نویسنده: خوشحال وکیلی/ مترجم: ج. محمدی/ منبع: گندهارا
به نظر می‌رسد با نزدیک شدن دست‌یابی به توافق در مذاکرات طالبان و ایالات متحده، افغانستان به منظور ایجاد شرایط برای پایان دادن به بیش از چهار دهه جنگ، نیازمند آتش‌بس پایدار است. ظاهراً مذاکرات بین طرفین پس از تعلیق غیرمنتظره آن در ماه سپتامبر توسط دونالد ترمپ، دوباره آغاز شده است.
پس از ماه‌ها تلاش دیپلماتیک، گفتگوهای زلمی خلیل‌زاد، نماینده صلح ایالات متحده برای افغانستان و طالبان، اکنون به نظر می‌رسد طرفین درباره چگونگی اقدامات برای آتش‌بس یا سایر اشکالی که موجب توقف یا کاهش خشونت شود، نزدیک شده‌اند.
توافق بر آتش‌بس فوری، امر بسیار مهمی است؛ زیرا کمک خواهد کرد تا مذاکرات درازمدت بین طالبان، دولت افغانستان و طیف گسترده‌یی از گروه‌های سیاسی و اجتماعی – که تشکیل‌دهنده جامعه موزاییکی افغانستان هستند – آغاز شود.
ترمپ، چهار ماه پیش، بعد از لغو توافق قریب‌الوقوع، ضرورت توقف فعالیت‌های خشونت‌طلبانه طالبان را مطرح کرد. او گفت که حمله طالبان در کابل که منجر به کشته شدن یک سرباز امریکایی و کشته و زخمی شدن بسیاری از افغان‌ها شد، او را واداشت تا توافق‌نامه موردپذیرش طرفین را به تعلیق درآورد. متاسفانه از ادامه حملات خشونت‌آمیز مشابه در سراسر افغانستان، همچنان شمار زیادی از غیرنظامیان افغانستان رنج می‌برند.
ادامه حملات پس از توافق احتمالی بین ایالات متحده و طالبان، احتمالاً منجر به کاهش قابل‌ملاحظه‌یی برای مذاکرات صلح و آشتی پایدار بین طالبان و دیگر افغان‌ها خواهد شد. به همین دلیل پیش از امضای توافق میان واشنگتن و طالبان، باید آتش‌بس گسترده در سراسر کشور و سایر سازوکارهای محکم، آغاز شود.
دولت افغانستان به وضوح این پیام را دریافت کرده است که برای موفقیت هرگونه گفتگوهای صلح، خشونت باید به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد؛ در نتیجه، کابل خواستار آتش‌بس به عنوان پیش‌شرط ازسرگیری مذاکرات صلح است؛ اما چشم‌انداز طالبان همچنان مانع آن است.
بسیاری از ناظران می‌پذیرند که طالبان نمی‌خواهند تنها اهرم فشار خود را در مذاکرات صلح از دست دهند و استفاده از خشونت را برای دست‌یابی به اهداف نظامی و سیاسی خود را کنار بگذارند؛ با این حال، به‌وضوح مشخص است که بدون کاهش معنی‌دار خشونت توسط طرفین و آتش‌بس کامل، شانس بازگشت صلح به افغانستان به اندازه فاصله دوحه تا کابل خواهد بود.
کاهش فوری خشونت توسط همه طرف‌ها، که منجر به آتش‌بس سراسری همه جبهه‌ها شود، در نهایت موجب افزایش فرصت برای صلح در افغانستان خواهد شد؛ افزون بر این، ایجاد پل و بهبود اعتماد بین دولت افغانستان و طالبان، با شعله‌ور بودن جنگ و خشونت بین آن‌ها به دست نخواهد آمد.
بنابراین دست‌یابی به پایان صلح‌آمیز درگیری در افغانستان، مستلزم ایجاد پل‌های بزرگ و اعتماد بیشتر بین طرفین است تا زمینه را برای مذاکرات جدی درباره حل موضوعات اساسی میان جناح‌های درگیر جنگ بهبود بخشد.
اکنون ایالات متحده در حالی با نمایندگان طالبان در دوحه مذاکره می‌کند که آن‌ها با مصون بودن از خشونت و جنگ، در خارج از میدان جنگ زندگی می‌کنند و شکاف گسترده‌یی میان رهبران طالبان و تجارب زندگی آنان در خارج و افراد رتبه پایین آن‌ها وجود دارد.
آتش‌بس سه روزه در عید سعید فطر (جشن مقدس مسلمانان) در جون سال ۲۰۱۸ نمونۀ آشکار پای خسته سربازان طالبان براثر جنگ و خشونت است. بسیاری از مبارزان جوان در بازدید از شهرهای بزرگ افغانستان که طی دو دهه گذشته به مراکز شهری مدرن تبدیل شده‌اند، درباره رویاهای خود برای صلح سخن گفتند. تصاویر آن سه روز، الهام‌بخش امید و هیجانی است که روزی افغان‌ها با رها کردن همه خشونت‌ها در کنار هم زندگی صلح‌آمیز خواهند داشت.
این امر به عهده ایالات متحده به عنوان تصمیم‌گیرنده اصلی در زمینه مسائل جنگ و صلح در افغانستان است. امریکا به عنوان طرفی که اکنون مذاکرات صلح با طالبان را پیش میبرد باید این گروه را برای کاهش فوری خشونت و سرعت بخشیدن به قطع جنگ در سراسر کشور، تحت‌فشار بگذارد. دولت افغانستان و نیروهای بین‌المللی در افغانستان نیز برای نشان دادن حسن‌نیت خود به طالبان، باید عملیات خود علیه این گروه را کاهش دهند.
این کاهش خشونت، آغاز مذاکرات بین دولت افغانستان و آتش‌بس در سطح کشور باید به‌گونه‌یی هماهنگ شود که منجر به موافقت بیشتر مذاکرات صلح جاری شود. پشتیبانان خارجی طالبان نیز باید از این رویکرد اطمینان داشته باشند، زیرا صلح در افغانستان در درازمدت به نفع همسایگان و در سطح گسترده‌تر به نفع منطقه است.
واشنگتن، کابل و طالبان نیز برای جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان به میدان جنگ ایالات متحده و ایران، باید فوراً باهم هماهنگی کنند و طالبان نیز در برابر خواسته‌های تهران مقاومت کنند. ایالات متحده باید به وعده‌های اخیر رهبران افغانستان توجه کند و همان‌طور که در توافق‌نامه امنیتی دوجانبه با واشنگتن پیش‌بینی شده است، نباید از خاک این کشور علیه همسایگان استفاده کند.
تلاش‌های دیپلماتیک هم‌زمان با اقدامات برای کاهش خشونت، زندگی توأم با آرامش و تعادل را وارد تجربیات واقعی زندگی افغان‌های عادی، اعضای نیروهای امنیتی افغانستان و سربازان پیاده‌نظام طالبان می‌کند. با کاهش خشونت، احتمال آغاز مذاکرات درباره موضوعات اساسی بین جناح‌های جنگنده و دست‌یابی به یک توافق سیاسی را که پایان‌دهنده ۴۰ سال جنگ مداوم در افغانستان است، به وجود خواهد آورد.
جهان به پایان دادن به طولانی‌ترین و مخرب‌ترین جنگ‌های دوره مدرن ضرورت دارد و این غیرقابل‌قبول است که مردم افغانستان همچنان از خشونت و امراض ناشی از آن رنج ببرند. مردم افغانستان شایسته صلح و زندگی شرافت‌مندانه و ماندگار و پایان خشونت‌ها در کشورشان هستند.
