حق شهروندی بیات‌ها

صبور بیات

شهروندان هر کشور به‌طور عموم از حقوق فردی و جمعی برخوردار استند. یکی از موارد حقوق جمعی شهروندان، هویت قومی به‌شمار می‌رود.

اما هویت قومی چیزی‌ست که با انسان زاده می‌شود و انتخاب آن به دست فرد نیست. افراد در گزینش هویت قومی هیچ‌ نقشی ندارند. اما به هر نحو، پس از گرفتن نقش و هویت قومی، دارای حقوق و وجایب شناخته‌شده‌یی استند که از آن‌ها دفاع می‌کنند.

از شهروندان در قوانین افغانستان به نام اتباع نام گرفته می‌شود؛ یعنی کسانی که تابعیت کشور را کسب کرده‌اند یا در آینده کسب می‌کنند. به‌عبارتی تمام انسان‌های ساکن در کشور که تحت حاکمیت آن کشور قرار دارند. تمام شهروندان و اتباع کشور بر اساس قانون اساسی و سایر قوانین نافذه کشور از حقوق مساوی و برابر برخوردارند.

اقوام ساکن در کشور به‌عنوان اقوام و یا شهروندان جمعی، دارای نقش‌های تفکیک‌‌شده هستند و از حقوق، امتیازات و مسوولیت‌های این نقش آگاهند و آن را مطالبه می‌کنند. بر همین اساس هویت‌طلبی بیات‌ها از حقوق اساسی آن‌هاست.

بیات‌ها به‌عنوان یک قوم و گروهی از شهروندان، در امور عمومی جامعه مشارکت می‌کنند. در امور مختلف، اعم در دفاع از تمام ارضی، حاکمیت ملی، پرچم، سرود ملی و ارزش‌های مشترک کلان ملی دوشادوش سایر شهروندان و اقوام مختلف دفاع کرده‌اند/می‌کنند و در نگهداری منابع طبیعی و امکانات عمومی و حفظ منابع طبیعی تا پروسه‌های دمکراتیک احساس مسوولیت می‌کنند؛ پس باید به هویت قومی‌شان شناخته شوند.

تا اینجا بیات‌ها، تکالیف‌شان را در قبال قانون، دولت، اقوام و سایر شهروندان انجام داده‌اند. دولت نیز در قبال این گروه دارای هویت مشخص مسوولیت‌هایی دارد. یکی از مسوولیت‌های عمده دولت که خواست بیات‌هاست، به رسمیت شناختن آنان می‌باشد. دولت و حکومت به‌عنوان دستگاه اجرایی، تعهداتی در قبال شهروندان افغانستان و اقوام دارد.

بیات‌ها براساس ماده چهارم قانون اساسی «سایر اقوام» تثبیت اکادمی علوم به‌عنوان یک قوم، تفسیر ماده چهارم قانون اساسی «سایر اقوام» می‌خواهند در گام نخست هویت‌شان درج شناسنامه‌های برقی و اسناد دولتی گردد. در گام بعدی بتوانند در حکومت مشارکت عادلانه و فعال داشته باشند.

دولت باید زمینه مشارکت عادلانه اقوام و تخصیص برابر منابع و امکانات برای تمام شهروندان از جمله بیات‌ها را فراهم نماید. خواست مشابهی از جانب اقوام دیگر نیز مطرح و پذیرفته شده است.

زیبایی افغانستان در تکثر و تنوع است. اقلیت‌های قومی اگر به‌رسمیت شناخته شوند و خودشان را در مشارکت سیاسی سهیم بدانند، بیشتر احساس مسوولیت می‌کنند و برای حاکمیت قانون و مستحکم شدن پایه‌های مردم‌سالاری و حمایت از دولت نقش برجسته‌تری بازی می‌کنند.