امیر اطلس مهدوی؛ استاد دانشگاه
چکیده: همه‌ساله نزدیک به ۱٫۲ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ در ﺟﻬﺎن ﺟﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﻮادث ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ از دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و بیش از ۵۰ میلیون نفر دیگر مجروح میشوند. ۹۰درصد موارد مرگ ناشی از حادثات ترافیکی، ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺑﺎ درآﻣﺪ ﮐﻢ ﯾﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ و بنابر آمارهای وزارت صحت عامه، بعد از حملات انتحاری و انفجاری، بیشترین قربانیان مربوط به حادثات ترافیکی است. در این مقاله عوامل تاثیر‌گذار در بروز حوادث ترافیکی از قبیل (راننده، محیط یا جاده و وسایط نقلیه) به بحث گرفته و در پایان، راه حل و عوامل موثر در جلوگیری از حادثات ترافیکی را برمی‌شماریم.
مقدمه: حادثه امری اجنتاب‌ناپذیر است. اگر نگاهی به تاریخ آغاز زندگی انسان داشته باشیم، میبینیم که حوادث طبیعی و مصنوعی همواره با بشر بوده و هر چقدر زندگی بشر به‌سمت پیشرفت و به اصطلاح، تمدن پیش می‌رود، گستردهتر میشود. از جمله این حوادث، حوادث ترافیکی است. حادثه نه تنها سلامت جسمی انسان را تهدید می‌کند بل با تحمیل فشار اقتصادی موجب ویرانی کانون خانواده و مسبب بروز بیماری‌های روحی و روانی در انسان‌ها است. هدف کلی این مقاله، اطلاع‌رسانی و رسیدن به اهداف زیر است:
- کاهش میزان بروز حوادث ترافیکی.
- کاهش میزان مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی.
- کاهش میزان معلولیتهای ناشی از تصادف ترافیکی.
- کاهش بار مالی ناشی از حوادث ترافیکی.
تعریف حادثه ترافیکی: در یک تعریف کوتاه میتوان گفت که حادثه ترافیکی به حادثه‌یی گفته میشود که وسیله نقلیه در ایجاد آن دخالت داشته باشد.
علل بروز حوادث ترافیکی: به‌صورت کلی سه عامل در بروز حوادث ترافیکی (راننده، وسایط نقلیه و محیط یا جاده) نقش مهم و اساسی دارند. جهت روشن شدن موضوع شرح کوتاهی در مورد عوامل مسبب حوادث ترافیکی می‌دهم:
الف– وسایط نقلیه: وسایل نقلیه امروزی عمومآ ماشین‌دار هستند و به همین دلیل سرعت عمل آن‌ها بیشتر است. دلایل گوناگونی در بروز تصادف وجود دارد. دلایل عمده عبارتند از: فرسودگی وسایط نقیله، حمل بیش از حد (مثلآ نشستن سه الی چهار نفر روی موترسایکل یا حمل بار زیاد توسط وسایط بارکش و… )، تاخیر در معاینات و یا عدم معاینات فنی (که مقصر اصلی این بخش صاحب واسطه نقلیه و یا هم اداره ترافیک است)، فرسودگی تایرها و… .
ب– محیط یا جاده: شرایط محل رانندگی (هوای بارانی یا برفی)، عدم وجود علایم هشداردهنده، نصب نامناسب سرعت‌گیر و… .
ج– راننده: رانندگی در زمان عصبانیت، عدم مهارت لازم در رانندگی، سرعت زیاد، رانندگی در وقت خستگی، استمعال مواد مخدر و مشروبات الکلی در زمان رانندگی، استفاده از تلیفون همراه در هنگام رانندگی و… با مطالعه این سه عامل میتوان گفت که نقش راننده نسبت به دو عامل دیگر مهم‌تر است.
نقش دولت در پیش‌گیری از حادثات ترافیکی: به یقین اولین و اساسی‌ترین گام پیش‌گیری در حوادث ترافیکی به بحث آموزش و آگاهی مردم از حادثات ترافیکی ارتباط دارد و ارگان‌های مسوول دولت در این زمینه، باید نقش خود را به درستی بازی نمایند. مهمترین گروهی که نیاز به آموزش در آن‌ها بیشتر احساس میشود، کودکان و نوجوانان هستند.
آموزش از دوره ابتدایی و در سنین ۶ الی ۱۴ سالگی بیشترین تاثیر را دارد. از آنجایی که رفتار غلط بزرگترها یا والدین الگوی مناسبی برای یادگیری رفتار صحیح نزد کودکان نیست، باید همزمان با این آموزش‌ها که به کودکان داده میشود، والدین نیز آگاه شوند.
مثال روشن این آموزش‌ها را باید در طرحهایی نظیر کارتون‌های پولیسی درنظر گرفته شود تا اطفال با مشاهده آن در مورد حادثات ترافیکی معلومات لازم را به دست آورند. در کنار نقش آموزش که یکی از مسوولیت‌های دولت در پیش‌گیری از حوادث ترافیکی است میتوان موارد ذیل را نیز یادآوری نمود:
- تطبیق درست و یک‌سان قانون ترافیک جاده بالای همه شاملین ترافیک به شمول کارمندان ارگآن‌های دولتی.
