سیاسی، قانون اساسی را دور زند. این خواست داکتر عبدالله در مغایرت مطلق قانون اساسی است. برای قانون اساسی میکانیزم‌های روشن در نظر گرفته شده است؛ هر تصمیمی اگر در رابطه به تعدیل قانون اساسی گرفته می‌شود باید از مجرای اصولی آن باشد.
- بحث صلح یکی از محورهای مهم بحث امروز است. پس از امضای موافقت‌نامه میان امریکا و طالبان، تلاش‌هایی برای تطبیق این موافقت‌نامه جریان دارد. واقعیت این است که امریکا کوشش دارد تا گام‌های عملی برای تطبیق مفاد این موافقت‌نامه برداشته شود. اما در افغانستان برخی مسایل به زمان نیاز دارد.
اول باید روشن شود که طالبان واقعا تا چه میزان دست از خشونت برداشته‌اند. موضوع دوم رهایی زندانی‌های طالبان است. حکومت همیشه تاکید کرده که رهایی زندانی‌های طالبان جزو پروسه صلح است. در ادامه روند صلح این کار صورت خواهد گرفت. باید زمینه‌های لازم قانونی و دیگر شرایط فراهم شود.
مردم می‌خواهند مطمین شوند که طالبان دوباره به میدان جنگ نمی‌روند. اکنون قدم‌های اولیه مانند تماس از طریق ویدیو کنفرانس برداشته شده است. گام‌های بعدی مانند اعلام فهرست هیات مذاکره‌کننده ودیگر اقدامات نیز انجام خواهد گرفت.
- افغانستان و امریکا به حیث دو کشور متحد و دارای روابط تعریف‌شده، در مسیر مشترک قرار دارند. این روابط گسترده، عمیق و بر بنیاد منافع مردم و حکومت‌های دوکشور استوار است.
امریکا حامی بازگشت طالبان، حکومت موازی و یا بازگشت افغانستان به گذشته نیست. امریکا به‌حیث شریک سیاسی حکومت افغانستان از حکومت منتخب حمایت کرده و در موضوعات مختلف به شمول صلح مشترک کار خواهد کرد.
مردم افغانستان همیشه ممنون کمک‌ها، حمایت‌ها و قربانی‌های مردم و حکومت امریکا استند. رییس‌جمهور غنی، سال‌ها قبل کاهش هزینه‌های امریکا را در بحث‌ها مطرح کرد. وی در همه نشست‌های کابینه و شوراهای عالی بر خوداتکایی افغانستان، صرفه‌جویی، استفاده از ظرفیت‌های داخلی مانند زراعت، تجارت، معادن، عواید و… برای بدیل کمک‌های بین‌المللی صحبت کرده است.
همچنین جلوگیری از حیف‌ومیل منابع ملی و کاهش در هزینه‌های تشریفاتی و تجملی، کاهش در هزینه‌های غیر ضروری و مدیریت سالم جمع‌آوری عواید و گمرک‌ها می‌تواند افغانستان را در بخش تامین نیازمندی‌ها کمک کند.
- برای نمونه به چند نمونه از هزینه‌های غیر ضروری توجه فرمایید:
هزینه‌های امنیتی سیاسیون افغانستان بی‌نهایت بالاست. همچنان فرهنگ عدم پرداخت صرفیه‌های برق به یک معضل بدل شده است. تنها در یک مورد برشنا اعلام کرد که چهار میلیارد افغانی پول از سوی مشتریان پرداخت نشده است.
نمونه دیگر: آقای غنی تنها در شهر کابل ۴۰۰۰ جایداد دولتی پیدا کرد که کسی از آن خبر نداشت، یا به حداقل کرایه داده شده بود. ارزش مجموع آن‌ها به صدها هزار دالر می‌رسد. همچنین صادرات افغانستان برای اولین‌بار از مرز یک میلیارد عبور کرد. بیش از ۴۰درصد عواید گمرک‌ها ضایع می‌شود. جمع‌آوری موثر عواید خصوصا گمرک‌ها می‌تواند بخشی از مشکل را حل کند.
- دروازه حکومت برای سیاسیون باز است. آقای داکتر عبدالله و اعضای تیم‌شان می‌توانند در ساختار حکومت نقش مفید و سازنده داشته باشند. رویکرد جزیره‌سازی و بازگشت به دوران کنترول شاهرگ‌های اقتصادی، اکنون جواب نمی‌دهد. در یک مرحله در افغانستان دو نوع بانک نوت در چلش و هر بخش از کشور به جریزه‌یی جداگانه بدل شده بود. عبور از دهمزنگ و یا دیگر نقاط کشور برای هموطنان دشوار بود. کسی نمی‌خواهد به گذشته برگردد، کسی نیز به عصر امارت و کیبل برنمی‌گردد.
- مردم انتظار دارند تا سیاسیون کشور در شرایط سخت و دشوار تصمیم‌های مهم اتخاذ کنند. پافشاری بر مطالبات شخصی و دعوای فردی بازتاب‌دهنده مطالبات مردم نیست. گروگان گرفتن مردم تحت مطالبات مردمی در مغایرت با اصول و اخلاق سیاسی است.
- برای افغانستان پنج‌سال آینده فصل مهمی است. تقویت زیربنا، مدیریت آب، توسعه تجارت و ترانزیت، اصلاحات و همبستگی ملی و بهترسازی حکومت‌داری در اولویت است.
مهمتر اینکه پنج‌سال آینده فرصت را برای تغییر نسلی و گردش در مدیریت دورانی فراهم می‌کند. نسل امروز نباید به‌حیث هیزم سوخت بدل شود. نسل امروز با برنامه‌های آینده‌محور اسیر گذشته نخواهد شد. این نسل با برنامه و نقشه راه در محوریت مدیریت و تصمیم‌گیری‌های بزرگ ملی نقش‌های مهمی را ایفا خواهند کرد.
- امروز وضعیت کشورهای منطقه متفاوت است. اجماع سیاسی در منطقه با مشکلات همراه شده؛ احیای جایگاه افغانستان برای منطقه اهمیت دارد. افغانستان می‌تواند به نقطه وصل همکاری بدل شود. هم‌اکنون با برنامه‌هایی مانند کاسا یک هزار، تاپی، خط آهن و کوریدورهای مختلف این نقش عملا برازنده و در حال احیاشدن است.
افغانستان طی ۱۹سال به حیث یک همسایه همکار برای کشورهای منطقه نقش مثبتی ایفا کرد. انتظار می‌رود که کشورهای دیگر نیز در همین نقش همکاری سازنده داشته باشند.
تداوم خشونت و دنبال کردن منافع از راه تداوم جزیره‌های قدرت به نفع کسی نیست. از این جهت انتظار می‌رود تا کشورهای منطقه با رویکرد روابط دولت‌محور در نقش مثبتی ظاهر شوند. اکنون در کنار توسعه روابط همکاری، مقابله با پدیده کرونا، تروریزم و تامین صلح از مسوولیت‌های جمعی به‌شمار می‌رود.