- استفاده مناسب و درست از وسایط نقلیه دولتی در هنگام عبور و مرور از جاده.
- نصب تاسیسات ترافیکی در محل‌های مناسب آن.
نتیجه‌گیری و پیشنهادات: در بالا موارد مهم و اساسی را که در بروز حادثات ترافیکی دخیل بودند مورد مطالعه قرار دادیم بناً میتوان راهکارهای ذیل را جهت کاهش حادثات ترافیکی ارایه نمود:
- با در نظرداشت اینکه دادن آگاهی و معلومات مهمترین نقش در جلوگیری از حادثات ترافیکی دارد بناً لازم است که در همکاری به نهادهای تحصیلی، وزارت امور داخله (قوماندانی اکادمی پولیس شهید ستر پاسوال عبدالرازق و قوماندانی تحصیلات عالی رهبری پولیس) در تفاهم با وزارت معارف یک مضمون تحت عنوان ترافیک جاده در نصاب تعلیمی وزارت معارف گنجانیده شود.
- برگزاری سمینارهای کوتاه‌مدت جهت دادن آگاهی و معلومات در مورد ترافیک جاده و آگاه ساختن شهروندان کشور در مورد ترافیک جاده و خسارات ناشی از حادثات ترافیکی.
- ساختن برنامه‌های معلوماتی در رسانه‌ها خصوصاً در رسانه‌های دولتی در قالب کارتون برای آگاه ساختن اطفال در مورد ترافیک جاده و عوامل مسبب حادثات ترافیکی.
- از آنجا که یکی از عوامل در بروز حادثات ترافیکی راننده است، باید برای راننده‌ها موارد ذیل ابلاغ گردد:
- اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖﮐﻨﻨﺪه از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ اﯾﻤﻨﯽ، ﮐﻼه اﯾﻤﻨﯽ و ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻣﺨﺼﻮص اطفال در هنگام رانندگی.
- ﺣﯿﻦ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑهﻮﯾﮋه در ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﺧﻮاب‌آﻟﻮدﮔﯽ در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺗﻮﻗﻒ و اﺳﺘﺮاﺣﺖ کنید.
- در ﻣﺤﻞﻫﺎی ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺮﯾﺪ، مکاتب، ﭘﺎرک‌ها و… ﺑﻪ ﻋﺎﺑﺮان ﭘﯿﺎده ﺗﻮﺟﻪ کنید.
- به علایم ترافیکی توجه کنید.
- ﻫﺮﮔﺰ در ﺣﺎل راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﺸﯿﻨﺎن وسیله نقلیه خود ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﮑﻨﯿﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه در ﺣﯿﻦ راﻧﻨﺪگی عمل بسیار خطرناک است.
- آهسته و با احتیاط رانندگی کنید. هرگز با عصبانیت رانندگی نکنید.
- جاده یا محیط نیز در بروز حادثات ترافیکی نقش دارد پس لازم است در قسمت جاده‌ها نیز توجه جدی صورت گرفته و جاده‌ها با در نظرداشت معیارهای روز و مهندسی ترافیک اعمار گردد.
- کنترول و معاینات دقیق تخنیکی وسایط نقلیه از طرف اداره محترم ترافیک، خصوصاً در زمان تمدید جواز سیر آن.
- جلوگیری از سرعت زیاد وسایط نقلیه که موجب بروز حادثات ترافیکی می‌گردد.
- توجه و دقت لازم در هنگام توزیع جواز رانندگی، در صورت عدم دقت و توجه لازم و توزیع جواز رانندگی برای افرادی که واجد شرایط نیستند موجب تشدید حادثات ترافیکی می‌گردد.
منابع و ماخذ:
- نجاتی، خلیل‌الله، حقوق ترافیک،کابل، ۱۳۸۶٫
- حسینلو، منصور ، بهبود جریان ترافیک با استفاده از نرم‌افزار شبیه‌ساز، تهران،۱۳۸۷٫
- علوی، سیدعلی، ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﺮاﻓﯿﮏ در ﻧﻈﺎم ارﺗﺒﺎط ﺷﻬﺮی، تهران،۱۳۷۶٫
- شهیدی، محمدحسن، ﻧﻘﺶ ﻃﺮاﺣﯽ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺮاﻓﯿﮏ در ﮐﺎﻫﺶ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﻮای ﺷﻬﺮی، تهران،۱۳۶۸٫
- قدیر افشاری، مریم، پیش‌گیری از حوادث ترافیکی، تهران،۱۳۹۳٫
- Multi-Agent Model Predictive Control Of Signaling Split In Urban Traffic Networks, De Oliveira, L., & Camponogara, E.
- Validation of Road Vehicle and Traffic Emission Models, Smit, R., Ntziachristos, L., & Boulter.
